Brunetto Latini

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Brunetto Latini
Pachina d'o manuscrito francés d'o Libro del Trasoro an que se describe o mono.
Información personal
Calendata de naixencia	1220 (alredol)
Puesto de naixencia	Florencia (Italia)
Calendata de muerte	1294
Puesto de muerte	Florencia (Italia)
Ocupación	Politico, filosofo, escritor, notario y humanista

Brunetto Latini, naixito d'a ciudat italiana de Florencia arredol de 1220, y muerto en 1294, estió un notario, filosofo y politico florentín, que estió canceller d'a Republica Florentina en o sieglo XIII.

Brunetto Latini estió una d'as figuras principals en o pensamiento politico humanista d'a Edat Meya.

As primeras trazas d'a suya presencia en a vida politica d'a Republica de Florencia estioron en 1224, con a signatura d'o notario Ser Brunectus Bonacorsi Latinus en beluns d'os documentos diplomaticos florentins d'ixas calendatas, como o tractau de paz con Siena o con o partiu güelfo d'Arezzo.

Cuan s'amanaba una guerra con a ciudat de Siena (que yera chibelina) aduyata por o rei Manfredo I de Sicilia, o Consello florentín encargó a Brunetto una embaixada ta o rei de Castiella Alifonso X, encara que a o suyo retorno d'a embaixada, sin resultatos, conoixió a redota d'os florentins en a batalla de Montaperti, o 4 de setiembre de 1260. Asinas, parte ta o exilio en Francia.

Mientres a suya presencia en Francia, vivió en Montpeller, Arras y Bar-sur-Aube, y bels historiadors creyen que impartió clases en a Sorbona de París. Brunetto s'adedica seis anyadas a leyer, leyendo obras de Cicerón, Aristótil, Salustio, Martín de Braga u Vincent de Beauvais, amás d'o Roman de la Rose de Guillaume de Lorris. Tamién tenió contactos con os exilatos florentins y con Carlos d'Anchú ta preparar o suyo regreso a Florencia. Asinas, adedicó a Carlos d'Anchú a suya obra o Libro del Trasoro‎, una obra enciclopedica de tres libros escrita en picardo, que compilaba os conoiximientos d'a suya epoca.

En 1266, por a influencia d'os ricos banquers florentins, y por a victoria de Carlos d'Anchú en a batalla de Benavent, os güelfos regresan a Florencia, y con éls regresa Brunetto Latini, que ye nombrato protonotario d'a Casa d'Anchú en Toscana. Dende 1272, a suya signatura apareix como a signatura d'o canceller d'a Republica Florentina.

En a suya actividat en a politica exterior, signó a paz con as republicas de Chenova, Lucca y Pisa, encara que prenió distancias con o despotismo de Carlos d'Anchú. Brunetti establió contactos diplomaticos con a Corona d'Aragón, y a historiadora Julia Bolton-Holloway piensa que Brunetti prenió parte en a sombra en os feitos que portaron ta a sublevación en Palermo y Sicilia en as clamatas Vespras sicilianas, o 31 de marzo de 1282.

Brunetto Latini consagró as suyas zagueras anyadas a l'amostranza. Dante Alighieri li adedicó o Canto XV d'o Infierno d'a suya obra Dibina Comedia, y reconoixeba que Brunetto yera o suyo mayestro y a influencia d'iste en a suya obra, chunto con Virchilio. Brunetti estió tamién o mayestro de Guido Cavalcanti, un poeta amigo de Dante. O historiador Giovanni Villani afirmaba en o sieglo XIII que Brunetti yera o mayestro de l'amostranza d'os florentins, y que a suya figura yera o fundamento d'a vida politica d'a Republica Florentina.

Estió un vulgarizador, que ufriba a a plebe florentina conoixencias que dica ixe inte heban estato reservatas ta os poderosos. Asinas, vulgarizó (ye decir, tradució) Etica a Nicomaco d'Aristótil u De Inventione de Cicerón. Esleyó istas obras por o suyo compromís popular y republicano.

O suyo Libro del Trasoro‎ tien un trasfondo d'una filosofía laico, que considera que a palabra ye o instrumento de l'acción politica por excelencia. Recupera as ideyas de Cicerón, seguntes as cuals a retorica, a ciencia de charrar bien, ye una ciencia civil, porque o funcionamiento d'a ciudat y d'a sociedat civil se basa en cómo os suyos ciudadans emplegan a palabra. Asinas, un emplego reflexivo y ponderato d'a palabra trayerá a paz civil, y un emplego irreflexivo trayerá a violencia.

• Se veigan as imáchens de Commons sobre Brunetto Latini.

• (it) Portal sobre Brunetto Latino.
• (it) Liber Liber, con obras de Brunetto Latini.
• (it) Giovanni Dall'Orto, Brunetto Latini.
• (it) Tommaso Giartosio, Dante e Brunetto Latini. Provien de: Perché non possiamo non dirci. Letteratura, omosessualità, mondo, Feltrinelli, Milán, 2004.
• (it) Concordancias del Libro del Trasoro.