Gustave Ador
| Dialäkt: Züridütsch (See) |
De Gustave Ador (* 23. Dezember 1845 in Cologny; † 31. März 1928 in Genf) isch en Schwiizer Politiker (LPS) gsii. Er hät siin Kanton Genf verträte sowohl im National - wie au im Schtänderat. I de Jahre vo 1917 bis 1919 hät er als Bundesrat amtiert und isch zu grosse Teile defür verantwortlich gsii, dass Genf Hauptsitz vom Völkerbund worde isch. Dezue isch de Ador vo 1910 bis zu siim Tod Präsident vom Internationale Komitee vom Rote Chrüüz (IKRK).
Familie und Uusbildig
[ändere | Quälltäxt bearbeite]De Gustave Ador isch im Dezember 1845 als Sohn vom Direkter vonere Handelsbank in es guetbürgerlichs Huus gebore worde. Im Alter vo 23 Jahr hät er s Schtudium vo dr Philologie und Jurisprudenz 1868 als Lizentiat vo de Recht (lic. iur.) und demit der Befähigung zur Tätigkeit als Aawalt abgschlosse.
De Ador isch mit dr Alice Perdonnet verhüüratet gsii, wo 1908 gschtorbe isch. Gmeinsam händ si fünf Töchter und ein Sohn ghaa. Wil dr Sohn kei Chind ghaa hät, hät keis vo siine 34 Enkelchind siin Name treit.
Regionals Würke
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Bereits 1874 isch de Ador als Kandidat vo dr liberal-konservativen Rechte - dr schpätere Liberale Partei vo dr Schwiiz (LPS) - in Grosse Rat vom Kanton Genf gwählt worde. Siin Sitz hät er bis 1915 bhalte. Ziitwiis isch er dezue Mitgliid im Schtaatsrat gsii, dr Genfer Kantonsregierig. Als Departementsvorschteher isch er für d Finanze verantwortlich gsii, hät als profunde Kenner vo dr Materie gulte und hät e schparsami Huushaltspolitik duregsetzt.
Nationals Würke
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Au di nationali Politik vo dr Schwiiz hät de Ador nachhaltig prägt. So isch er i de Jahre vo 1878 bis 1880 Mitgliid vom Nationalrat und vo 1889 bis 1917 Mitgliid vom Schtänderat gsii. Mehrmals isch ihm aatreit wode, als Bundesrat z kandidiere. Als Mitgliid vonere Minderheitsfraktion im Schwiizer Parlament hät de Ador das aber abglehnt. Erscht 1917 - de Arthur Hoffmann isch ufgrund vonere ussepolitische Affäre als Bundesrat zruggträte - isch er nöd als Parteipolitiker, sondern ufgrund vo siinere Kompetenz im Alter vo 72 Jahr im erschte Wahlgang mit 168 von 192 gültige Schtimme überwältigend in Bundesrat gwählt worde. I siinere zweieinhalbjährige Amtsziit isch er 1917 em Politische Departement und vo 1918 bis 1919 em Departement vom Innere vorgschtande. 1919 isch er dezue Bundespräsident gsii.
De Ador hät viilfältigi diplomatischi Aktivitäte entwicklet. So hät er die vom Woodrow Wilson formulierti Idee vom Völkerbund entgege Schwiizer Traditione nach Chräfte underschtützt. In siinere Funktion als Bundespräsident isch er 1919 zweimal uf Paris greist, um a dr Friedeskonferenz mit de Schtaats- und Regierigschefs vo de Alliierte zämeztreffe. Dank siim Engagement isch Genf Hauptsitz vom Völkerbund worde. Er hät drüber use d Anerchännig vom bsundere Neutralitätsschtatus vo dr Schwiiz erreicht und druus resultierend de Biitritt vo dr Schwiiz zum Völkerbund. Endi 1919 isch er als Bundesrat zruggträte.
De Ador isch dr einzigi Politiker vo dr LPS gsii, wo je in Bundesrat gwählt worde isch.
Internationals Würke
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Bereits 1870 isch de Ador vom Internationale Komitee vom Rote Chrüüz als Mitgliid kooptiert worde. 1910 hät er d Nachfolg vo siim Unkel und Mitgründer vom IKRK Gustave Moynier aaträte und isch dr dritti Präsident i dr Gschicht vom Komitee gsii. Das Amt hät er bis zu siim Tod 1928 inneghaa. Er isch demit insgesamt 58 Jahr Mitgliid vom IKRK gsii, devoo 18 Jahr als Präsident. I siini Amtsziit isch under anderem dr Erschti Weltchrieg gsii, wo s IKRK vor grossi Useforderige gschtellt händ. Ufgrundv vo siinere Initiative isch am 15. Oktober 1914, unmittelbar nach Chriegsbeginn, d Internationali Zentralschtell für Chriegsgfangeni gschaffe. D Aktivitäte vom IKRK während em Chrieg händ zunere düütliche Uufwertig com Aasehe vom Komitee gfüehrt sowie zunere Uuswiitig vo siinere Autorität und Kompetenze gegeüber dr Schtaategmeinschaft. Im Jahr 1917 häts IKRK de einzigi Friedensnobelpreis überchoo, wo während de Chriegsjahr vo 1914 bis 1918 vergeeh worde isch.
Während dr Amtsziit vom Ador isch es wiiter im Jahr 1919 zur Gründig vo dr Liga vo de Rotchrüüz-Gsellschafte als Dachorganisation vo de nationale Rotchrüüz-Gsellschafte und i de Folgejahre zu Kompetenzschtriitigkeite zwüsched em IKRK und dr Liga hinsichtlich dr Organisation vo dr Rotchrüüz-Bewegig sowie dr Uufgabeverteilig zwüsched de beide internationale Rotchrüüz-Organisatione. Es isch em Ador debii glunge, di besonderi Schtellig vom IKRK und dem siin Füehrigsaaschpruch innerhalb vo dr Bewegig durezsetze und z feschtige. Ebefalls während siinere Präsidentschaft isch 1923 entschide worde, d Möglichkeit vo dr Mitgliedschaft im IKRK uuszwiite uf alli Schwiizer Schtaatsaaghörige, und demit di vorherigi Beschränkig uf Genfer Bürger uufzgeeh. Drüber use isch 1925 s Genfer Protokoll „über das Verbot der Verwendung von erstickenden, giftigen oder ähnlichen Gasen sowie von bakteriologischen Mitteln im Kriege“ aagnaah worde.
Nach siim Rücktritt als Schwiizer Bundesrat hät er im Uuftrag vom Völkerbund no diversi Mandat uusgüebt.
Bewertig
[ändere | Quälltäxt bearbeite]De Gustave Ador hät als eine vo wenige Schwiizer Politiker internationali Bedeutig erlangt. Siin internationale Ruef isch dr Schwiiz nach em Erschte Weltchrieg vo grossem Nutzen gsii. Ihm sind jedoch au - als Politiker vomene neutrale Land - Sympathien und Parteinahm für di Alliierte vorgworfe worde.
Literatur
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- André Durand: History of the International Committee of the Red Cross. Volume II: From Sarajevo to Hiroshima. Henry Dunant Institute, Genf 1984, ISBN 2-88-044009-2
- Caroline Moorehead: Dunant's dream: War, Switzerland and the history of the Red Cross. HarperCollins, London 1998, ISBN 0-00-255141-1 (gebundene Ausgabe); HarperCollins, London 1999, ISBN 0-00-638883-3 (Taschenbuch-Ausgabe)
- Roger Durand: Gustave Ador: 58 ans d'engagement politique et humanitaire; actes du Colloque Gustave Ador tenu au palais de l'Aténée les 9, 10 et 11 novembre 1995. Fondation Gustave Ador, Genf 1996, ISBN 2-97-001002-X
Weblink
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Fondation Gustave Ador Website vo dr Gustave Ador Schtiftig, Genf (franz.)
- François Walter: Gustave Ador. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
- Werke von und über Gustave Ador (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) im Katalog vo der Schwiizerische Landesbibliothek
- Red Cross and Red Crescent Movement History - Gustave Ador (engl.)
| Vorgänger Arthur Hoffmann |
Mitgliid im Schwiizer Bundesrat 1917-1919 |
Nochfolger Jean-Marie Musy |
|
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Gustave_Ador“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |