Räbsorte

Dia Pflanz, wo üs de Frücht Wii im urschprüngliche Sinn gmacht wird, isch d Edli Wiiräb (Vitis vinifera). Wia bi de meischde Nutzpflanze gits unterschiedlichi Sorte, wo mr im Wiibau als Räbsorte kennt. Gschmack un Charakter vume Wii were häuptsächlich durch d Räbsorte bschdimmt, in geringerm Mass durch d Lage un d Eigeschafte vum Bode odr vum Üsbau durch de Wiibür.

D Ampelographi (griech.) isch d Wisseschaft vu de Räbsorte. Fryer het si sich uf detaillierti Beschriibige vu dr ainzelni Sorte bschränkt. Sit mr abr ä DNA-Analyse mache ka, bschäftige sich d Ampelographe vermehrt mit dr Klärig vu dr Vuwandtschaftsbeziehige vu Räbsorte.

Sit rund 5000 v. Chr. sin durch Züchtig üs wildi Wiisorte 8.000 bis 10.000 Räbsorte entschdande. Vu denne sin rund 2.500 in de unterschiadliche Ländr fir d Wiiproduktion zueglasse. Viili were hit eher selde abaut un nur ainigi hundert Räbsorte sin wichtig - noch weniger ybrregional.

Bii de Trybel wird zwische Kelter- un Dafeltrybel ainersits und Trybel fir Rosine unterschiede. Danäbe gits noch Ziertrybel, wu mr nit ka esse odr Wii vu mache.

Fir de Wii unterscheidet mr zwische Rotwii- un Wisswiisorte. Jede Räbsorte het typischi Arome. Drum hen zwei Wii üs dr glichi Sorte - sogar wenn si düsig Kilometer entfernt gwachse sin - immer rächt viil gmeisam. Nit alli Wii sin üs nur ainer Räbsorte gmacht. Dr rodi Bordeaux isch meischdens ä so gnannts Cuvé, ä Vuschnitt üs mindeschdens drii Sorte. Zuedem wird üs rodi Trybel nit notwendigerwiis nur Rotwii gmacht, sondern äui Wisswii, (dr Blanc de Noirs) odr dr Wissherbscht mit siinere typischi helle lachsrodi Färbig. Bii d meischde rodi Räbsorte isch nämlich nit s Fruchtflaisch rod, sondern d rodi Farb steckt nur in dr Schale. Ä typische Rosé isch ä Vuschnit von rodem Wii un wisse Sorte.

D weltwiti Wiibauflächi (Stand: 2000) isch rund 7,9 Millione ha, was 79.000 km² gliichkummt. Europa het dodevu faschd 5 Millione ha (50.000 km²).

A Ranglischd vu dr meischdkultivierti Räbsorte z mache isch gar nit so aifach. D Zahle kumme vu Statistike üs vuschiadeni Johr un sin üsserdem mit unterschiadlichi Methode erhobe worre. In ainige Länder were bispiilswiis manche Sorte zsämmegfasst, in andere abr nit. Ainzelni Sorte were manchmol wegge Vorliabe odr Gsetzesvorgabe gförderet odr äui zruckgnumme. Üs dem Grund muess mr bii so enneme Vugliich vorsichtig sii. S Erschdelle vun ere uniigschränkt gültige Lischd isch ebbe nit rächt möglich.

D Flächi in dr Tabelle wu noch kunnt isch in Hektar agä, d Spalte Farb hängt mit de farbigen Unterlegig vu dr entsprächende Ziile zsämme. In dr Spalte Synonym stohn jewiils bis zua zwai Synonym fir de gebrüchlichschde Namme. D Spalte Hauptabaugebiat zaigt d Staate mit de gröschdi Räbfläche un Johr stoht fir s Johr, wu Date erfasst wore sin.

Anmerkige zua dr Tabell:

1. ↑ D Date vu Carignan ohne Oschdeuropa un Asje belaufe sich uf 191.000 ha. Mit Oschdeuropa un Asje stiigt d Flächi bis uf 250.000 ha. Allei in Frankriich befinde sich 100.000 ha (im Johr 2000). Je noch Statistik liage so entweder Carignan odr Grenache noir uf Platz 3 bzw. 4 vu dr Tabelle.
2. ↑ Bii dr Räbsorte Regina schwanke d Flächene zwische 120.000 un 150.000 ha.
3. ↑ Bii einere DNA-Analyse im Johr 1998 isch feschdgschdellt wore, dass Monsastrell identisch mit Moristel isch, abr ebbe nit mit Mourvèdre, wia mr lang het agnumme. D Statistike wiise d Sorte abr oft nur gmeinsam üs. Dr Adail vu Mourvèdre sott abr ziamlich niadrig sii.
4. ↑ Bii Rkaziteli gehn ainigi Statistike vu ainere wit grössere Vubraitig üs. Doch wegge m Rückgang vu dr Räbflächi in dr ehemaligi Sowjet-Republike isch des abr eher unwohrschiinlich.
5. ↑ ^{5,0 5,1} Meischd were Pedro Ximénez un Pedro Giménez in de Statistike als ai ainzigi Sort gfiihrt. S isch wohrschiinlich, dass sie identisch sin. Des wird vu argentinischi Ampelographen abr bstritte.

Ainigi Sorte hän in beschdimmti Regione ä bsunders wichtigi Beditig bekumme. D Wii vu dert sin so begehrt, dass sälli Sorte als edli Räbsorte, Edelräbe, Cépages nobles (fr.) odr Wiiadel bezeichnet were. Dia Räbsorte sin zwar kai Garantii fir hochi Qualität, kumme abr doch hüfg in Spitzewii vor. Wel s kaini feschdi Kriterje fir derartigi Uflischdige git, kummt mr oft zua unterschiadlichi Ergebniss. Ains vu dr wichtigschdi Kriterje iisch d Vubraitig. Bii ainer weltwiti Vubraitig bii hocher Qualität ka mr ä guete Anpassigsfähigkeit gegenybr Klima- un Umweltbedingige anämme.

Hüfig in denne Lischde aztreffe sin:

Rodi Edelräbe

• Cabernet Sauvignon in Bordeaux
• Pinot Noir in Burgund
• Syrah im Rhônedal un in Süedauschdralje (wo er Shiraz haisd)
• Nebbiolo im Piemont
• Sangiovese in dr Toskana

Wissi Edelräbe

• Chardonnay in Burgund un in er Champagne
• Sauvignon Blanc im obere Loire-Dal un in Bordeaux
• Chenin Blanc in Anjou
• Riesling in Dytschland, Östrriich un im Elsass

Manchmol findet mr in denne Uflischdunge äui d rodi Sorte Pinotage in Süedafrika odr Zinfandel in Kalifornje un d wissi Sort Grianer Veltliner in Östrriich.

• Jancis Robinson: Reben, Trauben, Weine. Hallwag, Bern und Stuttgart 1987, ISBN 3-444-10333-6
• Hans Ambrosi, Erika Dettweiler-Münch, Ernst H. Rühl: Farbatlas Rebsorten. 2. Auflage. Ulmer Verlag, 1998, ISBN 3800157195
• Walter Hillebrand, Heinz Lott, Franz Pfaff: Taschenbuch der Rebsorten. 13. veränderte Auflage. Fraund, Mainz 2002, ISBN 392115653X
• Dagmar Ehrlich: Das Rebsorten ABC. Reben und ihre Weine. Gräfe & Unzer, 2005, ISBN 3774269602

• 191 Räbsorte ampelographisch dargschdellt
• Bayerischi Landsanstalt fir Wiibau und Gartebau: Wichtigi Räbsorte
• Glainer Artiggl ybr Räbsorte
• Zsammenstellig vu allene Räbsorte im Kanton St. Gallen (CH)
• 300 Räbsorte

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Rebsorte“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.