Dwight D. Eisenhower

Dwight D. Eisenhower
34. Presidente d'Estaos Xuníos 20 xineru 1953 - 20 xineru 1961 ← Harry S. Truman - John F. Kennedy → Eleiciones: eleiciones presidenciales d'Estaos Xuníos de 1952, eleiciones presidenciales d'Estaos Xuníos de 1956 27. Presidencia electa de los Estaos Xuníos 4 payares 1952 - 20 xineru 1953 ← Franklin Delano Roosevelt - John F. Kennedy → Eleiciones: eleiciones presidenciales d'Estaos Xuníos de 1952 Comandante supremo aliado en Europa (es) 2 abril 1951 - 30 mayu 1952 jefe de Estado Mayor del Ejército de los Estados Unidos (es) 19 payares 1945 - 6 febreru 1948 ← George Marshall - Omar Nelson Bradley (es) →
Vida
Nacimientu	Denison (es) , 14 d'ochobre de 1890[1]
Nacionalidá	Estaos Xuníos
Llingua materna	inglés d'Estaos Xuníos
Muerte	Walter Reed Army Medical Center (es) , 28 de marzu de 1969[1] (78 años)
Sepultura	Biblioteca y Museo Presidencial de Dwight D. Eisenhower (es)
Causa de la muerte	infartu de miocardiu
Familia
Padre	David Jacob Eisenhower
Madre	Ida Stover Eisenhower
Casáu con	Mamie Eisenhower (1916 – m. 1969)[2]
Fíos/es	Doud Eisenhower John Eisenhower (es) [3]
Hermanos/es	Milton Stover Eisenhower (es) Earl D. Eisenhower Edgar N. Eisenhower
Estudios
Estudios	Abilene High School (en) United States Army War College (es) Academia Militar de los Estaos Xuníos (14 xunu 1911 - 12 xunu 1915) Colegio de Comando y Estado Mayor General del Ejército de los Estados Unidos (es) (1925 - 1926)
Llingües falaes	inglés[4]
Oficiu	políticu, escritor, oficial, estadista, militar, oficial de ejército (es)
Participante Juicio de los rehenes (es)
Altor	180 cm
Premios	ver Atoms for Peace Award Silver Cross of the Virtuti Militari Medalla de la Victoria Orde del Salvador honorary doctor of the Hofstra University Collar of the Supreme Order of the Chrysanthemum Knight Grand Cross of the Military Order of Savoy Salón de la Fama del Golf Mundial Medaya per Serviciu Distinguíu del Exércitu Orden de la Nube Propicia Caballero comendador de la Orden del Baño Compañero de la Liberación Mexican Border Service Medal  (9 xunetu 1918) [5] Medalla de la Victoria de la Primera Guerra Mundial  (9 abril 1919) [5] Grand Cordon of the order of Nichan Iftikhar  (29 mayu 1943) [6] Caballeru de la Gran Cruz de la Orde del Bañu  (12 xunu 1943) Gran Cruz de la Lexón d'Honor  (15 xunu 1943) [5] Grand Cross of the Order of Wissam El Alaouite  (9 xunetu 1943) [5] Africa Star  (18 payares 1943) [5] Lexonariu de la Lexón del Méritu  (25 payares 1943) [5] Orden de Suvórov, 1.ª clase  (19 febreru 1944) [5] Gran Cruz de la Orde Polonia Restituta  (18 mayu 1945) [7] Orde de la Victoria  (5 xunu 1945) [5] Ciudadana honoraria de Bruselas  (29 xunu 1945) [8] Caballeru Gran Cruz de la Orde del Lleón Neerlandés  (14 xunetu 1945) [5] Gran Cordón de la Orde de Leopoldu  (30 xunetu 1945) [5] Cruz de guerra  (30 xunetu 1945) [5] Gran Cruz de la Orde de la Corona de Carbayu  (3 agostu 1945) [5] Orden de la Cruz de Grunwald 1ª clase  (7 setiembre 1945) [5] Gran Cruz de la Orde del Lleón Blanco  (11 ochobre 1945) [5] Cruz de la Guerra de Checoslovaquia (1939 - 1945)  (11 ochobre 1945) [5] Orde del Elefante  (19 avientu 1945) [5] Order of Ismail  (1946) Orden del Mérito Aeronáutico (Brasil)  (5 agostu 1946) [7] Grand Cross of the Order of the Southern Cross  (5 agostu 1946) [5] Orden de Vasco Núñez de Balboa  (13 agostu 1946) [5] Medaya del Exércitu d'Ocupación  (2 abril 1947) [5] American Defense Service Medal  (2 abril 1947) [5] Medaya de Victoria na Segunda Guerra Mundial  (2 abril 1947) [5] Medaya de la Campaña Europea-Africana-Mediu Oriente  (22 xunetu 1947) [5] honorary doctor of Caen University  (1948) [9] Grand Cross of the Order of the Liberator General San Martin  (12 mayu 1950) [5] Medaya del Serviciu na Defensa Nacional  (1953, 1966) Orde de Manuel Amador Guerrero  (8 xunu 1956) [5] Nishan-e-Pakistan  (7 avientu 1957) [5] Persona del añu de la revista Time  (1959) [10] Medalla Hoover  (1960) Orden de Sikatuna  (16 xunu 1960) [5] Orden de la Charki  (28 xunu 1960) [5] Horatio Alger Award  (1961) [11] Theodore Roosevelt Award  (1967)
Nominaciones	ver Premiu Nobel de la Paz (1955)[12] Premiu Nobel de la Paz (1957)[12] Premiu Nobel de la Paz (1960)[12] Premiu Nobel de la Paz (1963)[12]
Miembru de	Lexón de los Estaos Xuníos Veterans of Foreign Wars (en)
Serviciu militar
Cuerpu militar	Exércitu de los Estaos Xuníos Exércitu de los Estaos Xuníos
Graduación	general del Ejército (es) [13]
Lluchó en	Primer Guerra Mundial Segunda Guerra Mundial[13] Guerra de Corea Guerra fría
Creencies
Relixón	Menonita (es) Testigos de Xehová presbiterianismu
Partíu políticu	Partíu Republicanu de los Estaos Xuníos
IMDb	nm0252032

Dwight David «Ike» Eisenhower (14 d'ochobre de 1890, Denison ^(es)  – 28 de marzu de 1969, Walter Reed Army Medical Center ^(es) ) foi un militar y políticu d'Estaos Xuníos, qu'aportó a ser el trentenu cuartu presidente del país.

Enantes, nel cursu de la Segunda Guerra Mundial, foi'l comandante supremu de les tropes de los Aliaos nel Frente Occidental del Teatru Européu na Segunda Guerra Mundial,^[14] ostentando'l rangu de xeneral d'Exércitu (o xeneral de cinco estrelles), siendo l'organizador del desembarcu de Normandía en 1944, según del desembarcu nel norte d'África en 1942. Tamién foi presidente de la Universidá de Columbia dende 1948 hasta 1952.

Como presidente de los Estaos Xuníos impulsó'l desenvolvimientu del sistema d'autopistes nel so país, tomando como referencia'l sistema alemán de los años 1930. Nel ámbitu social promovió lleis qu'ayudaron a menguar la segregación racial.

La so política esterior basar na Doctrina de Represalies Masives, tamién conocida como Doctrina Eisenhower. Esta doctrina, implementada xunto a John Foster Dulles ya inscrita nel contestu de la Guerra Fría, ponía la énfasis nel usu disuasivo de les armes nucleares y na intervención en cualquier conflictu en cualesquier parte del mundu onde se reparara la influencia soviética.

Foi'l primer presidente de los Estaos Xuníos que visitó España en 1959, mientres el réxime del xeneral Francisco Franco, quien yera un activu aliáu pola so política anticomunista.

David Dwight Eisenhower (l'apellíu orixinal alemán ye «Eisenhauer») nació na ciudá de Denison, nel estáu de Texas,^[15] el 14 d'ochobre de 1890. Eisenhower foi'l terceru de los trés fíos del matrimoniu formáu por Jacob David Eisenhower y Ida Elizabeth Stover. Los sos oríxenes familiares topar n'Alemaña, más concretamente en Karlsbrunn, nel Sarre, yá que'l so antepasáu Hans Nicolas Eisenhauer y la so familia emigraron dende ellí en 1741 escontra Lancaster, nel estáu de Pennsylvania. La so familia establecióse darréu n'Abilene, Kansas, en 1892. En 1895 la so madre llegó a formar parte de los Testigos de Xehová,^[16] habilitando la casa familiar como llugar de xuntes de los Testigos de Jehová ente 1896 y 1915.

Anque'l so nome yera David Dwight, la familia y amigos llamábenlu a cencielles Dwight. Más palantre, camudó l'orde de los sos nomes de pila (según el personal de la Biblioteca y el Muséu de Eisenhower, el cambéu de nome producióse más tarde, cuando se matriculó na Academia Militar de West Point). Eisenhower graduar na High School de Abilene en 1909.^[17]

En 1911 Eisenhower ingresó na Academia Militar de West Point. Con esi motivu, al paecer, relaxóse la so vinculación colos Testigos de Xehová, que nun son favorables al usu de les armes.

En 1915 salió llicenciáu de l'Academia Militar de West Point, col grau de teniente d'infantería,^[18] pasando a ocupar los sos primeros destinos como militar de carrera. En 1917 participa como teniente na espedición punitiva p'atrapar a Pancho Villa, quien yera buscáu per Estaos Xuníos por atacar el pueblu de Columbus.

Mientres la Primer Guerra Mundial, na que Estaos Xuníos incorporar a los aliaos en 1917, nes últimes fases de la guerra, Eisenhower encargar del ensayamientu de les tropes reclutadas pa la so unviada al Frente Occidental, ensin llegar pos a adquirir esperiencia real de combate, anque algamó'l grau de mayor pal final de la guerra.^[18]

Acabada la guerra, y n'ampliando los estudios efectuaos na Academia Militar, foi destináu al Estáu Mayor del Exércitu, onde permanecería la mayor parte de la so carrera, hasta 1935.^[18] La presencia n'oficines de planificación marcaría la so carrera posterior, encarada a la planificación d'operaciones militares.

En 1935, Eisenhower acompaña a Douglas MacArthur a les Filipines, onde sirvi como asistente militar del Gobiernu Filipín. Mientres la so estancia nes Filipines apriende a volar, anque nunca foi calificáu como piloto militar.

Cuando'l 7 d'avientu de 1941 los xaponeses llanzaron el so ataque de Pearl Harbor, Estaos Xuníos entró na Segunda Guerra Mundial, formando parte de los Aliaos, Dwight Eisenhower yá xubiera a xeneral, y foi unviáu a principios de 1942 a Londres pa empecipiar contactos col Exércitu británicu col fin d'entamar un segundu frente n'Europa pa lluchar contra l'Alemaña nazi,^[18] lo que taba reclamando la Xunión Soviética p'amenorgar la presión qu'exercía la Wehrmacht sobre'l Exércitu Coloráu.

Finalmente, sentáronse les bases pa un desembarcu conxuntu de británicos y norteamericanos nel norte d'África, la llamada Operación Torch. Pa la planificación definitiva de la complexa operación, Eisenhower instaló'l so cuartel xeneral nel puntu más cercanu posible, na base naval británica de Xibraltar, dende onde empecipió discretos contactos coles autoridaes de la Francia de Vichy en Marruecos, Arxelia y Tunicia pa llograr l'ésitu del desembarcu, contactos que llegaron a efectuase col almirante François Darlan, unu de los líderes del Gobiernu de Vichy (y que'l día del desembarcu topábase presente en Arxel), y con Henri Giraud, en quien norteamericanos y británicos víen una posible alternativa a la Francia Llibre del xeneral Charles de Gaulle,^[19] según con Alphonse Juin, xefe de les tropes de Vichy na zona. Los contactos fueron llevaos a cabu por Robert Murphy, representante personal del presidente Franklin D. Roosevelt.^[19]

Tres l'ésitu del desembarcu, executáu'l 8 de payares de 1942, Eisenhower foi puestu al mandu de toles tropes de los Aliaos na Campaña n'África del Norte, quedándo-y subordináu'l xeneral británicu Bernard Montgomery, con quien tuvo delles fregadures,^[18] debíu al enfotu de protagonismu de Montgomery.

Debíu al cargu qu'ocupaba, empezó a ocupase de diversos aspeutos políticos, intentando nun primer momentu caltener alloñaos del norte d'África a los partidarios de De Gaulle, con quien el anglosaxones yá tuvieren delles fregadures. Sicasí, tres l'asesinatu en Arxel del almirante Darlan el 24 d'avientu de 1942 cometíu pol mozu gaullista Fernand Bonnier de La Chapelle,^[20] sumieron esos problemes políticos, reconociendo los franceses d'África como xefe a De Gaulle, colo que Eisenhower pudo ocupase en planificación del siguiente pasu militar, la campaña de Túnez, llugar a onde retirárase el Afrika Korps del mariscal Erwin Rommel, que recibiera mentanto importantes refuerzos.

A pesar del mal entamu de la campaña, cola derrota sufierta pol II Cuerpu d'Exércitu d'Estaos Xuníos nel pasu de Kasserine el 16 de febreru de 1943, Eisenhower, que reclamara al xeneral George Patton por qu'asumiera el mandu del II Cuerpu tres la derrota nel pasu de Kasserine, llogró la capitulación de les tropes del Exa n'África'l 13 de mayu de 1943.

Pal regresu a Europa de les tropes de los Aliaos, escoyóse la zona de Sicilia, qu'ufiertaba clares ventayes: atacar a Italia, el miembru más débil de l'alianza nazi-fascista, nel so propiu territoriu, cerca de les bases establecíes polos Aliaos nel norte d'África acabante conquistar, y dábase un pasu definitivu pal control del mar Mediterraneu, espulsando d'él a los alemanes. Yera amás una bona oportunidá pa probar les capacidaes de los Aliaos pa llevar a cabu una operación militar de gran valumbu, cola vista puesta nel futuru.

Eisenhower decidió que la Operación Husky, nome que recibió la invasión, fora llevada a cabu conxuntamente por tropes britániques y d'Estaos Xuníos, pa lo que se creó un Grupu d'exércitos, el 15º Grupu d'Exércitos, a que'l so frente poner al mariscal británicu Harold Alexander, que taría formáu pol 7º Exércitu d'Estaos Xuníos, mandáu por George Patton, y el 8º Exércitu británicu, al mandu de Bernard Montgomery. Pela so parte, l'Exa cuntaba con tropes italianes, el 6º Exércitu, al mandu del xeneral italianu Alfredo Guzzoni, pero tamién col 14º Exércitu alemán al mandu del xeneral Albert Kesselring, tando nominalmente al mandu de toles tropes de la Exa na islla l'italianu Guzzoni.

Per otra parte, col fin d'amenorgar el costu en vides humanes de la operación, empecipiáronse discretos contactos cola Mafia, al traviés de Lucky Luciano, quien coles mesmes se topaba encarceláu en Nueva York. Los contactos fructificaron, debíu amás a que'l Fascismu amosara la so radical voluntá d'acabar cola Mafia.

Finalmente, el 10 de xunetu de 1943, con un importante esplegue aereu y naval, efectuáronse los desembarcos previstos, empecipiándose una carrera ente xefes de los dos exércitos Aliaos por ver quién llegaba enantes a Messina dando per acabada la campaña. Patton resultó vencedor nesta llucha personal con Montgomery, entrando en Mesina el 17 d'agostu.

Con tomar de Sicilia quedaba estenáu'l camín pa siguir la meyora, agora al traviés d'un desembarcu na península italiana.

Siempres dende'l so cuartel xeneral, qu'instalara en Arxel, Dwight D. Eisenhower empecipió pos la planificación del siguiente pasu, la invasión d'Italia, col oxetivu puestu n'estremar a Italia de la guerra, provocando la cayida del réxime fascista de Benito Mussolini. Sicasí, les circunstancies bastiáronse debíu al fechu de que Mussolini foi desaposiáu por una mayoría de los miembros del Gran Conseyu Fascista, el máximu órganu del Partíu Nacional Fascista italianu, nuna operación urdida pol rei Víctor Manuel III, dempués de lo que empecipiáronse conversaciones secretes en Lisboa con vistes a la firma d'un armisticiu, a solicitú de los italianos.

Les conversaciones acabaron per desaguar na firma del armisticiu de Cassabile, pol cual Italia abandonaba la so alianza col Tercer Reich, anque los italianos rogaron que la firma del armisticiu permaneciera de callao hasta'l desembarcu n'Italia de les tropes de los Aliaos. En relleno de los alcuerdos apautaos, el 3 de setiembre de 1943 los Aliaos cruciaron dende Sicilia'l estrechu de Messina, ocupando ensin escesiva oposición italiana'l puertu de Messina. Trátase d'una estratexa por demás conservadora, una y bones les circunstancies posiblemente dexaren el desembarcu en dalgún llugar más al norte, colo que la campaña d'Italia que tuvo llugar de siguío fuera muncho menos lenta.

Sía que non, los acontecimientos n'Italia bastiáronse. Per un sitiu, Mussolini foi lliberáu polos alemanes del confinamientu a que s'atopaba sometíu, formando la llamada República Social Italiana, que siguía collaborando cola Alemaña nazi. Por otru, el mariscal Pietro Badoglio, anque calteníu aparte polos Aliaos, intentó entamar un Exércitu italianu que lluchara xunto coles tropes de los Aliaos. Finalmente, avanzóse amodo escontra'l norte, tan amodo que n'avientu los Aliaos viéronse frenaos unos 100 km al sur de Roma poles defenses apresuradamente preparaes polos alemanes na Llinia Gustav.

El 28 de payares de 1943 empecipiar en Teḥrán (Persia) la llamada Conferencia de Teḥrán, celebrada con asistencia de los trés principales líderes políticos de los Aliaos: Churchill polos británicos, Roosevelt polos norteamericanos y Stalin polos soviéticos. Ente los varios alcuerdos tomaos na mesma, destacaba'l de l'apertura d'un segundu frente n'Europa, que tendría d'añader al yá esistente n'Italia y al Frente Oriental, a pidimientu de Stalin, una y bones l'Exércitu Coloráu taba llevando'l pesu de la llucha n'Europa contra la Wehrmacht.

Puesto que los Estaos Xuníos diben ser los suministradores de la mayor parte de los homes que tomaríen parte nel previstu desembarcu, y yá que la mayor parte del material militar col que taríen forníes les tropes diba ser d'Estaos Xuníos, decidióse que fuera tamién un norteamericanu quien tuviera al mandu de la operación y de los sos preparativos. Roosevelt nun deseyaba esprendese del so conseyeru militar, el xeneral George Catlett Marshall, colo que finalmente optó por encargar la planificación y execución de la operación a un home que yá probara les sos dotes de planificación y de mandu nes campañes nel norte d'África y n'Italia. Otra alternativa fuera'l xeneral George Patton, pero la mala imaxe qu'abasnaba dende dellos incidentes en Sicilia y los enfrentamientos que sostuviera col xeneral británicu Bernard Montgomery fixeron que se-y apostrara, anque se-y encargó poner a puntu un exércitu pantasma simuláu col que se diba a tapar la operación real, amenaciando a los alemanes con una posible invasión na zona de Calais, la Operación Fortitude, xera na que Patton llogró un ésitu total.

Eisenhower encargóse pos de planiar les operaciones militares del Desembarcu de Normandía, el 6 de xunu de 1944, lo mesmo que de efectuar tolos contactos políticos necesarios en función de la gran complexidá de la operación y del gran númberu de países Aliaos que participaron na operación: Francia Llibre, Bélxica, Luxemburgu, Holanda, Checoslovaquia, Polonia o Grecia tuvieron participación, amás d'Estaos Xuníos y el Reinu Xuníu, ensin escaecer a dominios británicos como Canadá, Sudáfrica, Nueva Zelanda o Australia, amás de la India. Tamién participaron Brasil y otros países apurrieron voluntarios como Arxentina y Uruguái. Basta la mera enumeración de países que les sos unidaes militares tomaron parte nel desembarcu y les operaciones subsiguientes pa entender la enormidad de la xera.

El xeneral Eisenhower y el so equipu d'ayudantes escoyeron la mariña de Normandía pal desembarcu, prefiriéndola a otres posibles alternatives. Especialmente interesante yera'l fechu de que les sableres nes que se realizaría los desembarcu quedaben dientro del radiu d'aición de los aviones con base en Gran Bretaña, ensin escaecer que na canal de la Mancha yera bien fácil llograr una absoluta supremacía aérea y naval pa los Aliaos.

La planificación de la operación, la mayor operación de desembarcu de tropes llevada a cabu hasta anguaño, supunxo un esfuerciu considerable, pal que se tuvieron en cuenta innumberables factores: dende los climatolóxicos, con analises de condicionar climatoloxíes previstes na zona de desembarcu na fecha del mesmu y nos díes posteriores, hasta la forma d'abastecer a les tropes una vegada desembarcaes, pa lo que se llegó a diseñar puertos artificiales (puertos Mulberry) o inclusive un oleoductu que treslladaría los carburante necesariu al traviés de la canal, PLUTO, pasando pol diseñu y construcción, per parte de los británicos, de carro de combate especializaos pensaos especialmente pa sofitar y facilitar el desembarcu.

Sicasí, magar les dotes diplomátiques de Eisenhower, plantegáronse graves problemes respeuto de la Francia Llibre de Charles de Gaulle, una y bones los franceses entendíen que se-yos dexaba al marxe de tomar de decisiones.^[21] Primíu por Winston Churchill, Eisenhower negar a otorgar mayor protagonismu a los franceses llibres hasta que se celebraren eleiciones en Francia.^[21] Estos fechos portaron consecuencies de cara a la situación posterior na campaña de Francia, especialmente n'agostu de 1944, al tratase la posible Lliberación de París.

La operación planiada portaba un desembarcu en cinco sableres distintes, colos siguientes nomes en clave: Utah, Omaha, Gold, Juno y Sword. El primer oxetivu del desembarcu yera'l d'asegurar les mesmes sableres, pa lo cual llanzáronse tropes paracaidistes tremaes por tol interior de Normandía, la 82ª División Aerotresportada y la 101ª División Aerotresportada d'Estaos Xuníos y la 6ª División Aerotresportada británica. La misión de los paracaidistes yera la de retrasar o evitar la llegada de refuerzos alemanes, especialmente de les divisiones blindaes esplegaes na zona de Caen y que l'engañu de George Patton col so Operación Fortitude caltenía ellí n'espera d'una hipotética invasión.

Una vegada llográu'l control de les sableres, l'oxetivu pa la selmana siguiente a la operación yera'l d'asegurar l'interior de Normandía, cola cuenta de garantizar la sobrevivencia de les tropes desembarcaes, tres los que se llanzaría un asaltu escontra los principales puertos de la zona (especialmente Cherburgu) pa poder desembarcar nellos suministros y nueves tropes coles que poder esplegar la capacidá de combate en forma d'homes y equipamientu militar de los Aliaos.

Tres dellos socesivos aplazamientos, finalmente, anque Eisenhower siguía teniendo duldes, quedó definitivamente afitáu'l día de la invasión, el Día D, pal 6 de xunu de 1944.

A pesar de dellos contratiempos, qu'afectaron en mayor midida a delles de les sableres del desembarcu, y a pesar de les medranes del propiu Eisenhower, finalmente la batalla de Normandía abrió la puerta a la recuperación de la Francia ocupada polos alemanes.

Foi tamién el impulsor del Programa de Monumentos, Arte y Archivos

Col afitamientu de la presencia militar de los Aliaos n'Europa tres la esitosa resultancia de la batalla de Normandía, Ike Eisenhower quedaba acreditáu como quien conduxera a la victoria a los Aliaos, y ello dende los primeres compases de la presencia nel conflictu de les tropes d'Estaos Xuníos. Lóxicamente, foi l'encargáu de planiar la siguiente fase de la guerra nel Frente Occidental. Poníase l'acentu na rápida meyora escontra l'este, primiendo a los alemanes en retirada, asegurando'l control de la mariña de la canal de la Mancha, y dexando de llau l'interior de Francia. Pa completar la presión exercida, al empar que pa intentar superar la ferrial oposición que los alemanes calteníen n'Italia, l'equipu de Eisenhower entamó un desembarcu nel sur de Francia, na mariña del Mediterraneu, lo que sería finalmente la Operación Anvil, realizada'l 15 d'agostu de 1944.

Respectu de la Lliberación de París, Eisenhower pretendía pasar de llargu la ciudá de París pel norte, pa poder aprovechar la situación de desorganización de la Wehrmacht y algamar la llinia del ríu Rin primero que pudieren reaccionar y acabar la guerra enantes de rematar 1944.^[22]

Sicasí, el xeneral Charles de Gaulle ordenó n'agostu al xefe de la 2ª División Blindada de la Francia Llibre, el xeneral Leclerc, que se dirixiera escontra París, contraviniendo les órdenes del superior de Leclerc, el xeneral d'Estaos Xuníos Leonard T. Gerow, y del propiu Eisenhower. De Gaulle pretendía sofitar la sulevación de la población de París, evitando que la mesma fora utilizada como mediu propagandísticu pol Partíu Comunista Francés. Igualmente, De Gaulle buscaba sustraer a Francia de quedar sometida tres la lliberación a un Allied Military Government of Occupied Territories (AMGOT), esto ye, a un control militar de los anglosaxones sobre'l país. Finalmente, De Gaulle entendía que la lliberación de París sirviría como palanca pa llograr non yá l'afitamientu de la so persona al mandu de la Francia Llibre sinón tamién la conversión de la mesma Francia Llibre nel elementu de conexón de Francia colos Aliaos vencedores.

Sicasí, ante la situación de fechu creada pola meyora escontra París de la 2ª División Blindada francesa en solitariu y ensin autorización, Eisenhower, anque cafiante al tener qu'asumir el costu d'alimentar a los ciudadanos parisienses tres la lliberación, lo que diba a sobrecargar les llinies de suministros de los sos exércitos, rindir a la evidencia, aceptando los fechos peracabaos y unviando como respaldu de la operación, amás de pa llograr réditos políticos y propagandísticos, a la 4ª División d'Infantería d'Estaos Xuníos escontra París.

Sía que non, Eisenhower y el so equipu dieron empiezu a la planificación a la siguiente fase de la ofensiva, la campaña en Bélxica y Holanda pa controlar la desaguada del Rin.

Tres los resultaos de la campaña en Francia, la estratexa diseñada por Eisenhower buscó un equilibriu ente les esixencies de dos de los principales líderes militares de los Aliaos, el xeneral británicu Bernard Law Montgomery y el xeneral d'Estaos Xuníos George Patton.

Por cuenta de la escasez de suministros, yá que los Aliaos nun ocuparen inda o nun llograren poner en serviciu nengunu de los grandes puertos franceses del Atlánticu, bien na canal de la Mancha bien nel golfu de Vizcaya, la meyora de les tropes escontra Alemaña empezaba a amenorgar el so impulsu. Per otru llau, el mesmu Eisenhower envalorara mal la capacidá de resistencia de los alemanes, esperando tardar muncho más tiempu n'avanzar hasta l'antigua frontera francoalemana del que realmente fuera necesariu.

Ante esta situación, Patton pretendía llograr prioridá nel suministru de carburante, recambios y suministros polo xeneral pa les sos tropes, colo que llograría una meyora rápida escontra la frontera alemana, travesando'l ríu Rin y enfusando nel corazón industrial d'Alemaña, esperando poner rápido fin a la guerra. Adicionalmente, Montgomery tendría de guardar el so lladral, avanzando escontra'l valle del Ruhr.

Otra manera, la visión de Montgomery yera distinta, y solicitaba ser él quien recibiera prioridá nos suministros, p'avanzar pegáu a la canal de la Mancha, travesando Bélxica y Holanda pa enfusar pel norte n'Alemaña, pola desaguada del Rin. Nesta concepción, sería Patton quien guardaría los lladral de Montgomery na so meyora.

Esto ye, dambos deseyaben atribuyise la gloria de la meyora, y que fora l'otru'l qu'asumiera'l trabayu menos brillosu.

La decisión inicial de Eisenhower foi pos buscar un equilibriu ente dambes concepciones, colo que s'atuvo al plan inicial, de meyora más lenta a lo llargo de tola llinia del frente. Sicasí, por cuenta de considerancies de tipu políticu para colos sos aliaos británicos, finalmente Eisenhower optó por dar mayor prioridá de suministros a Montgomery, yá que amás esperaba que la meyora pela vera de la canal de la Mancha dexára-yos a los Aliaos tomar del importante puertu d'Amberes, arreglando asina los problemes de falta de suministros.

Finalmente, Montgomery presentó un nuevu plan, que sería los finalmente aceptáu por Eisenhower, y que desaguaría na llamada Operación Market Garden.

La versión definitiva del plan propuestu por Montgomery y aceptáu por Eisehower pa la Operación Market Garden yera por demás ambiciosa, portando dos partes estremaes, Market y Garden.

Market yera una operación aérea, pa la que s'utilizaría a tropes paracaidistes britániques, norteamericanes y polaques, que consistía nel llanzamientu de los paracaidistes nuna serie de pontes a lo llargo de Bélxica y Países Baxos, cola misión de tomalos primero que fueren destruyíos polos alemanes, calteniéndolos intactos nel so poder hasta la llegada de les tropes terrestres de los Aliaos.

Garden yera una operación terrestre, que suponía la meyora rápida en columna de les tropes Aliaes, a la mayor velocidá posible, relevando a la so llegada a los paracaidistes y asegurando la zona, siguiendo darréu a la siguiente ponte, como si los paracaidistes tendieren una alfombra al traviés de la cual moviérense les tropes terrestres, travesando definitivamente'l Rin.

Verdaderamente, el plan ufiertaba una serie de ventayes en casu de realizase con ésitu. De primeres, dexaría controlar el vital puertu d'Ámsterdam, poniendo fin definitivamente a la penuria de suministros. De segundes, evitaríase forzar la Llinia Sigfrido, barrera defensiva establecida nes sos fronteres polos alemanes, y que se pensaba que taba bien protexida. De terceres, esta estratexa diba dexar tomar los puntos de llanzamientu de los cohetes V-2 alemanes contra Londres y los puertos y ciudaes ingleses. Y pa terminar, llograríase avanzar nun sector que se topaba protexíu al norte poles mariñes de la canal de la Mancha y del Mar del Norte, que se topaba amás más cercanu a les bases aérees de la Royal Air Force y de la USAAF nel Reinu Xuníu.

Sicasí, el plan cadecía de bien graves defectos. De primeres, la mesma complexidá de la operación faía que cualquier mínimu imprevistu afectara bien negativamente a les siguientes fases de la operación, como de fechu asina asocedería darréu. La marcha de les tropes de tierra al traviés d'una única carretera practicable, nuna zona asitiada dacuando sol nivel del mar y bien fácilmente inundable favorecía la defensa alemana. Puesto que la operación yera en realidá una carrera contrarreló, cualquier retrasu sería fatal pa los paracaidistes llanzaos nos puntos más alloñaos de la llinia de meyora prevista.

De segundes, producióse un fallu de gran algame nos servicios d'información aliaos, que minusvaloraron la calidá y cantidá de les tropes alemanes esplegaes na zona. Ente que según los servicios d'información tratar de tropes escases, mal forníes y d'escasa moral de combate, en realidá ignoró la llegada a la parte de dos divisiones de les SS, la 9ª División Panzer SS Hohenstaufen y la 10ª División Panzer SS Frundsberg, divisiones esperimentaes en combate y que yá s'enfrentaron a los Aliaos na batalla de Normandía, y que fueren unviaes a la zona pa reponese de los combates anteriores.

A última hora, tal como indica'l llibru del periodista ya historiador Cornelius Ryan dedicáu a esta batalla, la operación riquía pal so completu ésitu tomar d'un ponte demasiada llonxanu, l'asitiáu na ciudá holandesa d'Arnhem sobre'l ríu Rin.

Finalmente, el 16 de setiembre de 1944 dieron entamu les operaciones, col bombardéu aereu de les posiciones alemanes, siguíu'l 17 a primer hora del llanzamientu de los paracaidistes nos llugares designaos. A mediudía, en sabiendo que los paracaidistes tomaren la mayor parte de los oxetivos asignaos, empecipióse la parte terrestre de la operación, cola meyora del XXX Cuerpu d'Exércitu británicu. Anque la meyora foi primeramente rápido, llueu apaecieron los problemes, una y bones dalgunos de les pontes fueren destruyíos polos alemanes, teniendo de tender pontes Bailey los inxenieros británicos, colos consiguientes retrasos que se diben atropando. Amás, la meyora direuta al traviés d'una única carretera faía que les constantes escaramuzas ralentizaren inda más la meyora, yá que yera necesariu esaniciar toos y cada unu de los puntos de resistencia alemanes enantes de prosiguir la meyora.

Amás, a lo llargo de los díes siguientes, el mal tiempu torgó la unviada de refuerzos y suministros a les unidaes paracaidistes, colo que les tropes de la 1ᵉʳ División Aerotresportada británica, que fueren llanzaes nel estremu más alloñáu escontra'l norte de la operación, en Arnhem, nun pudieron recibir suministros nin refuerzos, amás de constatar que por defectos de diseñu les sos radios nun-yos dexaben comunicar se coles sos bases na retaguardia y nin siquier ente sigo. Con muncho retrasu, y cuando la situación yá yera insostenible, recibieron como refuerzu a la 1ª Brigada Independiente de Paracaidistes polacos, al mandu del xeneral Sosabowski, cuando yá namái podía llograse amontar el númberu de baxes y prisioneros con dichu llanzamientu.

El día 25 de setiembre diose la orde de retirada a los británicos y polacos que se topaben combatiendo en Arnhem, ensin que s'hubiera pos llográu la conquista d'una cabeza de ponte al otru llau del ríu Rin como pretendía la operación, que se saldó pos con un fracasu respeuto de los planteamientos iniciales.

Tres el fracasu na meyora que supunxera la Operación Market Garden, cola llegada del iviernu Eisenhower dio per terminaes les operaciones de valumbu, dedicándose al afitamientu de los territorios recuperaos dende la partida de Normandía un par de meses enantes, según a l'acumuladura de recursos pa reemprender la meyora col bon tiempu.

Sicasí, el respiru foi tamién aprovecháu polos alemanes, al empar que Adolf Hitler encargaba a Gerd von Rundstedt la preparación d'una contraofensiva, que pretendía qu'espulsara a los Aliaos de Bélxica, Holanda y Luxemburgu, tomando'l puertu d'Amberes y suañando inclusive con una reedición de la batalla de Francia en 1940 que volviera abrir a los alemanes les puertes de París. La contraofensiva foi denomada polos alemanes Operación Wacht Am Rhein, y dio llugar a la batalla de les Ardenas.

Arriendes d'ello, el 16 d'avientu de 1944 el 5º Exércitu Panzer, con siete divisiones, y el 6º Exércitu Panzer, con nueve divisiones, llanzaron un ataque, qu'arolló a les primeres llinies defensives de los Aliaos, formaes por tropes inespertes del Exércitu d'Estaos Xuníos. La meyora alemana taba protexíu nos sos lladrales pol 15º Exércitu y pol 7º Exércitu. L'ataque produció'l desconciertu ente los Aliaos, incluyendo a Eisenhower, yá que se pensaba que los alemanes taben escasos de tropes y de recursos y, amás, baxos de moral. Una de les claves de los primeros ésitos de los alemanes foi'l mal tiempu, que torgó'l despegue de l'aviación aliada, pa llabores d'observación de la meyora y pa castigar a les columnes alemanes en marcha.

Tres unos primeros momentos en que suplió l'alarma ente los Aliaos, Eisenhower ordenó a les tropes del Tercer Exércitu d'Estaos Xuníos de George Patton, que se topaben al sur, na zona de la Lorena, y al Novenu Exércitu d'Estaos Xuníos del xeneral William Hood Simpson, que se topaba al norte de la zona atacada, que sofitaren al Primer Exércitu d'Estaos Xuníos de xeneral Courtney Hodges, que yera'l que taba soportando la parte principal de la ofensiva. Finalmente, tres la meyora del bon tiempu, que dexó l'actividá aérea de los Aliaos, y l'escosamientu de les reserves de combustible de la Wehrmacht, que fracasó en consiguir prindar los almacenes de suministros Aliaos, la batalla dar por concluyida escontra finales de xineru de 1945, suponiendo l'escosamientu definitivu de la capacidá de los alemanes por caltener una mínima iniciativa estratéxica.

Dende la derrota sufierta polos alemanes, pos, quedaben abiertes definitivamente les puertes pal siguiente pasu a dar, la invasión del propiu territoriu alemán, y pa la meyora escontra l'interior d'Alemaña, pa lo cual diba ser necesariu travesar la importante barrera que suponía los Rin.

Pa la invasión d'Alemaña, Eisenhower tomó la decisión d'avanzar pel norte, nes tierres llanes de la cuenca baxa del Rin, tornando les propuestes de Patton de faelo más al norte, y concediendo nuevamente'l protagonismu a Montgomery.

Asina, el 8 de febreru de 1945 dio empiezu la Operación Veritable, executada por Montgomery, col 2º Exércitu británicu y l'1^er Exércitu canadianu, arrexuntaos nel 21º Grupu d'Exércitos, pa estenar el terrén pa preparar l'encruz de Rin, nel marcu de la llamada Operación Grenade. Anque en llinies xenerales Veritable cumplió colo previsto, los norteamericanos nun llograron torgar la destrucción de les preses nel ríu Ruhr, colo que la operación saldar con un fracasu.

Empecipióse entós la busca d'una ponte intauta sobre'l ríu Rin, hasta que se dio con una ponte intacta na llocalidá renana de Remagen: la ponte de Remagen. La ponte foi tomáu'l 7 de marzu de 1945 por tropes de la 9ª División Blindada d'Estaos Xuníos (Decimosegundu Grupu d'Exércitu d'Estaos Xuníos, del xeneral Omar Bradley), colo que Eisenhower, modificando les sos previsiones iniciales, ordenó'l pasu del mayor númberu de tropes posible a la vera oriental del ríu, enantes del fundimientu de la vieya ponte'l 17 de payares. Anque darréu llogróse habilitar otros pasos nel ríu, tomar d'esta ponte foi la qu'abrió definitivamente'l corazón del territoriu alemán a la ofensiva aliada, que s'abrir en delles llinies de meyora.

Per un sitiu, ordenar a los británicos de Bernard Law Montgomery la meyora escontra Hamburgu y Dinamarca, ente que los norteamericanos de George Patton avanzaben pel centru d'Alemaña, siguiendo camín hasta algamar Praga, en Checoslovaquia, al acabar la guerra, non ensin protestes de Patton, que deseyaba avanzar escontra Berlín p'arrampuñar al Exércitu Coloráu la gloria de la so conquista. Pa terminar, tropes d'Estaos Xuníos y de Francia enfusaben escontra'l sur d'Alemaña, por Baviera, algamando Austria, anque tampoco llograron llegar a Viena primero que l'Exércitu Coloráu.

Finalmente, tres la batalla de Berlín l'almirante Karl Dönitz, qu'asocediera a Adolf Hitler tres el suicidiu d'ésti, aceptó la rindición incondicional del Tercer Reich, el 7 de mayu de 1945. Eisenhower recibió en Reims a la delegación alemana unviada pa roblar la rindición.^[18]

Una vegada rematada la guerra, en tornando a los Estaos Xuníos, foi nomáu xefe del Estáu Mayor d'Exércitu, anque en 1947 solicitó una excedencia na so carrera militar, pasando a exercer la presidencia de la Universidá de Columbia.^[18]

Entá tornó a la carrera militar darréu, siendo nomáu en 1950 comandante en xefe de les fuercies de la Organización del Tratáu del Atlánticu Norte, en momentos de tensión cola Xunión Soviética por coincidir colos entamos de la llamada Guerra Fría.^[18]

Mientres la so carrera militar, y especialmente nos años de la Segunda Guerra Mundial, Eisenhower tuviera siempres más cerca de los despachos en que se trataba d'asuntos políticos que de los campu de batalla, colo qu'atropara una amplia esperiencia política en contactos cola mayor parte de la clase política, tantu n'Europa como n'Estaos Xuníos.

Por esi motivu, en 1951 Eisenhower aceptó participar na carrera eleutoral pola Presidencia de los Estaos Xuníos, nes files del Partíu Republicanu,^[18] el más próximu a les sos idees polítiques. Sicasí, yá fuera cortexáu pa les eleiciones presidenciales d'Estaos Xuníos de 1948 por dambos partíos, tantu pol Republicanu como pol Partíu Demócrata, ufiertándo-y el presidente Harry S. Truman ocupar la vicepresidencia na so candidatura.

Eisenhower dio entamu en 1951 a una llarga campaña, que lu condució a lo llargo de 45 de los estaos de los Estaos Xuníos, mientres la que buscó especialmente dar seguridaes a los ciudadanos d'Estaos Xuníos, ensin enxamás mentar el nome del so oponente, el demócrata Adlai Stevenson, al empar que sistemáticamente dedicar a criticar los resultaos de les presidencies demócrates anteriores.

Centró la so campaña en trés tarrezas principales: poner fin al estáu de corrupción que, según él, reinaba na clase política; poner fin a la Guerra de Corea; y acabar cola subversión que suponía, na so opinión, el comunismu.

Mientres les primaries internes del Partíu Republicanu, Eisenhower imponer a los sos adversarios: el senador por Ohio Robert A. Taft, el gobernador de California Earl Warren, el gobernador de Minnesota Harold Stassen, el xeneral Douglas MacArthur y el gobernador Thomas E. Dewey, recibiendo na primer vuelta de la Convención del Partíu Republicanu'l votu de 595 delegaos y el de 845 delegaos en segunda vuelta.

Pa la campaña escoyó como vicepresidente a Richard Nixon, quien foi acusáu na mesma campaña de malversación de fondos, anque llogró safase de l'acusación. Eisenhower recibió igualmente'l sofitu del ultraconservador senador Joseph McCarthy, presidente del Comité d'Actividaes Antiamericanes, quien afirmaba que la clase política demócrata taba dafechu infiltrada por axentes comunistes al serviciu de la Xunión Soviética.

Nes eleiciones del 4 de payares de 1952, la pareya Eisenhower-Nixon llogró 34.075.529 votos, el 55,2% del eleutoráu, con 442 delegaos, ente que los candidatos demócrates, Adlai Stevenson y John Sparkman, llograron 27.375.090 votos, el 44,3% del censu, con 89 delegaos. Eisenhower llogró la victoria na mayor parte de los estaos, salvu nos estaos del sur.^[23]

De resultes de la so victoria, el 20 de xineru de 1953 Dwight D. Eisenhower foi investido como 34º presidente de los Estaos Xuníos, teniendo como vicepresidente a Richard Nixon. La política esterior de Eisenhower tuvo fuertemente marcada pol secretariu d'Estáu John Foster Dulles (hasta 1959).^[18]

Unu de los primeros actos del so mandatu foi la creación, el 1 d'abril, d'un Ministeriu de la Salú, Educación y Asuntos Sociales. El 22 d'abril robló la Llei de les tierres somorguiaes, que sustraía a los estaos el control de los recursos mineros esistentes nes agües territoriales del país p'atribuyilo al Gobiernu federal, lo que portaba l'atribución de les concesiones d'esplotación de les plataformes petrolíferes.

El 26 de xunetu d'esi mesmu añu de 1953, Eisenhower dio cumplimientu a una de les sos promeses eleutorales, la de poner fin a la Guerra de Corea, por aciu la firma d'un armisticiu que consagró la división del país en dos estaos, dixebraos pol paralelu 38: Corea del Norte y Corea del Sur. El 1 d'agostu, prosiguiendo coles sos midíes de tipu social, robló una prórroga de la llei sobre'l seguru médicu; y el 7 d'agostu, una llei pola qu'Estaos Xuníos recibiría a 241.000 refuxaos, a añader a la cuota normal d'inmigración fita poles lleis.

El 8 d'ochobre, Eisenhower anunció que la Xunión Soviética fixera esplotar la so primer bomba d'hidróxenu. El 8 d'avientu propunxo nun discursu ante la Organización de les Naciones Xuníes (Átomos pa la Paz) l'usu de la enerxía nuclear con fines pacíficos, lo que desaguaría na creación de la Organismu Internacional d'Enerxía Atómica (AIEA).

El 23 d'abril de 1954 (y hasta'l 17 de xunu), el senador McCarthy pasó a presidir una Comisión encargada de la eliminación de los simpatizantes comunistes nel senu del Exércitu de los Estaos Xuníos. Sicasí, neses mesmes feches Eisenhower refugó sofitar direutamente a Francia na Guerra d'Indochina que caltenía col Viet Minh para nun estender el conflictu, anque aprovió a Francia del material de guerra necesariu llegando a les dos terceres partes del material de guerra usáu a la fin; guerra que concluyó tres la derrota francesa na Batalla de Dien Bien Phu en mayu cola Conferencia de Xinebra, pola que Francia abandonaba Indochina, aceptándose la división del país en dos metaes, como asocediera en Corea: Vietnam del Norte y Vietnam del Sur; sofitándose económica y militarmente al sur frente al norte comunista.

El 13 de mayu, Eisenhower robló un alcuerdu con Canadá que dexaba l'apertura d'una vía de comunicación marítima ente la rexón de los Grandes Llagos y l'Océanu Atlánticu, al traviés del ríu San Llorienzo.

El 16 de marzu de 1955, Eisenhower declaró que los Estaos Xuníos taben dispuestos a utilizar los sos armes nucleares en casu d'un conflictu cola China comunista. El 21 de xunetu propunxo en Xinebra, nel cursu d'una Conferencia ente les grandes potencies, un derechu a sobrevolar les instalaciones militares d'otros países pa fomentar d'esa manera un enfotu mutuu.

El 24 de setiembre de 1955 sufrió un ataque cardiacu, a pesar de lo cual el 29 de febreru de 1956 anunció públicamente qu'optaría a un segundu mandatu presidencial, pa lo cual intentó (ensin ésitu) convencer a Richard Nixon de que nun-y acompañara como vicepresidente.

En fecha 6 de febreru de 1956, el presidente Eisenhower aprobó la creación de la PFIAB (President's Foreign Intelligence Advisory Board o Xunta Asesora d'Intelixencia Esterior del Presidente, una Axencia de la Oficina Executiva del Presidente que la so misión ye la d'asesorar al presidente del país respeuto de los datos ya informaciones axenciaos por otres axencies gubernamentales. Eisenhower nomó como primer presidente de la nueva Axencia a James Killian.

El 31 de mayu de 1956, Eisenhower autorizó que los aviones espía U-2 efectuaren vuelos secretos d'espionaxe sobre'l territoriu de la Xunión Soviética. El 29 de xunu aprobó la creación d'una rede d'autopistes sometíes al control del Gobiernu federal, que la so misión en principiu yera la de sirvir a la defensa de la nación.

El 1 d'ochobre de 1956 Eisenhower aprobó una midida de llargu algame, al suprimir la normativa qu'obligaba a los negros a dexar el so asientu a los blancos nel tresporte públicu.

N'anunciando la so presentación a la reeleición, Eisenhower foi escoyíu ensin oposición candidatu a les eleiciones presidenciales de 1956 pol Partíu Republicanu na Convención Nacional Republicana de 1956, celebrada en San Francisco. Como candidatu pa la vicepresidencia diba nuevamente acompañáu de Richard Nixon, a pesar d'aportuna-y por que nun se presentara. El Partíu Demócrata escoyó nuevamente como candidatu a la presidencia a Adlai Stevenson, gobernador d'Illinois, acompañáu d'Estes Kefauver, senador por Tennessee, como candidatu a la vicepresidencia.

Mientres la campaña eleutoral, Eisenhower viose reforzáu por dos crisis internacionales, la Revolución húngara de 1956 y la Guerra del Sinaí, na que Eisenhower dexó a la so suerte a Francia y Reinu Xuníu, ensin intervenir nel conflictu.^[18] Adlai Stevenson basó la so campaña nun aumentu del gastu social y n'alcuerdos cola Xunión Soviética.

Nes eleiciones, el dúu Eisenhower-Nixon llogró 35.579.180 votos, el 57,4% de los votos, y 457 compromisarios, ente que la pareya formada por Stevenson y Kefauver llogró 26.028.028 votos, esto ye, el 42,0%, con namái 73 delegaos.^[24]

El 5 de xineru de 1957, Eisenhower definió la llinia xeopolítica de los Estaos Xuníos, especialmente no relativo a la situación n'Oriente Mediu y Estremu Oriente, la doctrina Eisenhower, que portaba igualmente sofitu económicu a los países que se vieren amenaciaos pola espansión comunista. El 20 de xineru tomó posesión pal so segundu mandatu como presidente de los Estaos Xuníos.

El 9 de setiembre, Eisenhower robló una llei sobre derechos civiles, siendo la primera de dichu tipu que s'aprobaba dende los tiempos d'Abraham Lincoln. El 25 de payares careció un segundu ataque cardiacu.

El 31 de xineru de 1958, los Estaos Xuníos llanzaron al espaciu esterior el so primer satélite artificial, el Explorer 1, siendo adelantraos pol programa espacial soviéticu, que llanzara'l Sputnik 1 el 4 d'ochobre de 1957. El siguiente 2 d'abril, Eienhower propunxo la creación d'una Axencia civil d'Estaos Xuníos encargada del programa espacial d'Estaos Xuníos, aprobándose la creación de la NASA el 29 de xunetu de 1958. La midida foi consecuencia de creer Eisenhower y el so equipu de collaboradores que la carrera espacial cola Xunión Soviética yera esencial pa la seguridá de los Estaos Xuníos.

El 3 de xineru de 1959 incorporar a los Estaos Xuníos como un estáu de plenu derechu l'estáu númberu 49º, Alaska, ente que el 21 d'agostu incorporóse'l númberu 50, Ḥawai.

Del 15 al 27 de setiembre el secretariu xeneral del Partíu Comunista de la Xunión Soviética, Nikita Khrushchov, xiró una visita oficial a los Estaos Xuníos. De la mesma, el gobiernu d'Estaos Xuníos averar a América Llatina, participando na fundación del Bancu Interamericano de Desarrollu.

El 1 de mayu de 1960, un avión espía d'Estaos Xuníos U-2 foi baltáu pola artillería del Exércitu Coloráu mientres sobrevolaba la Xunión Soviética nuna misión d'espionaxe, lo que traxo de resultes l'anulación del cume ente los dos grandes potencies, Estaos Xuníos y a Xunión Soviética, que taba previstu celebrárase dos selmanes más tarde en París; per otru llau, producióse una medría de la tensión nes rellaciones ente dambos países.

Finalmente, el 8 de payares de 1960, John Fitzgerald Kennedy, el candidatu del Partíu Demócrata, ganó nes eleiciones presidenciales d'Estaos Xuníos de 1960 a Richard Nixon, el vicepresidente de Eisenhower, que fuera escoyíu candidatu nes eleiciones pol Partíu Republicanu.

El 17 de xineru de 1961, Eisenhower pronunció l'alocución final (retresmitida per televisión) del so mandatu,^{[25] [26]} acuñando na mesma una frase que se fixo célebre, qu'alvertía de la peligrosa influencia del recién complexu industrial-militar de los Estaos Xuníos, anque'l mesmu Eisenhower almite nesi mesmu discursu que se trata d'un elementu necesariu pa la defensa de la nación, pero entendiendo que la so esistencia tien de conxugase con una sabía y vixilante tutela activa per parte de la ciudadanía, por que los fines de dichu complexu concuerden colos ideales de llibertá y democracia a los que necesariamente tienen de sirvir.

En materia de política esterior, los dos alministraciones de Eisenhower tuvieron marcaes por una política de contención y de firmeza ante la Xunión Soviética, nun contestu claramente apoderáu pola Guerra fría. Ello tuvo ente les sos consecuencies inmediates una espansión de la carrera d'armamentos cola Xunión Soviética, y l'afitamientu y espansión del armamentu nuclear d'Estaos Xuníos. Esta situación xeneró nel mundu un estáu de medrana permanente ante la posibilidá de que cualesquier de les dos potencies primiera'l botón que desencadenaría un ataque nuclear.

Sicasí, cola muerte de Stalin en 1953, Eisenhower entendió qu'esi fechu diba modificar les rellaciones Este Oeste, y emprestóse a un relajamiento de la tensión ente los dos grandes bloques políticos y militares por aciu la firma de los alcuerdos que punxeron fin a la Guerra de Corea (27 de xunetu de 1953),^[27] al empar que refugaba comprometese xunto con Francia na Guerra d'Indochina que los franceses calteníen col Viet Minh, y el so sofitu amenorgar a la unviada de material de guerra.^[27] Tres la derrota de Francia, la independencia de Camboya y Laos y la partición del Vietnam en dos estaos, Vietnam del Norte y Vietnam del Sur, semó de la mesma la grana pal entamu pocu dempués de la Guerra de Vietnam, na que los Estaos Xuníos implicáronse fondamente al sostener el réxime del sur contra'l norte comunista.

Sicasí, anque de puertes fuera presentábase esa política de contención de los enfrentamientos, paralelamente lleváronse a cabu diverses aiciones tapaes, llevaes a cabu pola CIA, destacando'l derrocamientu n'agostu de 1953 del primer ministru izquierdista iranín, Mohammad Mosaddeq, qu'había nacionalizáu el petroleu iranín el 20 de marzu de 1951, y l'establecimientu d'una dictadura per parte del sah Mohammad Reza Pahlavi col sofitu de los Estaos Xuníos. Tamién destacó'l derrocamientu en xunu de 1954 del gobiernu de Jacobo Arbenz Guzmán en Guatemala, el golpe d'estáu en Vietnam del Sur n'abril de 1955 y l'establecimientu de la dictadura de Ngo Dinh Diem y l'intentu de golpe d'estáu n'Indonesia en 1958. Tamién se sofitó discretamente la Revolución húngara de 1956, anque ensin nenguna implicación direuta^[27] nun país que yera miembru del Pactu de Varsovia. Igualmente, marines d'Estaos Xuníos desembarcaron n'El Líbanu en 1958.^[18]

Dientro de la so doctrina de contención militar respectu de la Xunión Soviética, impulsó tou un conxuntu de pactos militares de tipu rexonal, pa configurar un gordón sanitariu alredor de la URSS: Pactu de Bagdag ( CENTO), SEATO impulsó al rearmamientu de les Fuercies Armaes de la República Federal Alemana Bundeswehr y la creación de la OTAN.^[18]

Eisenhower estableció una política pacifista pero ensin perder firmeza ante la Xunión Soviética trepando con un congresu en que la política de persecución contra simpatizantes comunistes llegaba a niveles paranoicos.

En 1959, Eisenhower recibió a Nikita Khrushchov en suelu d'Estaos Xuníos y sostuvieron un diálogu sobre les situaciones que calteníen el presente estáu de tensión ente les potencies. Ike manifestó a Nikita que'l so militares primir a lo que'l líder soviéticu manifestó la mesma situación, entós Eisenhower dixo: -Tenemos que faer un pactu-. Esti episodiu representa fielmente el calter tresparente de Eisenhower y que contribuyó a que la llamada Guerra Fría nun fora más qu'una medrana omnipresente nel conciertu mundial. Medrana que perduraría más de 30 años más.

Per otra parte, ante l'ésitu del programa espacial soviéticu, que llogró llanzar al espaciu'l primer satélite artificial (el Sputnik 1, el 4 d'ochobre de 1957), creyendo que la superioridá soviética nel espaciu podría comprometer nel futuru la seguridá de los Estaos Xuníos, impulsó un programa espacial d'Estaos Xuníos, que s'empecipió'l 31 de xineru de 1958, col llanzamientu esitosu al espaciu del satélite Explorer 1, y que se desenvolvió cola creación de la NASA el 29 de xunetu siguiente. Tou ello desaguó na llamada carrera espacial caltenida ente los Estaos Xuníos y la Xunión Soviética paralelamente a la carrera d'armamentos que yá calteníen dende'l final de la Segunda Guerra Mundial. Eisenhower declaró que la Nasa empobinada dafechu por civiles yera l'usu pacíficu del espaciu esterior y pa la espansión de la conocencia humana. Ello ye que usó un programa llamáu SCORE onde un satélite que llevaba grabada la so voz anunciaba por aciu l'usu de les ondes de radio al mundu, un mensaxe de bona voluntá qu'ayudó enforma a relaxar la tensión mundial.

No relativo a los aspeutos de política interior, los mandatos del presidente Eisenhower carauterizar por una relativa prosperidá económica, según pol rellanzamientu del consumu tres los años de cierta restricción por cuenta de la Segunda Guerra Mundial. El so gran impulsu a la rede d'autopistes del país^[27] (ye'l responsable de la esistencia de cuasi 65.000 km d'autopistes) contribuyó a la meyora de les comunicaciones ente los diversos estaos, portando un impautu na manera de vida d'Estaos Xuníos. Per otra parte, dotó d'un ciertu impulsu a dellos programes sociales, estendíu por casu el seguru médicu, estendiendo la xubilación pa les muyeres a los 62 años o amontando los derechos sindicales.

L'aspeutu más revesosu asocedíu mientres el so mandatos constituyir el senador Joseph McCarthy, creador del Macarthismo al traviés del Comité d'Actividaes Antiamericanes. El senador, anque enxamás llogró llograr nenguna inculpación de nengún supuestu espía soviéticu infiltrado na Alministración, sí que yera consideráu por munchos ciudadanos d'Estaos Xuníos un valladar contra una presunta infiltración comunista. Eisenhower recibió'l sofitu de McCarthy na primer eleición presidencial, en 1952; sicasí, magar nunca s'enfrentó frontalmente con él, sí que caltuvo ciertes distancies. Cuando McCarthy intentó una nueva caza de bruxes en el Pentágonu, los dirixentes del Exércitu de los Estaos Xuníos y el mesmu Eisenhower maniobraron hasta llograr que'l Senáu de los Estaos Xuníos aprobara un votu de censura contra'l senador McCarthy en 1954, lo que quebró abruptamente el macarthismo. Sicasí, les actividaes del senador McCarthy supunxeron graves consecuencies pa munches persones acusaes inxustamente, siendo'l casu más claru'l de Julius y Ethel Rosenberg, acusaos d'espionaxe y executaos el 19 de xunu de 1953.

Mientres el so mandatu igualmente empezó a espuntar el conflictu racial ente negros y blancos, favorecíu pol conxuntu de cambeos sociales producíos nel país nos años de la Segunda Guerra Mundial. Pa desactivar el problema, los sos gobiernos aprobaron y favorecieron dellos cambeos llexislativos, como una decisión de la Corte Suprema en mayu de 1954 prohibiendo la segregación racial nes escueles o l'almisión d'una estudiante de raza negra en 1955 nuna universidá d'un estáu del fondu sur, Alabama. Foi la dómina de la nacencia del Movimientu polos Derechos Civiles n'Estaos Xuníos, dirixíu pol Dr. Martin Luther King.

A lo último, unu de los aspeutos destacaos de la so política interior foi'l fortalecimientu del Gobiernu federal, en desterciu de los poderes de los estaos. Ello manifestóse na llei sobre'l control federal de les agües territoriales o na llei que defendió la mesma midida respectu de les autopistes. La mesma situación de llucha polos derechos civiles favoreció la medría del poder federal, anque ésti nun llogró asegurar el relleno total de les lleis d'integración racial.

Concluyíu'l so segundu mandatu, Eisenhower foi bien solicitáu pa dictar conferencies y pa diverses actividaes (incluyendo l'asesoramientu de los sos socesores na presidencia),^[27] al empar que se dedicó a la preparación de les sos Memories.

Dwight D. Eisenhower finó'l 28 de marzu de 1969 nel Walter Reed Army Hospital de Washington.^[27]

Eisenhower casóse con Mamie Geneva Doud (1896-1979), natural de Denver, en Colorado, el 1 de xunetu de 1916. La pareya tuvo dos fíos: Doud Dwight Eisenhower, nacíu en 1917 y fináu de neñu, y John David Sheldon Doud Eisenhower, nacíu en 1922. Mamie aportó a bien querida pola opinión pública d'Estaos Xuníos pol so rol de abnegada esposa del Comandante de les Fuercies Aliaes.

Sicasí, la terrible responsabilidá de Eisenhower nos díes previos a la Operación Overlord venía acompañada d'una solitaria vida privada lloñe de la so patria en guerra. Ike confesó, naquellos aciares díes, en delles cartes empobinaes a la so esposa, que se sentía solitariu (de compañía femenina).^[28]

Eisenhower ordenara un cambéu nel staff de xofers soldaos asignaos a la oficialidá del exércitu, el cambéu yera la sustitución d'homes por muyeres soldaos unviando a los homes a un puestu activu en combate. El Cadillac de Eisenhower foi entós conducíu pola Sarxentu Kay Summersby, quien congenió rápido col so superior. Non solo foi'l so chofer personal, sinón tamién la so secretaria privada.

Kay Summersby acompañó a Eisenhower por cuasi tolos escenarios y cuando Eisenhower folgaba, Summersby acompañar dacuando y podíen parolar temes que nun taben rellacionaos col escenariu bélicu.^[29] Namoráronse y la rellación ente Eisenhower y el sarxentu Summersby tornóse intima, convirtiéndose n'amantes anque calteniendo la so rellación nel más completu anonimatu posible.

Pa cuando terminó la guerra, Ike Eisenhower llogró visar y nacionalidá d'Estaos Xuníos pa la so secretaria personal y siguieron frecuentándose.

Pa esa dómina, Eisenhower pensó seriamente la posibilidá de divorciase de Mamie y casase con Summersby; pero la negativa de George Marshall y la posterior posibilidá de postulase como Presidente de los Estaos Xuníos con grandes posibilidaes de ganar l'alta posición y los conseyos de cercanos políticos del partíu Republicanu al cual pertenecía facer arrenunciar y la rellación terminó ensin volver a trate nunca más. Eisenhower siguió casáu con Mamie hasta la so muerte en 1969, Summersby finó en 1975 non ensin dar l'autorización pa publicar un llibru onde detalla la rellación íntima col entós Comandante Supremu de les Fuercies Aliaes.

Del so matrimoniu con Mary Mamie Geneva Doud, Dwight D. Eisenhower tuvo dos fíos: Doud Dwight Eisenhower nació'l 24 de setiembre de 1917, y foi moteyáu Icky polos sos padres, pero morrió d'escarlatina el 2 de xineru de 1921, a la edá de tres años;^[30] John David Sheldon Doud Eisenhower nació al añu siguiente, el 3 d'agostu de 1922; John sirvió nel Exércitu de los Estaos Xuníos (graduar en West Point precisamente'l 6 de xunu de 1944, el Día D) llicenciar col grau de xeneral de brigada na reserva), convertir en escritor y exerció como embaxador de los Estaos Xuníos en Bélxica ente 1969 y 1971. El fíu de John, David Eisenhower, cásase cola fía de Richard Nixon, Julie, en 1968.

• 1948: Cruciada n'Europa.
• 1963: Un militar na Casa Blanca.

• Atkinson, Rick: Un exércitu a l'amanecida. La guerra nel norte d'África, 1942-1943, Editorial Crítica, Barcelona, 2004, 2ª edición ISBN 84-8432-521-0
• Beevor, Antony; Cooper, Artemis: París. Dempués de la lliberación: 1944-1949, Editorial Crítica, Barcelona, 3ª edición, 2003. ISBN 84-8432-437-0
• Eisenhower, Dwight D.: La mio guerra n'Europa, Editorial Malabar, Sant Andreu de Llavaneres, 2007 1ª edición. ISBN 84-96803-05-8
• Muniesa, Bertat; Oliver, Joan: Diccionariu d'Historia Actual 1945-2000, Salvat Editores, 2000. ISBN 84-345-0346-8

• Ambrose, Stephen Y. Eisenhower: Soldier, General of the Army, President-Elect, 1890-1952 (1983);
• D'Este, Carlo. Eisenhower: A Soldier's Life (2002), military biography to 1945
• Eisenhower, David. Eisenhower at War 1943-1945 (1986), detailed study by his grandson
• Irish, Kerry Y. "Apt Pupil: Dwight Eisenhower and the 1930 Industrial Mobilization Plan," The Journal of Military History 70.1 (2006) 31-61 online in Project Muse.
• Pogue, Forrest C. The Supreme Command (1996) official Army history of SHAEF
• Sixsmith, Y.K.G. Eisenhower, His Life and Campaigns (1973), military
• Russell Weigley. Eisenhower's Lieutenants. Indiana University Press, 1981. Ike's dealings with his key generals in WW2

• Albertson, Dean, ed. Eisenhower as President (1963).
• Alexander, Charles C. Holding the Line: The Eisenhower Yera, 1952-1961 (1975).
• Ambrose, Stephen Y. Eisenhower: Soldier, General of the Army, President-Elect, 1890-1952 (1983); Eisenhower. The President (1984); one volume edition titled Eisenhower: Soldier and President (2003). Standard biography.
• Bowie, Robert R. and Richard H. Immerman; Waging Peace: How Eisenhower Shaped an Enduring Cold War Strategy, Oxford University Press, 1998.
• Damms, Richard V. The Eisenhower Presidency, 1953-1961 (2002).
• David Paul T. (ed.), Presidential Nominating Politics in 1952. 5 vols., Johns Hopkins Press, 1954.
• Divine, Robert A. Eisenhower and the Cold War (1981).
• Greenstein, Fred I. The Hidden-Hand Presidency: Eisenhower as Leader (1991).
• Harris, Douglas B. "Dwight Eisenhower and the New Deal: The Politics of Preemption" Presidential Studies Quarterly, Vol. 27, 1997.
• Harris, Seymour Y. The Economics of the Political Parties, with Special Attention to Presidents Eisenhower and Kennedy (1962).
• Krieg, Joann P. ed. Dwight D. Eisenhower, Soldier, President, Statesman (1987). 24 essays by scholars.
• McAuliffe, Mary S. "Eisenhower, the President", Journal of American History 68 (1981), páxs. 625-632.
• Medhurst, Martin J. Dwight D. Eisenhower: Strategic Communicator Greenwood Press, 1993.
• Pach, Chester J. and Elmo Richardson. Presidency of Dwight D. Eisenhower (1991). Standard scholarly survey.
• Parmet, Herbert S. Eisenhower and the American Crusades (1972). Scholarly biography of post 1945 years.

Tom Selleck protagonizó la película pa televisión estrenada en 2004, llamada Ike: Countdown to D-Day, na cual el actor interpreta a Eisenhower mientres los 90 díes previos al Día D.^[31]

• Wikiquote tien frases célebres suyes o que faen referencia a Dwight D. Eisenhower.

• Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Dwight D. Eisenhower.
• Artículu sobre la Doctrina Eisenhower (en castellán)
• Biografía en Paralibros (en castellán).
• Biografía en Exordio.com (en castellán)
• Discourso del so fin de mandatu (n'inglés)
• Discursu del so fin de mandatu (n'español Archiváu 2012-03-27 en Wayback Machine
• Eisenhower - Farewell address (videu YouTube de Discourso del so fin de mandatu n'inglés)
• Archivos d'audiu (n'inglés)
• Biografía Archiváu 2007-11-01 en Wayback Machine en MSN Encarta (en castellán)
• Documentu en.pdf alrodiu de los padres de Eisenhower como testigos de Jehová.