Vrye Franse
Die Vrye Franse (Frans: France libre) was 'n politieke entiteit wat na die ontbinding van die Derde Republiek beweer het dat dit die wettige regering van Frankryk was. Onder leiding van generaal Charles de Gaulle, is die Vrye Franse in Junie 1940 as 'n regering in ballingskap in Londen gestig na die val van Frankryk tydens die Tweede Wêreldoorlog en het die Spilmoonthede as 'n Geallieerde nasie met sy Vrye Franse Magte (Forces françaises libres) geveg. Die Vrye Franse het ook die weerstand in Nazi-besette Frankryk, bekend as die Franse Magte van die Binneland, ondersteun en strategiese vastrapplek in verskeie Franse kolonies in Afrika gekry.
Na die nederlaag van die Derde Republiek deur Nazi-Duitsland, het maarskalk Philippe Pétain pogings gelei om 'n wapenstilstand te onderhandel en 'n Duitse marionetstaat bekend as Vichy-Frankryk gestig. Teenoor die idee van 'n wapenstilstand het de Gaulle na Brittanje gevlug, en van daar die Appèl van 18 Junie (Appel du 18 juin) uitgesaai waarin hy die Franse volk vermaan het om die Nazi's te weerstaan en by die Vrye Franse Magte aan te sluit. Op 27 Oktober 1940 is die Ryk Verdediging Raad (Conseil de défense de l'Empire)—later die Franse Nasionale Komitee (Comité national français of CNF)—gestig om Franse gebiede in Sentraal-Afrika, Asië en Oseanië te regeer wat gehoor gegee het aan die 18 Junie oproep.
Aanvanklik, met die uitsondering van Franse besittings in die Stille Oseaan, Indië en Ekwatoriaal-Afrika,[1] het al die gebiede van die Franse koloniale ryk de Gaulle se appèl verwerp en hul lojaliteit aan Marshall Pétain en die Vichy-regering herbevestig.[2] Dit was eers geleidelik, dikwels met die beslissende militêre ingryping van die Geallieerdes, dat Vrye Frankryk meer Vichy-besittings oorgeneem het en die meerderheid kolonies teen November 1942 verseker het.
Die Vrye Franse het beide Spilmoonthede- en Vichy-troepe beveg en in byna elke groot veldtog gedien, van die Midde-Ooste tot Indo-China en Noord-Afrika. Die Vrye Franse Vloot het as 'n hulpmag vir die Koninklike Vloot en, in die Noord-Atlantiese Oseaan, vir die Koninklike Kanadese Vloot opgetree.[3] Vrye Franse eenhede het ook in die Royal Air Force, Sowjetlugmag en Britse SAS gedien, voordat groter bevele direk onder beheer van die regering in ballingskap gevestig is. Op 13 Julie 1942 is "Vrye Frankryk" amptelik herdoop na Vegtende Frankryk (France combattante) om die stryd teen die Spilmoonthede ekstern en binne besette Frankryk te merk.
Uit 'n regsperspektief het ballingskap amptelik geëindig ná die herowering van Noord-Afrika, aangesien dit die Vrye Franse regering toegelaat het om van Londen na Algiers te verskuif.[nota 2] Van daar af het die Franse Komitee van Nasionale Bevryding (Comité français de Libération nationale, CFLN) is gevorm as die voorlopige regering van alle Franse. Die regering het op 25 Augustus 1944 na Parys teruggekeer ná sy bevryding deur die 2de Gepantserde Vrye Franse Afdeling en Weerstandsmagte op 25 Augustus 1944, wat die Voorlopige Regering van die Franse Republiek (gouvernement provisoire de la République française of GPRF) ingelui het. Die voorlopige regering het Frankryk regeer tot aan die einde van die oorlog en daarna tot 1946, toe die Vierde Republiek gestig is, en sodoende die reeks tussentydse bewinde wat die Derde Republiek opgevolg het ná sy val in 1940, beëindig.
Op 1 Augustus 1943 het L'Armée d'Afrique formeel met die Vrye Franse Magte verenig om die Franse Bevrydingsleër te vorm. Teen die middel van 1944 het die magte van hierdie leër meer as 400 000 getel, en hulle het deelgeneem aan die landings in Normandië en die inval in Suid-Frankryk, wat uiteindelik tot die opmars na Parys gelei het. Kort voor lank het hulle in Elsas, die Alpe en Bretagne geveg. Teen die einde van die oorlog was hulle 1 300 000 sterk - die vierde grootste Geallieerde leër in Europa - en het deelgeneem aan die Geallieerde opmars deur Frankryk en die inval in Duitsland. Die Vrye Franse regering het ná die bevryding weer 'n voorlopige republiek gestig, wat die grond vir die Vierde Republiek in 1946 voorberei het.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Augustus–September 1940
- ↑ Frans-Indië, Nieu-Kaledonië/Nieu-Hebride en Frans-Polinesië, was ekonomies totaal afhanklik en vir hul kommunikasie oor Britse en Australiese welwillendheid en ondersteuning vir Vichy was nie 'n realistiese opsie nie. Jean-Marc Regnault en Ismet Kurtovitch, "Les ralliements du Pacifique en 1940. Entre légende gaulliste, enjeux stratégiques mondiaux et rivalités Londres/Vichy", Revue d'histoire moderne et contemporaine, vol. 49, No. 4 (Okt. – Des., 2002), bl. 84–86
- ↑ Stacey 2007, p. 373.
Bronne
[wysig | wysig bron]- Crémieux-Brilhac, Jean-Louis (1996). La France libre (in Frans). Paris: Gallimard. ISBN 2-0707-3032-8.
- Gordon, Bertram M. Historical Dictionary of World War II France: The Occupation, Vichy, and the Resistance, 1938-1946 (1998)
- Holland, James. Normandy '44: D-Day and the Epic 77-Day Battle for France (2019) 720pp
- Jackson, Julian (2001). France: The Dark Years, 1940–1944. Oxford University Press. ISBN 978-0-1982-0706-1. OCLC 1179786074.
- Mollo, Andrew (1981). The Armed Forces of World War II. Crown. ISBN 0-5175-4478-4.
- Munholland, Kim (2007) [1970]. Arms, Men and Governments: The War Policies of Canada, 1939–1945. Queens Printer for Canada.
- Muracciole, Jean-François (1996). Histoire de la France libre. Que sais-je (in Frans). Paris: Presses universitaires de France. ISBN 978-2-1304-7520-0.
- Muracciole, Jean-François (2009). Les Français libres. Histoires D'aujourd'hui (in Frans). Paris: Tallandier. ISBN 978-2-8473-4596-4.
- Stacey, C.P. (2007) [2005]. Rock of Contention: Free French and Americans at War in New Caledonia, 1940–1945. Berghahn Books. ISBN 978-1-8454-5300-8.
- Taylor, A. J. P. The Second World War – an Illustrated History, Hamish Hamilton, London, 1975.
Normdata  |
|
|---|