Operazioon Overlord

D Operazioon Overlord isch e grossi militärischi Akzioon ane 1944 gsi, wo dr wyter Verlouf vom Zwäite Wältchrieg entscheidend prägt het. Me seit ere mängmol eifach au d Invasioon. Derby sind uf dr Syte vo den Agryyffer zmeischt Einheite vo den USA, vo Grossbritannie, Kanada, Poole, Frankrych und Neuseeland bedeiliget gsi.

S Wort «Overlord» bedüütet uf Änglisch sövel wie “Oberherr”. Im Zwäite Wältchrieg isch es als Deckname für d Landig vo de alliierte Druppe i dr Normandy, wo am 6. Juni 1944 agfange het, und füre ganz Agryff uf Frankrych ine bis uf Paris bruucht worde.

Die militärischi Laag z Europa isch dozmol so gsi, ass s Dütsche Rych under em Adolf Hitler im Oschte no wyti Piet bis i d Sowjetunion ine bsetzt gha het; sid ane 1943 sind d Armeeè vo dr dütsche Wehrmacht, wo vil z wyt über die oschteuropäische Länder und über de Balkan bis uf Griecheland verströit gsi sind, aber wäge starche Agriff vo dr russischen Armee ufem Rückzug gsi. Vo Afrika us sind d Verbänd vo de alliierte Weschtmächt 1943 uf Italie cho und im Summer 1944 sind s nach schwäre Kämpf z Rom gsi. Im Norde isch Norweege vo de Dütsche bsetzt gsi. Dene isch es aber nid glunge, au Ängland z erobere, bsunders wil die änglische Flüüger vo der RAF mit dr Zyt i dr Luft vil meh gsi sind weder die dütschi Luftwaffe. Und z Frankrych, wo sid 1940 zum dütsche Machtberych ghört het, het d Wehrmacht em Eermelkanal noo ganz vil Stellige ygrichtet. Bis uf Belgien ufe sind grossi dütschi Druppedeil gsi und es het e starchi Reie vo Befeschtigunge mit Panzerabwehr, Hindernis am Ufer und Artillerystellige gha; me het däm dr Atlantikwall gseit; s dütsche Oberkommando het nämli mit emem Agriff vo Ängland häär grächnet. Und dütschi Verteidigungspöschte sind no wyter ufe bis uf Skandinavie parat gsi.

Scho ane 1941 het Amerika de Brite d Hilf gäge Hitlerdütschland zuegseit. S Militär vo beide Länder het sid 1942 agfange plaane, wie me vo Ängland uus uf ei Schlag gnueg Soldate uf Frankrych chönt bringe zum der Kampf gäge die dütschi Wehrmacht z gwünne. 1942 isch d Invasioon vo Nordafrika glunge, wo d Amerikaner de Brite, wo z Ägüpte under starchem Druck vo de Dütsche gsi sind, sind go hälfe. Uf der Casablanca-Konferänz het me sech im Jänner 1943 druuf ggeiniget, zerscht über s Middelmeer uf Italie z goo und erscht 1944 die grosse Landig z Nordfrankrych z mache. Und uf der Konferenz z Teheran im November 1943 isch zwüschem Josef Stalin vo Russland, em amerikanische Presidänt Franklin D. Roosevelt und em britische Premier Winston Churchill abgmacht worde, d Operazion Overlord söll im Mai 1944 afoo.

Lang isch nid klar gsi, wo die allierte Agryffer ännet em Eermelkanal müesste lande. Zerscht wäär dänkt gsi, es sött a de Küschte vo Holland und Belgie sy, wo nöcher bi Dütschland ligge. Der chürzischt Wääg ufem Meer goot vom änglische Dover us uf Calais ganz im Norde vo Frankrych, noch bi dr belgische Gränze. Mit em allierte Stooss a däre ängschte Stell vom Kanal het au s dütsche Oberkommando am eendschte grächnet.

Es het denn Lüüt bi de allierte Operazionsplaaner gää, wo gseit händ, es sig besser, vil wyter im Weschte, i der Bretagne oder der Normandy, uf Frankrych übere z goo, grad au will men eso de starche dütsche Verteidiger bi Calais hätt chönnen uswyche, und bsunders au, will me vo dört us gschnäll die grosse französische Häfen am Atlantik chönt erobere, wo die Alliierte dringend nötig gha händ zum drufabe die grosse Kampfverbänd vo Amerika uf Europa z bringe, wo me bruucht het zum Dütschland erobere.

Im Februar 1944 isch s Hööche Kommando vo den allierte Expedizioonschreft, s SHAEF, entstande. Dört het me der Kampflan vo der Operazioon Overlord mit allne militärgeografische Detail un logistische Elemänt uusgschaffet. Für die riisegi Chriegsakzioon het me vil einzelni Operazioone müesse plaane: die nötige internazionale Einheite het me z Ängland barat gmacht; d Soldate sind a de änglische Küschte dr Landigskampf go üebe; me het grossi Tüüschigsmanöver gmacht, so dass die dütschi Abwehr bis zletscht dänkt het, es gäb en Agriff bi Calais; me het huuffe Schiff und chlyneri Landigsboot müesse boue, das isch nume z Amerika möglech gsi, und alli Schiffli sind uf Ängland transportiert und dört i de Häfe barat gmacht worde; der Kampf us der Luft zum de Landigsdruppe z hälfe isch en eigeti Grossoperazioon gsi; und ‘’Operazioon Neptune’’ het s Chärnmanöver gheisse, der Agriff mit de Bodetruppe vo de Schiff uus i dr Normandy.

D Operation Overlord het wäge schlächtem Wätter im Mai 1944 no nit chönnen afoo. Wo s wider besser worden isch, het der General Dwight D. Eisenhower am Morge vom 5. Juni 1944 der Agriff füre 6. Juni 1944 befole, me het däm dr D-Day gseit. Der General Sir Bernard Montgomery het d Bodedruppe agfüert.

Am Morge vom 6. Juni 1944 isch dr Kampf mit meh als sächstuusig Schiff und meh als ölftuusig Flugzüüg losggange.

Die alliierte Druppe sind a dr französische Küschte in ere Breiti vo fasch hundert Kilometer acho, zwüsche Sainte-Mère-Église im Weschte und Ouistreham im Oschte. Im weschtlechen Abschnitt sind s d Amerikaner gsi und uf der Oschtsyte d Ängländer und d Kanadier und au französische Einheite. Öppe 170.000 Maa sind scho a däm Tag uf Frankrych cho, trotz dr schwääre Gägewehr vo de düütsche Bsatzige a de agriffene Plätz. Drüü Luftlandedivisioone, en änglischi und zwöi amerikanischi, het me wyter im Land innen abgsetzt zum d Landeplätz am Meer z sichere. Dört het me künschtlechi Häfe bout zum i de nöchschte Tääg und Mönet immer wie meh Soldate und Fahrzüüg und wyters Material an Land z bringe. Nach ere Wuche sind scho meh weder 300.000 alliierti Soldate im grosse Bruggechopf vo dr Normandy gsi. Der Kampf gäge die dütsche Divisoone isch aber so hert gsi, ass dr Grossagriff vil langsamer vora cho isch als plaanet und vil meh Verluscht brocht het. Erscht am 26. Juni isch d Stadt Cherbourg zusserscht uf der Halbsinsle Cotentin mit em grosse Meerhafe i de Händ vo de Alliierte gsi, erscht änds Juli d Stadt Caen und im Augschte denn au d Atlantikhäfe vo Saint-Malo und Brest.

• 
  änglischi Soldate am Ufer
• 
  e Panzer mit Soldate druff fahrt us eme Transportschiff is flache Wasser
• 
  Soldate vo dr zwöite amerikanische Infanterydivision
  am 7. Juni 1944
• 
  d Ranger chlätteree dr Felse duruuf
• 
  im Kampfabschnitt
  Utah Beach
• 
  Schwümmpanzer am Strand

Bis im Augschte 1944 sind bi de Kämpf uf em Chriegsschauplatz z Nordweschtfrankrych öppe 114.000 dütschi und 209.000 alliierti Soldate ums Lääbe cho oder verletzt worde, meh weder 200.000 Dütschi sind in Chriegsgfangeschaft cho.

Noch em Erfolg vo der Operazioon Overlord isch es no fascht es ganzes Joor gange, bis dr Chrieg ume gsi isch. Am 25. Augschte 1944 isch es de Allierte glunge, d Stadt Paris z befreie, und am 3. September 1944 au Brüssel. Im Herbscht het z Südfrankrych di zwöiti Invasioon vo den Allierte agfange; vo dört sind iiri Druppe s Rhonetal duruff voracho, und im Oktober und Novämber 1944 händ di Alliierte die erschte grosse dütsche Stedt, Aachen, Metz und Stroossburg, eroberet. Bis im Früelig 1945 sind d Briten und d Amerikaner vo Weschte und d Russe vo oschte uf ganz Dütschland cho, und am 6. Mai 1945 isch em Oberkommando vo dr dütsche Wehrmacht nüüt me anders übrig blibe als für alli dütsche Einheite vo allne Fronte d Kapitulazioon z erkläre.

I dr Gägend, wo die erschte Kämpf vo der ‘’Operazioon Overlord’’ gsi sind, git’s hüt no vil Spuure vo dozmol z gseh. Ruyne vo Bunker, divärsi Stellige und Räschte vo de Landigsmanöver am Meer cha me no go aluege. Es het grossi Soldatefridhööf i dr Nordmandy, wo me 32.807 dööteti alliierti und 77.866 düütschi Soldate begrabe het.

Es het vil Dänkmöler vom zwäite Wältchrieg i dr Normandy, öppe uf em Markante Felse ‘’Pointe du Hoc’’ und s Fridensmuseum vo Caen, wo 1988 uffgangen isch.

• Antony Beevor: D-Day – Die Schlacht in der Normandie. Gütersloh, 2010, ISBN 978-3-570-10007-3.
• Tony Hall (Hrsg.): Operation „Overlord“. Stuttgart 2004, ISBN 3-613-02407-1.
• Helmut K. von Keusgen: D-Day 1944, Die Landung der Alliierten in der Normandie. Garbsen 2000, ISBN 3-932922-10-7.
• Peter Lieb: Unternehmen Overlord. Die Invasion in der Normandie und die Befreiung Westeuropas. München 2014, ISBN 978-3-406-66071-9.
• Janusz Piekałkiewicz: Invasion. Frankreich 1944. München 1979, ISBN 3-517-00670-X.
• Cornelius Ryan: Der längste Tag. Klagenfurt 1994, ISBN 978-3-7042-2026-4.
• Dan van der Vat: D-Day. Die alliierte Landung in der Normandie. München 2004, ISBN 3-89910-199-5.
• Robin Niellands: The Battle of Normandy – 1944. 2002, ISBN 0-304-35837-1.
• John Keegan: Six Armies in Normandy. From D-Day to the Liberation of Paris; June 6 – Aug. 5, 1944. 1994, ISBN 0-14-023542-6.
• Max Hastings: Overlord. Reprint edition, 1985, ISBN 0-671-55435-2.
• C.P. Stacey: Canada's Battle in Normandy. Queen's Printer, 1948.
• Carlo D’Este: Decision in Normandy. London, 1983.
• Anthony Kemp: 6 juin 1944. Série Histoire, 1994, ISBN 2-07-058353-8.

 Commons: Operation Overlord – Album mit Multimediadateie

• d Operazioon Overlord uf www.ibiblio.org
• Website vo der American Battle Monuments Commission (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[1] [2] Vorlage:Toter Link/www2.abmc.gov
• La Bataille de Normandie