Plumaxe

El plumaxe nes aves referir al conxuntu de plumes qu'anubre'l cuerpu d'estos animales. Les plumes, amás de formar la superficie sustentadora de l'ala y protexer al animal de l'agua y del fríu, presenten otres funciones. Cuando falamos de plumaxe en ornitoloxía, falamos d'una determinada carauterística nes distintes especies; ello ye que cada especie y subespecie d'ave presenta un plumaxe distintu, atendiendo a patrones tan concretos como'l modelu de plumes, la disposición de les mesmes sobre l'animal y el color d'estes. El plumaxe usar por tanto pa identificar, estremar y estudiar a les aves, apurriendo muncha información específica sobre cada individuu, yá que dientro de cada especie y subespecie el plumaxe tamién suel variar ente les distintes edaes, sexos y estaciones del añu, ya inclusive puede ser indicador d'enfermedaes.

Casi toles aves adultes de les distintes especies camuden el so plumaxe siquier añalmente, esto ye, pierden y reemplacen toles sos plumes una vegada al añu, y facer xeneralmente dempués de la temporada de cría. Delles especies tamién camuden les sos plumes antes de la dómina de cría, dando llugar a un plumaxe más brillosu, bien coloríu, surdiendo asina un fuerte dimorfismu sexual col fin atraer a la fema; por casu, la mayoría de les especies anátidas (coríos) camuden el so plumaxe dos veces al añu. Esti plumaxe brillosu de los machos sume dempués d'apariase, dando llugar al denomináu plumaxe d'eclís que-yos da una apariencia de fema adulta, y dura asina, según la especie, dende dos selmanes hasta dellos meses

Otres especies de gran tamañu, como los albatros o les utres, lleguen a enllargar la cayida de les plumes de les ales y cola (plumes de vuelu) hasta los trés años.^[1]

De cutiu, la gran mayoría d'especies d'aves migradores camuden el plumaxe antes de la emigración serondiega, polo que pierden les sos plumes vieyes, foliaes pol esfuerciu físicu y les inclemencies del tiempu, pa dar llugar a otres nueves coles qu'encarar meyor el so llargu viaxe.

El plumaxe xuega un papel bien importante na reproducción de les aves, polo que munches especies varien el so plumaxe según sía dómina de cría o non. El plumaxe nupcial ye llamativu y coloríu y consiguir les aves (na mayor parte de los casos machos) per mediu d'una muda primaveral (serondiega nos coríos) o por abrasión.^[2]

El plumaxe non nupcial ye muncho más discretu y miméticu que'l llamativu plumaxe reproductivu.^[2]

El plumaxe d'eclís ye aquel que presenten los machos de munches especies de coríos tres la dómina de cría, pel branu, al camudar les plumes de vuelu, polo que nun pueden volar hasta que terminen d'anovar el plumaxe. Como nesos momentos son muncho más vulnerables, el plumaxe d'eclís carauterizar por ser crípticu y abondo similar al de les femes, en claru contraste col plumaxe nupcial que llucíen na dómina de cría.^[2] Según la terminoloxía de Humphrey-Parkes el plumaxe d'eclís, como los demás plumaxes post-reproductivos, denominar plumaxe básicu.

Nes aves el so plumaxe puede representar un gran curiosu, apreciáu en tolos aspeutos pol home, anque evidentemente nun siendo ornamental con esti fin.

El color del plumaxe representa atraición sexual, siendo'l machu quien ostenta la mayor guapura, yá que ye él quien va tener que ganase a la fema. Anque n'ocasiones el plumaxe non yá entra nel xuegu del cortexu pol so coloríu, sinón tamién pola so forma, xeneralmente con plumes d'adornu na cresta de bien diverses formes y disposiciones, según na cola, pudiendo entrar a formar parte activa del ritual de cortexu y apareyamientu de forma bien dinámica, como ye'l casu (ente otros) del pavu real, que ye capaz de crear un ampliu y coloríu abanico coles plumes de la so cola.

Amás de para'l cortexu, los machos tamién exhiben el so plumaxe p'amedranar a otros, compitiendo asina tanto poles femes como pol territoriu.

Munches aves presenten un plumaxe crípticu que-yos dexa pasar desapercibíes ante los sos predadores, fechu que n'ocasiones se sofita poles posibles y determinaes postures que puedan adoptar pa llograr confundise cola redolada, como ye'l casu de les avetoros (garces del xéneru Botaurus), que permanecen inmóviles cuando'l peligru acésmalos, p'asemeyase a los xuncos circundantes, llevantando los sos pescuezos rayaos y apuntando los sos llargos picos escontra'l cielu.

El camuflaje non yá sirve pa despintase de predadores, sinón que delles aves usar p'acesmar a les sos preses ensin ser vistes, como ye'l casu del gavilán común (Accipiter nisus) que, asitiáu a la solombra en dalguna caña, puede acolumbrar a la so presa cola ventaya de da-y menor marxe de maniobra.

• Gill, Frank (1995). Ornithology. New York: WH Freeman and Co. ISBN 0-7167-2415-4.
• Bonney, Rick; Rohrbaugh, Jr., Ronald (2004), Handbook of Bird Biology (2ª ed.), Princeton, NJ: Princeton University Press, ISBN 0-938027-62-X