Vierde Grensoorlog

Die Vierde Grensoorlog was van 1811 tot 1812 die vierde in 'n reeks van nege oorloë aan die Oosgrens van die Kaapkolonie tussen enersyds die koloniste en andersyds die Xhosas (en soms ook die Khoi).

Luitenant-kolonel Richard Collins is in 1809 deur die Britse regering aan die Kaap gestuur om ondersoek te gaan instel na die omstandighede aan die Oosgrens. Hy beveel aan die Xhosa moet uit die Zuurveld verdryf word, wat dan beveilig moet word deur middel van digte wit vestiging, en dat die gebied tussen die Groot-Visrivier en Keiskammarivier 'n onbewoonde gebied moet word waar nóg wit nóg swart mag gaan woon. In Januarie en Februarie 1812 is nagenoeg 20 000 Gunukwebes en Ndlambes oor die Visrivier gedryf deur die Britse troepe in samewerking met die kommando's van Swellendam, George, Uitenhage en Graaff-Reinet onder die opperbevel van lt.kol. John Graham. 'n Strook grensforte is gebou, maar die poging om digte bewoning deur boere daar te stel, het misluk. Daarom sluit die goewerneur, lord Charles Somerset, 'n verdrag met Gaika, die veronderstelde opperhoof van die westelike Xhosas, wat koloniale patrollies sou toelaat om spesifiek op te tree teen 'n kraal waarheen die spore van gesteelde beeste lei. Die verdrag het egter tot 'n soort nasionalistiese oplewing onder westelike Xhosas gelei, onder aanvoering van die "profeet" Makana, wat opnuut tot burgeroorlog tussen Gaika en Ndlambe lei. Dit gee aanleiding tot die Vyfde Grensoorlog.

• Kaapse grensoorloë
• Lys van forte in die Oos-Kaap

• Potgieter, D.J. (ed). 1972. Standard Encyclopaedia of Southern Africa. Cape Town: Nasionale Opvoedkundige Uitgewery (Nasou).