Mpande kaSenzangakhona

Mpande kaSenzangakhona
Koning van die Zoeloenasie
Koning Mpande.
Dinastie	Huis van die Zoeloe
Bewind	1840 – 1872
Volle naam	Mpande kaSenzangakhona
Gebore	1798
	Babanango
Gesterf	1872
Voorganger	Dingaan
Opvolger	Cetshwayo

Mpande kaSenzangakhona (1798 - 1872) was vanaf 1840 tot sy dood in 1872 koning van die zoeloenasie gewees. Dit maak hom die langsheersende Zoeloekoning in die geskiedenis. Hy is 'n halfbroer van Shaka en Dingaan, wat hom beide as zoeloekonings voorafgegaan het. Hy is in Babanango in Zoeloeland gebore.

Mpande is as 'n swakkeling relatief tot sy tydgenote beskou en terwyl ander half-broers verwyder is, is hy toegelaat om te bly lewe. Nadat Dingaan sy hoof inDuna, Ndlela kaSompisi opdrag gegee het om hom te vermoor, het Ndlela herhaaldelik uitgestel, aangesien hy besef het dat Mpande die enigste seun met kinders was, en dat die voortsetting van die bloedlyn noodsaaklik is vir die stabiliteit van die Zoeloenasie. Vir sy gebrek aan optrede is Ndlela later deur Dingaan tot die dood toe gemartel.

In Januarie 1840 help Andries Pretorius vir Mpande in 'n opstand teen sy halfbroer Dingaan, waarna Dingaan na Swaziland (nou eSwatini) vlug en Mpande as koning van die Zoeloes getroon word.

Die reëls vir opvolging in die Zoeloe-monargie was nie duidelik gedefinieer nie, maar volgens tradisie is die eerste seun van die Groot vrou as die opvolger beskou. Die koning kon egter kies watter een van sy vroue die Groot vrou was, en kon selfs sy keuse verander, soos Mpande dan ook wel gedoen het.

Die opvolging is uiteindelik deur die Slag van Ndondakusuka tussen Cetshwayo en Mbulazi op die oewer van die Tugelarivier besleg. Cetshwayo wen, en alhoewel Mpande vir meer as 'n jaar daarna nog nie die mag oorgegee het nie, was Cetshwayo effektief reeds in beheer gewees.

• Utrecht (Boererepubliek)