Orkoien

Orkoien
Alministración
País	España
Comunidá foral	Navarra
Tipu d'entidá	conceyu d'España
Alcalde de Orcoyen (es)	Carlos Arroniz Loyola
Nome oficial	Orkoien (eu)[1] Orcoyen (es)[2]
Códigu postal	31160
Xeografía
Coordenaes	42°49′26″N 1°41′57″W / 42.823888888889°N 1.6991666666667°O / 42.823888888889; -1.6991666666667
Orkoien Orkoien (España)
Superficie	5.26 km²
Altitú	437 m
Llenda con	Pamplona, Cendea de Olza (es) , Itza y Berrioplano (es)
Demografía
Población	4051 hab. (2023) - 2057 homes (2019) - 2000 muyeres (2019)
Porcentaxe	0.61% de Navarra
Densidá	770,15 hab/km²
orkoien.com

Orkoien ye un conceyu de la Comunidá Foral de Navarra, asitiáu na Merindad de Pamplona, na Cuenca de Pamplona y a 5 km de la capital de la comunidá, Pamplona formando parte de la so área metropolitana. La so población ye de 4051 habitantes (2023)^[3][4]. La estensión del conceyu ye de 5,26 km² polo que la densidá poblacional ye de 743,35 hab./km². Pertenez al partíu xudicial de Pamplona.

El conceyu atópase allugáu nuna de les árees más industriales del área metropolitana de Pamplona, que la so principal consecuencia ye la so proximidá de la fábrica automovilística Volkswagen, allugada nel vecín conceyu d'Arazuri. Esta condición materializóse nes últimes décades en que se fueron asitiando diverses empreses, principalmente del sector de la automoción, nel so términu, abandonando'l so antiguu perfil agrícola.

La so población tamién rexistró un gran aumentu dende los años 1970 paralelamente al restu de la redolada de la capital navarra.

Orkoien foi un conceyu de la cendea de Olza hasta qu'en 1991 constitúyese como conceyu independiente.

El significáu del nome d'Orkoien ye desconocíu anque'l llingüista Luis Michelena rellaciónalo colos nomes d'otres llocalidaes navarres que tamién termina en «en» como Labayen, Ituren, Yaben o Locen, anque dulda de que «en» sía xenitivu vascu. Ramón Menéndez Pidal sicasí rellacionar col nome de persona, Orcuius al que la añader el sufixu «en» llargamente espublizáu nel mundu ibéricu. Popularmente traducióse como 'abedurios', 'pacional' o 'aguada cimera'.

A lo llargo de la historia, tal que se recueye nel Nomenclátor Euskérico de Navarra (NEN), el nome de la llocalidá escribióse de distintes formes; Orcheia o Orcheian ente los años 1097 y 1109, ente los años 1099 y 1153 apaez como Orcheien o Orcheyen en 1366 como Orcoyen, ente 1099 y 1153 como Orkeian o Orkeien, en 1226 como Orqueienco, ente 1350 y 1366 como Orqueyan, ente 1345 y 1393 como Orqueyen y en 1244 como Orquoyen.^[5]

El nome oficial de la llocalidá foi Orcoyen, a lo menos dende 1842, fecha de la publicación del primer censu del Institutu Nacional d'Estadística (onde figura como conceyu ente los censos de 1842 y 1857)^[6] hasta que camudó pol de Orkoien, nome afechu a la normes de la ortografía del euskera y designáu como denominación nesti idioma pola Real Academia de la Llingua Vasca (Euskaltzandia)^[7] nel añu 2005 en siendo aprobáu pol plenu del so conceyu en 2001, ser darréu refugáu pol Gobiernu de Navarra, refugu que foi tornáu nuna sentencia del Tribunal Cimeru de Xusticia de Navarra en xunu de 2003 y finalmente la nueva denominación foi aprobada pol Gobiernu de Navarra en 2005 acatando dicha sentencia.^[8]

El so xentiliciu ye "orcoyendarra" atribuyible tanto al masculín como al femenín.^[5]

L'escudu d'armes del llugar d'Orkoien tien el siguiente blasón:

Escudu cuartelado en cruz: 1º d'oru y los trés palos d'azur. 2º d'oru faxáu de trés de gules. 3º. D'oru y los dos faxes ondadas d'azur. 4ª. De gules y el chevrón de plata acompañáu de trés panelas d'oru. Nel centru un escusón cuartelado: 1º y 4º armes de Navarra y 2º y 3º fuselado d'azur y oru .

Esti blasón correspuende al que fuera señor d'Orkoien Charles de Artieda.^[9]

La bandera de llocalidá oficializar nel añu 2017. La bandera, foi ellaborada por Marian Fernández, Txema Lestón y José Osete pa un concursu públicu que se fixo en 1988. Magar nun ser oficial, la bandera llució pintada nuna de les parés del vieyu frontón Gure Jokoa, de 1990. La bandera consta de tres franxes llonxitudinales, una en color oro dominante qu'copa dos tercios del total y representa mies, y otros dos franxes iguales; una de color verde en representación de los campos que bordien la llocalidá, y otra de color coloráu en representación al color de Navarra. Esiste tamién una figura poligonal de color blancu nel so llau esquierdu con una espiga dorada nel so interior, símbolu de los conceyos de la Cendea de Olza a la que perteneció antes d'independizase y convertise en conceyu propiu. Finalmente, tien l'escudu na parte central de la bandera..^[10][11]

La llocalidá d'Orkoien ta asitiada na parte central de la Comunidá Foral de Navarra dientro de la Cuenca de Pamplona, 5 km. al nordeste de la ciudá Pamplona y a una altitú de 437 msnm. El so términu municipal tien una superficie de 5,6 km² y llinda al norte col conceyu de Berrioplano, al este col de Pamplona, al sur col de la cendea de Olza; y al oeste col d'Iza.^[12]

Noroeste: Iza (conceyu d'Iza)	Norte: Berrioplano (conceyu de Lloza)	Nordeste: Berrioplano (conceyu de Berrioplano)
Oeste: Iza (conceyu d'Iza)		Este: Pamplona
Suroeste: Cendea de Olza (conceyu d'Arazuri)	Sur: Cendea de Olza conceyu d'Arazuri)	Sureste: Pamplona

El clima del conceyu ye submediterráneo. La temperatura medio añal bazcuya ente los 10 °C y los 12 °C, la precipitación media añal ta en redol a los 900 y 1.000 mm rexistrándose una media añal de 100 díes de precipitación. Mientres el periodu 1975–2000, la estación de referencia de Pamplona-Aeropuertu de l'Axencia Estatal de Meteoroloxía (AEMET) rexistró unos valores medios añales de temperatura de 12,5 °C y una precipitación media de 721 mm. Nesi mesmu periodu, el númberu mediu añal de díes estenos foi 58, el númberu de díes medios añales de xelada foi 42, ente que'l númberu d'hores de sol fueron 2201.^[13]

Rexistros históricos del observatoriu del Aeropuertu de Pamplona (1971-2000)[14]
1975-2000	Xin	Feb	Mar	Abr	May	Xun	Xnt	Ago	Set	Och	Pay	Avi	Añu
Temperatura medio (°C)	5,0	6,5	8,6	10,2	14,0	17,5	20,7	20,9	18,0	13,6	8,6	6,0	12,5
Temperatura máximo media (°C)	8,9	11,1	14,0	15,5	19,8	23,9	27,6	27,8	24,4	18,7	12,8	9,7	17,8
Temperatura mínimo media (°C)	1,2	1,9	3,3	4,9	8,2	11,2	13,7	14,0	11,7	8,4	4,3	2,4	7,1
Precipitación (mm)	63	52	52	77	74	47	40	43	43	74	80	75	721

Nel observatoriu de Pamplona, los valores de temperatura y precipitación estremos fueron rexistraos ente 1885 y 1931:

Valores climatolóxicos estremos^[15]

Conceutu !Valor numbéricu !Fecha |-----	Precipitación máxima nun día (l/m²)	180 l/m²	8 de setiembre de 1928
Temperatura máximo absoluta (°C)	39,0 °C	12 de xunetu de 1931
Temperatura mínimo absoluta (°C)	-18,0 °C	20 de xineru de 1885

Nel observatoriu de Pamplona-Aeropuertu, bien cercanu al conceyu, los valores estremos de temperatura fueron rexistraos el 8 de xunetu de 1982 (+41,2 °C) y el 12 de xineru de 1985 (-16,2 °C). La máxima precipitación nun día rexistrada algamó los 107,4 l/m² el 9 d'ochobre de 1979.^[16]

La primer noticia histórica de la llocalidá foi a principiu del sieglu XIII cola mención d'una donación de la Señora d'Orkoien al monesteriu de Leyre.

Mientres la Edá Media foi un señoríu realengu qu'en 1280 pagaba una pecha (tributu) añal de 23 cahíces y mediu de trigu, 20 de cebada y 30 d'avena.

Estes rentes fueron asignaes en 1356 pol infante Luis al obispu de Pamplona y en 1413 el rei Carlos III el Noble dar al so fíu Godofré, pasando en 1472 a Gracián de Agramont y darréu al condestable Luis de Beaumont (Conde de Lerín).^[12]

Carlos III tamién concedió a Orkoien les medies primicias por que pudiera reparase la ilesia de San Miguel y la basílica de San Esteban.^[17]

Tuvieron heredaes nel so términu dende'l sieglu XIII el monesteriu de Iranzu y la Orde Hospitalaria de San Xuan de Xerusalén y dende el sieglu XIV la Real Colexata de Santa María de Roncesvalles.^[12]

Mientres esta dómina tiense constancia celebraciones d'ordalíes o xuicios de Dios n'Orkoien.^[17]

Mientres la conquista de Reinu de Navarra poles tropes de Fernando'l Católicu comandadas pol Duque d'Alba, el señor d'Orkoien, Charles de Artieda que cuntaba con un palaciu de cabu d'armería na llocalidá, yá sumíu, foi vasallu de Luis de Beaumont, conde de Lerín y líder del bandu beaumontes el cual sofitaba a les tropes de Fernando'l Católicu.^[17]

En 1571 el señor d'Orkoien yera Francisco de Artieda y percibía de acostamiento 30.000 maravedinos añales. En 1723 el palaciu taba en manes de los condes de Ayanz.^[12]

Nel final de la Guerra de la Independencia, dempués de la batalla de Vitoria, el Duque de Wellington, Mariscal de Campu y comandante de les tropes britániques y les sos aliaes frente a Napoleón, tuvo'l so cuartel xeneral no que güei ye la casa del cura” mientres dirixía les operaciones militares para tomar de Pamplona.^[17]

Nes Guerres Carlistes, Orkoien tenía que dar raciones tanto a carlistes como a lliberales.

A partir de los años 1970 Orkoien amonta notablemente la so población por cuenta de la rápida industrialización de la Cuenca de Pamplona. La llocalidá qu'en 1973 cuntaba con 238 habitantes algamó los 1.091 en 1981. Esti tresformamientu refléxase tamién na so estructura económica yá que pasó de ser un pueblu agrícola, a ser un pueblu industrial.^[17]

A partir del añu 2000, con a la execución del nuevu planiamientu urbanísticu, Orkoien foi creciendo en población (les mayores proporciones en Navarra nestos años), cola construcción, principalmente, de viviendes residenciales individuales, con una perspeutiva de población de 3.000 habitantes.^{[ensin referencies]}

Pirámide de población 2011
%	Homes	Edá	Muyeres	%
0,14		85+		0,3
0,3		80-84		0,49
0,55		75-79		0,6
0,6		70-74		0,82
1,32		65-69		1,04
1,54		60-64		1,26
1,84		55-59		2,42
2,47		50-54		2,36
3,41		45-49		2,8
4,98		40-44		4,45
7,42		35-39		6,13
7,56		30-34		7,29
2,86		25-29		3,46
2,53		20-24		2,09
2,06		15-19		1,87
2,56		10-14		2,72
3,49		5-9		3,93
5,28		0-4		5

Los datos de la pirámide de población de 2011 puen resumise asina:

• La población menor de 20 años ye'l 26,92 % del total.
• La que ta ente 20 y 40 años ye'l 39,35 %.
• La que ta ente 40 y 60 años ye'l 24,75 %.
• La mayor de 60 años ye'l 8,99 %.

El conceyu tien una estructura típica nel réxime demográficu modernu, que caracterízase pola evolución escontra l'avieyamientu progresivu de la población, anque nos últimos años l'establecimientu de población más nueva aumentó la tasa de natalidá.^[18][19]

La evolución de la población d'Orkoien foi dende 1900 d'enclín ascendente anque nun ye sinón a partir de los años 1980 cuando esta produzse de forma más considerable. Dende l'añu 1900 hasta l'añu 2017 l'aumentu foi del 267,3%. Ente 1970 y 1981 35,97% y ente 1981 y 2017 del 26,51%.

Si analizamos los padrones municipales de los postreros 17 años de forma xeneral, tamién s'aprecia un aumentu de la so población del 20,86% ente l'añu 2000 y 2017.

Gráfica d'evolución demográfica d'Orkoien ente 1900 y 2017

Población según el Gobiernu de Navarra.[20]      Población de derechu (1900-1991) o población residente (2001) según los censos de población del INE.[6]      Población según el padrón municipal de 2017 del INE.

Orkoien conforma un conceyu desque en 1991 se secesiona de la Cendea de Olza, que ta gobernáu por un conceyu de xestión democrática, formáu por 11 miembros escoyíos nes eleiciones municipales según ta dispuestu na Llei Orgánica del Réxime Eleutoral Xeneral. La sede del consistoriu ta asitiada na plaza Iturgain, e/n de la llocalidá d'Orkoien.

De siguío detállase los resultaos de les últimes cites eleutorales:

Eleiciones municipales n'Orkoien

Partíu políticu	2015[21]		2011[22]		2007[23]		2003[24]		1999[25]		1995[26]
	Votos %	Conceyales	Votos %	Conceyales	Votos %	Conceyales	Votos %	Conceyales	Votos %	Conceyales	Votos %	Conceyales
Euskal Herria Bildu (EH Bildu)	35,74%	4	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Bildu (Bildu)	-	-	11,33%	1	-	-	-	-	-	-	-	-
Aición Nacionalista Vasca (ANV)	-	-	-	-	6,59%	0	-	-	-	-	-	-
Euskal Herritarrok (EH)	-	-	-	-	-	-	-	-	19,53%	2	-	-
Herri Batasuna (HB)	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	22,59%	2
Unión d'Esquierdes d'Orkoien (UIO)	30,17%	4	35,17%	5	47,26%	6	-	-	-	-	-	-
Izquierda Xunida (IUN-NEB)	-	-	-	-	-	-	51,19%	5	72,61%%	7	70,65%	7
Unión del Pueblu Navarro (UPN)	18,70%	2	14,51%	2	14,14%	1	-	-	-	-	-	-
Partíu Socialista de Navarra-PSOE (PSN-PSOE)	8,52%	1	5,81%	0	14,29%	2	-	-	-	-	-	-
Partíu Popular (PP)	2,84%	0	3,87%	0	-	-	-	-	-	-	-	-
Orkoien Egunero	-	-	26,86%	3	-	-	-	-	-	-	-	-
Nafarroa Bai (Na-Bai)	-	-	-	-	16,38%	2	-	-	-	-	-	-
Agrupación Independiente d'Orkoien (AIO)	-	-	-	-	-	-	38,99%	4	-	-	-	-

En 2015, Orkoien Egunero nun se presentó y solicitó el votu espreso para EH Bildu, coalición compuesta por Sortu, EA y Aralar en Navarra.

En 2011, Bildu taba compuestu pola allegaes a l'antigua Batasuna, EA y Alternatiba. Orkoien Egunero por persones allegaes a Nafarroa Bai 2011 coalición compuesta por Aralar, PNV ya independientes.

En 2007, conceyales que compunxeron la candidatura de AIO en 2003 formaron parte de les candidatures del PSN-PSOE y Orkoien Egunero.

En 2003, UIO surdió tres la marcha de tola candidatura qu'hasta 1999 presentáronse como IX.

En 2007, 1999 y 1995 les candidatures de ANV, Euskal Herritarrok y Herri Batasuna recoyíen el mesmu espectru ideolóxicu (esquierda abertzale).

Desque en 1991 Orkoien constituyérase como conceyu independiente, ostentó l'alcaldía Casimiro Larrea Ruiz, como cabeza de llista d'Izquierda Xunida de Navarra (IUN-NEB), hasta que nes eleiciones de mayu de 2007, tres delles diferencies col so partíu, por cuenta de la xestión del equipu de gobiernu na axudicación de viviendes de VPO, formó una agrupación independiente llamada Unión d'Esquierdes d'Orkoien (UIO), cola que volvió ser reelixíu alcalde con mayoría absoluta.

Nes eleiciones de mayu de 2011, Casimiro Larrea Ruiz decidió non vover a encabezar esa formación y nel so llugar facer el que mientres 16 años fuera teniente d'alcalde, Carlos Arróniz Loyola, qu'aportó a l'alcaldía en siendo la llista más votada, anque ensin revalidar la mayoría absoluta.^[27]

Nes eleiciones de mayu de 2015, EH Bildu resultó la llista más votada n'Orkoien. Sicasí, Carlos Arróniz Loyola de UIO, la segunda llista más votada, facer cola alcaldía en llegando a un pactu de gobiernu con UPN.^[28]

De siguío amuésase la llista de los últimos alcaldes d'Orkoien:

Llista d'alcaldes d'Orkoien dende 1991

Mandatu	Nome del alcalde	Partíu políticu
1991-2007	Casimiro Larrea Ruiz	IUN-NEB
2007-2011	Casimiro Larrea Ruiz	UIO
2011-	Carlos Arróniz Loyola	UIO

El municipo ta asitiáu nuna zona d'alta actividá industrial dientro del Área metropolitana de Pamplona y destaca n'especial el sector de la automoción debíu en gran parte a la cercanía de la fábrica de Volkswagen que s'alluga en dientro del términu del vecín conceyu d'Arazuri. La industria distribuyir en dellos polígonos industriales que s'atopen dientro del conceyu como'l Ipertegui I, Ipertegui II y parte de los polígonos industriales de Arazuri-Orkoien y Agustinos atópense dientro del conceyu d'Orkoien.

Distribución empreses industriales por sectores Orkoien^[29]

Sector industrial	Empreses
Energía y agua	2
Estraición minería y químiques	11
Industria metalúrxica	73
Industria manufacturera	18
Total	104

Según l'anuariu económicu publicáu por La Caixa en 2011, nel conceyu d'Orkoien nel sector del comerciu exiten 25 empreses mayoristas y 51 minoristes. Nel sector de la banca hai constancia de 2 bancos y 1 cooperatives de creitu. Y en el sector de la hostelería 24 establecimientos ente chigres y restoranes.

Distribución empreses comerciales por sectores:^[29]

Sector comercial	Empreses
Oficines bancaries. Bancos (2), Caxes d'aforros (0) Cooperatives de creitu (1)	3
Empreses comerciales mayoristas	25
Empreses comerciales minoristes	51
Hipermercaos	0
Chigres y restoranes	24

Pa la educación infantil (0 a 3 años) la llocalidá cunta cola Escuela Infantil Ostadar la cual foi inaugurada'l 11 d'ochobre de 2002, atiende los modelos llingüísticos G (castellán) y D (euskera). Cuenta con serviciu de comedor y un horariu flexible de 7:30 h. a 16 h. con un máximu de 7 hores de permanencia.^[30] Pa la educación infantil y primario (3 a 12 años) cuenta col Colexu Públicu San Miguel d'Orkoien, que cunta colos modelos llingüísticos G (castellán), A (castellán con asignatura n'euskera) El Colexu Públicu Auzalar con Modelu D .^[31]

Campu de Fútbol Municipal

Dende marzu de 2011 Orkoien cunta con un nuevu campu de fútbol municipal, con yerba artificial y un graderíu. Nel esterior tamién cunta con una pista deportiva llibre y un aparcamientu.

Complexu Deportivu Mendikur

Nel añu 2000 construyóse anexu al polideportivu exitente un complexu deportivu que cunta con una piscina iviernu-branu, saunes, ximnasiu, zona verde y chigre-restorán . Remocicáu polideportivu con pista deportiva, sales multiusos y vestuarios

Frontón Municipal

En 1990, foi construyíu un nuevu frontón sobre l'antiguu frontón non cubrir de 1951. Este, apiguraba les actividaes deportives municipales y una escuela de pelota. Nel esterior tamién cuntaba con una pista deportiva llibre. El vieyu frontón Gure Jokoa, cuntaba con 12 duches, y na zona de les graes tenía espaciu pa 240 persones, y la grada yera fixa. Esti frontón, ello ye que constaba con un pequeñu chigre na esquina cimera derecha d'él.

El frontón Gure Jokoa, de 1990, foi reemplazáu pol nuevu frontón, empezáu a construyir en marzu de 2015 ya inauguráu el 11 de xineru de 2016. Anguaño cunta con una mayor pista, un parque infantil, y una área con yerba.

Atención primaria

El conceyu d'Orkoien pertenez al Área I de Salú de (Navarra norte) y la Zona Básica de Salú d'Orkoien la cual abarca los conceyos de: Orkoien, Olza, Etxauri, Vidaurreta, Goñi, Ciriza, Zabalza, Ollo, Etxarri, Belascoáin y los conceyos d'Iza y Lete del conceyu d'Iza. Esta zona cunta con un centru de salú asitiáu na llocalidá de Orkoien.^[32]

El centru de salú d'Orkoien foi inauguráu en 1989 y remocicáu en 2006 p'afaelo a les nueves necesidaes qu'había evidenciado l'aumentu significativu de la población de la zona básica. Tien asignaes 4.673 tarxetes sanitaries y cuenta con una plantía compuesta por trés médicos xenerales, una pediatra, cuatro enfermeres y dos alministrativos.^[33]

Atención hospitalaria El

conceyu pertenez al área de Pamplona onde se cunta con 2 hospital xenerales de nivel terciariu: El Hospital Virxe del Camín y el Hospital de Navarra dambos asitiaos en Pamplona y apocayá fundíos so la denominción de Complexu Hospitalariu de Navarra, un hospital monográficu d'ortopedia y rehabilitación. La Clínica Ubamin asitiada na llocalidá d'Elcano y cuatro centros ambulatorios d'asistencia especializada (3 d'ellos allugaos en Pamplona y unu en Tafalla).^[34]

La carretera NA-700 que comunica Pamplona con Estella travesando la Cendea de Olza y los valles d'Etxauri y Guesálaz traviesa la llocalidá.

Tamién escurre pol conceyu la Ronda de Pamplona (PA-30) concretamente'l tramu denomináu comúnmente «Variante d'Orkoien» por cuenta de que el oxetivu inicial d'esti tramu yera evitar el pasu pola llocalidá al traviés de la carretera NA-700 del intensu tráficu procedente principalmente de los polígonos industriales cercanos, anque en 2004 al renombrarse les víes d'alta capacidá de Navarra, el tramu final de l'hasta entós Ronda Norte (NA-30) qu'enllaza cola Ronda de Pamplona Oeste (A-15) foi esviáu pola variante d'Orkoien pa evitar los problemes que tenía'l tramu de calzada única qu'escurría pol Polígonu industrial Landaben; la Ronda de Pamplona Oeste (A-15) qu'amás de completar la petrina de circumvalación de Pamplona pela parte occidental tamién sirve d'enllaz de los dos tramos de l'Autopista de Navarra (AP-15): El de Pamplona–Tudela (con direición Madrid, Zaragoza) y el de Pamplona–Irurzun (con direición Vitoria, San Sebastián) y un pequeñu tramu de la Carretera d'accesu a Landaben (NA-30).

Carreteres d'Orkoien^[35]

Identificador	Denominación	Itinerariu
A-15	Ronda de Pamplona Oeste	PK. 83,13 d'AP-15 a PK. 96,20 d'AP-15
PA-30	Ronda de Pamplona	Noáin PK. 2,82 de PA-31 a Ponte de Arazuri na Ronda de Pamplona Oeste (A-15)
NA-700	Carretera Pamplona-Estella (Etxauri)	Llende municipal de Pamplona a PK. 3,93 de NA-120
NA-30	Accesu a Landaben	PK. 89,69 de Ronda de Pamplona Oeste (A-15) a PK. 21,22 de PA-30

La llocalidá d'Orkoien dispón de la llinia 10 del Tresporte Urbanu Comarcal de Pamplona que comunica a la llocalidá colos barrios pamploneses de San Jorge, San Juan, el centru y Beloso Alto (clíniques de San Juan de Dios y de San Miguel) n'horariu diurnu y una llinia nocherniega, la N9 que comuniquen a Orkoien col barriu de San Juan y el centru de Pamplona anque solo funciona esti serviciu los Vienres y Sábados. De siguío detállense los horarios y frecuencies d'estes llinies d'autobús urbanu.

Plantía:Serviciu de tresporte públicu

Ilesia de San

Miguel L'actual ilesia ye d'estilu góticu y ta edificada sobre otra anterior románica, esisten muertes d'ello na actual, amás de pequeños restos descubiertos nuna pequeña restauración que se llevó a cabu va unos años. Nun ye descartable qu'a esta pequeña ilesia tuviera adosada dalguna torre de vixilancia o defensa, teniendo en cuenta la so situación privilexada. La visita de San Miguel de Aralar (arcánxel proteutor de les fortaleces navarres) puede faenos pensar en daqué d'esto.

• Cruceru de Cruz Blanca: Asitiáu na parte alta del llugar del mesmu nome.
• Ponte románica: Sobre'l ríu Juslapeña, asitiáu al otru llau de la Ronda de Pamplona Oeste.

• Fiestes mayores: Empiecen el penúltimu miércoles del mes de xunu y duren cinco díes. Mientres estes fiestes desenvuélvense diverses actividaes pa xente de diverses edaes. Lo más destacao d'estes fiestes son les verbenes, los espectáculos infantiles, la comparsa de xigantes, les charangues, les comíes populares y les vaques.
• Llegada del Ánxel de Aralar: Ye una tradición que'l Llunes siguiente al Llunes de Pascua venga'l Arcánxel San Miguel de Aralar a esta llocalidá pa bendicir los campos y les colleches.
• Fiestes del Barriu Kupueta.
• San José Obreru: 1 de mayu.
• Fiestes del Cascu Antiguu d'Orkoien
• San Miguel (Patrón de la llocalidá): 29 de setiembre.

• Eusebio Unzué, direutor del grupu ciclista navarru Movistar.
• Juan Carlos Unzué, ex-porteru de los clubes de fútbol Osasuna, Barcelona, Sevilla, Tenerife y Uviéu, ex-entrenador del Club Deportivo Numancia y Racing de Santander . ex-entrenador de porteros del Futbol Club Barcelona.
• Fernando Pures, abogáu, parllamentariu foral y ex-candidatu del PSN-PSOE a la Presidencia del Gobiernu de Navarra.

• Llista de conceyos de Navarra
• Área metropolitana de Pamplona
• Cuenca de Pamplona

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Orkoien.

• Sitiu web oficial

• Orkoien n'OpenStreetMap.