Christchurch

Christchurch Ōtautahi
Bynaam: The Garden City
Ligging
Wapen
Basiese gegewens
Stigting:	1848
Stadstatus:	1856
Bevolking:	367 700 (Junie 2011)
Oppervlakte:	1 426 km²
Bevolkingsdigtheid:	260 inwoners/km²
Geografiese ligging:	43°31′S 172°37′O / 43.517°S 172.617°O / -43.517; 172.617
Tydsone:	NSST (UTC+12) Somertyd: UTC+13
Internet:	www.ccc.govt.nz
Administratiewe verdeling
Staat:	Nieu-Seeland
Administratiewe gewes:	Canterbury
Burgemeester:	Phil Mauger

Christchurch [ˈkɹaɪsttʃɜːtʃ] (Māori: Ōtautahi) is die grootste stad op die Suideiland van Nieu-Seeland en die tweede grootste metropolitaanse gebied in die land. Die stad is in 'n vlakte, die Canterbury Plains, net noord van die Banks-skiereiland aan die ooskus van die Suideiland geleë (Banks-skiereiland is intussen in 2006 by die stadsgebied ingelyf).

Die Māorinaam van Christchurch – letterlik "die Plek van Tautahi" – is afgelei van 'n plaaslike stamhoof se tydelike woonplek langs die Avonrivier. Die Engelse naam is in 1848 deur die Canterbury Association aan die nuwe nedersetting gegee. Christchurch is volgens 'n roosterpatroon met kruisstrate rondom die Anglikaanse katedraal aangelê en word ten opsigte van sy argitektuur en atmosfeer nog steeds as die mees Engelse stad in Nieu-Seeland beskou. In 1856 was Christchurch die eerste nedersetting in Nieu-Seeland wat stadstatus gekry het.

Christchurch is vandag 'n groen stad wat ook uitgestrekte sandstrande behels, maar nogtans nie oor sy eie seehawe beskik nie. Hierdie funksie word deur Lyttelton Harbour vervul, 'n diep vulkaniese kraterbekkenhawe aan die Stille Oseaan. Christchurch word van Lyttelton deur die steil Porthills, 'n heuwelreeks waardeur twee tonnels gebou is, geskei.

Christchurch het 'n historiese betekenis gekry toe die Britse navorser Robert Falcon Scott vanuit hierdie stad na Antarktika vertrek het – sy laaste ekspedisie wat tragies sou eindig. Later het Christchurch se lughawe as laaste tussenstasie vir Amerikaanse navorsers op pad na hul permanente MacMurdo-basis in Antarktika gedien.

Cristchurch was een van die Nieu-Seelandse gasheerstede tydens die Rugbywêreldbeker 1987, Krieketwêreldbeker 1992, Rugbywêreldbeker 2011 en Krieketwêreldbeker 2015.

Christchurch het 'n droë gematigde seeklimaat met 'n gemiddelde jaarlikse temperatuur van 12,1 °C, gemiddelde maksimumtemperature van 22,5 °C in Januarie, gemiddelde minimumtemperature van 11,3 °C in Julie en 2 100 sonskynure per jaar, alhoewel die stadsgebied dikwels aan sterk winde blootgestel is – baie woonhuise word dus deur beplanting of hoë heinings en mure beskerm.

Die warm en droë noordwestelike winde (Canterbury Nor'westers) bereik soms stormsterkte. Winde wat uit die suide waai bring gedurende die wintermaande af en toe sneeu – so het daar in 1918, 1945 en 1992 erge sneeuvalle voorgekom. Die heersende winde waai egter oos en bring wolke en motreën. In teenstelling met ander groot Nieu-Seelandse stede soos Auckland en Wellington het Christchurch dan ook nie langs die kuslyn uitgebrei nie, maar eerder tot 'n binnelandse nedersetting ontwikkel.

In die winter daal temperature snags gewoonlik benede vriespunt, en die grond vries op 'n gemiddelde 70 dae per jaar. Sneeuval kom een of twee keer per jaar in die hoër geleë voorstede voor, terwyl die vlakte gewoonlik elke twee jaar een of twee keer sneeu kry. Gedurende koue winternagte ontwikkel soms 'n stabiele vallei-inversie in die stadsgebied – uitlaatgasse van voertuie en rookdampe veroorsaak dan rookmis. Die stadsregering het verskeie maatreëls ingestel om lugbesoedeling te beheer.

Die gemiddelde jaarlikse reënval is met 648 mm relatief laag, maar swaar reën kan nogtans oorstromings in sekere dele van die stadsgebied veroorsaak.

Die land, waarop Christchurch ontstaan het, is in geologiese opsig nog relatief jong. Die grootste deel van die stadgebied lê in 'n vlakte wat teen 'n effense helling see toe strek en in die binneland deur die uitlopers van die Suidelike Alpe begrens word. Gletsers, wat die Alpe in die laaste kouetydperk geleidelik geërodeer het, het die vlakte oorspronklik met hul afsettings gevorm. Die Waimakariri, een van die Canterbury-streek se grootste riviere wat nog steeds deur smeltende gletsers gevoed word, vloei effens noord van Christchurch.

Gedurende die opeenvolgende geologiese tydperke was die huidige stadsgebied òf ver in die binneland geleë (byvoorbeeld tydens die kouetydperke van die Pleistoseen toe magtige gletsers die seevlak laat daal het) òf benede seevlak. Nog sowat 7 000 jaar gelede was die gebied deur die see bedek.

Alhoewel die stad veraf van aktiewe breuke geleë is (die Alpynse breuk loop verder weswaarts, die Hope- en ander breuke van Noord-Canterbury verder noordwaarts), bly aardbewings 'n konstante bedreiging vir Christchurch en is daar al verskeie kere skade aan geboue en infrastruktuur berokken. Ouer geboue is reeds in die 1970's omgebou om hulle meer bestand te maak teen aardbewings.

'n Aardbewing met die sterkte 7,1 op die moment-magnitude-skaal het nogtans op 3 September 2010 veral in die historiese stadskern twee miljard NZ-$ (tien miljard ZAR) se skade aan talle baksteen- en ander geboue asook infrastruktuur aangerig.^[1] Volgens die stadsraad van Christchurch is 500 geboue in die stadsgebied beskadig, waarvan sowat 90 in die middestad. Twee mense is ernstig beseer. Die aardbewing se episentrum was sowat veertig kilometer wes van Christchurch.

Op 22 Februarie 2011 is Christchurch deur nog 'n aardbewing getref. Die episentrum van die bewing, wat 'n sterkte van 6,3 op die Richterskaal geregistreer het, was in Lyttelton, sowat tien kilometer suid van Christchurch, en vyf kilometer onder die grond.

In teenstelling met die aardbewing van September 2010 het hierdie bewing oor die etensuur voorgekom en 185 lewens geëis, terwyl honderde beseer is. Die ramp het grootskaalse skade berokken, en ook die kerktoring van Christchurch se katedraal het in die slag gebly. 'n Uitsaaigebou, die Christchurch-televisiegebou (CTV Building), het ineengestort. Hier is die meeste sterftes aangeteken. Baie van die 115 slagoffers in die gebou was oorsese studente wat Engels-kursusse in Christchurch gevolg het.^[2] Die uitsaaisentrum was in Augustus 2012 die eerste veelverdiepinggebou in Nieu-Seeland wat opgeblaas is.

In die eerste helfte van die 20ste eeu was Christchurch se bevolking nog merendeels van Britse afkoms. Eers ná die Tweede Wêreldoorlog het immigrante uit ander wêrelddele hulle ook in die stad begin vestig, alhoewel hul persentasie merkbaar laer was as in ander dele van Nieu-Seeland. 'n Klein aantal vlugtelinge uit Europese lande, soos Letland en Griekeland, het in hierdie periode 'n nuwe tuiste in Christchurch gevind, net soos kleiner groepe Hongaarse immigrante wat hier ná die mislukte opstand van 1956 aangekom het. Gedurende die 1950's en 1960's het groter getalle Nederlanders na Nieu-Seeland geïmmigreer waarvan sommige hulle in Christchurch kom vestig het. 'n Klein Latyns-Amerikaanse immigrantegemeenskap het met die aankoms van Chileense vlugtelinge ná die staatsgreep van 1973 ontstaan.

Wikimedia Commons bevat media in verband met Christchurch.

• (en) Toerisme-inligting oor Christchurch op Wikivoyage
• (en) Amptelike webwerf van die stadsraad
• (en) Amptelike toerismewebwerf
• (en) "Christchurch". Encyclopædia Britannica. Besoek op 2 Julie 2024.