Kwalia
In die filosofie van die gees word kwalia gedefinieer as individuele gevalle van subjektiewe, bewuste ervaring. Die term kwalia is afgelei van die Latynse onsydige meervoudsvorm (qualia) van die Latynse byvoeglike naamwoord quālis (Latynse uitspraak: [ˈkʷaːlɪs]) wat beteken "van watter soort" in 'n spesifieke geval, soos "hoe dit is" om 'n spesifieke appel te proe — "hierdie spesifieke appel nou".
Voorbeelde van kwalia sluit in die waargenome sensasie van pyn of 'n hoofpyn, die smaak van wyn, sowel as die rooiheid van 'n sonsondergang. As kwalitatiewe karakters van sensasie staan kwalia in kontras met proposisionele houdings,[1] waar die fokus is op oortuigings oor ervaring eerder as hoe dit direk is om te ervaar.
Filosoof en kognitiewe wetenskaplike Daniel Dennett het eenkeer voorgestel dat kwalia "'n onbekende term is vir iets wat nie vir elkeen van ons meer bekend kan wees nie: die manier waarop dinge vir ons voorkom".[2]
Baie van die debat oor die belangrikheid daarvan hang af van die definisie van die term, en verskeie filosowe beklemtoon of ontken die bestaan van sekere kenmerke van kwalia. Gevolglik bly die aard en bestaan van kwalia onder verskeie definisies omstrede. Terwyl sommige filosowe van die verstand soos Daniel Dennett argumenteer dat kwalia nie bestaan nie en onversoenbaar is met neurowetenskap en naturalisme,[3][4] sommige neurowetenskaplikes en neuroloë soos Gerald Edelman, Antonio Damasio, Vilayanur Ramachandran, Giulio Tononi, Christof Koch en Rodolfo Llinás noem dat kwalia bestaan en dat die begeerte om dit uit te skakel gebaseer is op 'n foutiewe interpretasie aan die kant van sommige filosowe oor wat wetenskap uitmaak.[5][6][7][8][9][10][11][12][13][14]
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Kriegel, Uriah (2014). Current Controversies In Philosophy of Mind. New York, NY: Taylor & Francis. p. 201. ISBN 978-0-415-53086-6.
- ↑ Dennett, Daniel (21 November 1985). Quining Qualia. Oxford University Press. Besoek op 19 Mei 2020.
- ↑ Dennett, D. (2002). Quining qualia. En: Chalmers, D. (Ed.). Philosophy of mind. Classical and contemporary readings (bl. 226-246). Oxford University Press.
- ↑ Dennett, D. (2015). Why and how does consciousness seem the way it seems? En: T. Metzinger & J. Windt (Eds.). Open mind (bl. 387–398). Mind Group.
- ↑ Damasio, A. (1999). The feeling of what happens. Harcourt Brace.
- ↑ Edelman, G., Gally, J. & Baars, B. (2011). Biology of consciousness. Frontiers In Psychology, 2, 4, 1-6.
- ↑ Edelman, G. (1992). Bright air, brilliant fire. BasicBooks.
- ↑ Edelman, G. (2003). Naturalizing consciousness: A theoretical framework. Proceedings of the National Academy of Sciences, 100, 9, 5520-5524.
- ↑ Koch, C. (2019). The feeling of life itself. The MIT Press.
- ↑ Llinás, R. (2003). I of the Vortex. MIT Press, pp. 202–207.
- ↑ Oizumi, M., Albantakis, L., & Tononi, G. (2014). From the phenomenology to the mechanisms of consciousness: Integrated information theory 3.0. PLOS Computational Biology, 10, e1003588.
- ↑ Overgaard, M., Mogensen, J. & Kirkeby-Hinrup, A. (Eds.) (2021). Beyond neural correlates of consciousness. Routledge Taylor & Francis.
- ↑ Ramachandran, V. & Hirstein, W. (1997). “Three laws of qualia. What neurology tells us about the biological functions of consciousness, qualia and the self.” Journal of consciousness studies, 4 (5-6), pp. 429-458.
- ↑ Tononi, G., Boly, M., Massimini, M., & Koch, C. (2016). Integrated information theory: From consciousness to its physical substrate. Nature Reviews Neuroscience, 17, 450–461.
