Costa Rica

Den oôrsproenkelijke bevolkieng bestoeng uut de Chibcha-indiaon'n, die an varre voe de komst van de eêste Europeaonen a in Costa Rica weun'n. Naeda Columbus in 1492 Amerika a ondekt, volhene in rap tempo aore reizen ni Amerika en in de 16e eêuw wier Costa Rica deur de Spanjaorn onderworp'n. In 1821 wier 't onafankelijk van Spanje en hoeng een stik van 't Mexicaonse Riek vurm'n, wivan an de Min'n-Amerikaonse lan'n der eihen in 1823 ofscheien om de Vereênigde Staeten van Centraol-Amerika te vurm'n. Dit bondhenoôtschap viel in 1840 uut mekaor.

Den eêste democraotische verkieziengen von'n plekke in 1899, winae a 't land slechs twi keer deur heweld om politiek reen'n kreeg te maeken. Dit waern de reherieng van dictaotor Federico Tinoco Granados van 1917 toet 1919 en een kleine burheroôrlog nae een omstreeën verkieziengsuutslag in 1948. Iermie is Costa Rica eên van de veiligste lan'n ter waereld.

De burheroôrlog wier ewon'n deur José Figueres Ferrer, die a 't leher afschaffen en een nieuwe hrondwet opsteln. Costa Rica eêt ok wè 't 'Zwitserland van Centraol-Amerika', omda 't eên van de riekste lan'n van Centraol-Amerika is.

Costa Rica is eên van de lan'n op de istmus, de landiengte, van Centraol-Amerika. Ten noôrn lig Nicaragua, ten zuden Panama, lienks de Hroôte Oceaon en rechs de Caribische Zeê. 't Min'n van 't land wor edomineerd deur een bergkeetn, de kussen zien vlak. Vadder oor Kokeseiland bie Costa Rica.

't Oôgste punt van Costa Rica is Cerro Chirripó mie 3810 meter. 't Land besti oôdzaekelijk uut tropisch rehenwoud, wivan a een hroôt stik nationaol park of reservaot is. 25% van 't land is beschermd hebied. Ok komm'n der in de provincie Guanacaste hraslan'n voe en op sommihe plekk'n lans de kust manhroôven.

Vadder tel Costa Rica nehen vulkaon'n, naemelijk: Arenal, Poás, Irazú,Turrialba,Tenorio, Orosi, Rincon de la Vieja, Miravalles en Barva.

Costa Rica is onderverdeêld in zeven provincies, wirover a 't een houverneur as oôd sti. Dezen wor deur de president anewezen. De provincies, die an mistal dezelfde naem èn as den oôdstad, zien wee onderverdeêld in kantons. De provincies zien:

• San José
• Alajuela
• Cartago
• Heredia
• Puntarenas
• Guanacaste
• Limón

Costa Rica is sins een lange tied een democraotie en der zien hin politieke oneênigeden ewist sins de burheroôrlog van 1948. In 1949 wier 't leher deur president José Figueres Ferrer ofeschaft, en in den udihe situaotie ei 't land nog steeds hin leher.

Costa Rica is een democraotische rippebliek. 't Staetsoôd is dus een president, momenteel Oscar Arias Sanchez, die a voe 4 jaer verkozen wor. Der zien 2 vice-president'n. Der is een eênkaemersysteem en 't parlement besti uut 57 leed'n. 't Parlement ei een wethevende functie.

Ienkele steed'n in Costa Rica zien:

• Alajuela
• San José
• Puerto Limón
• Montezuma
• Puntarenas

Costa Rica ken een uutebreid anbod en beêstesoôrten die an soms typisch Centraol-Amerikaons zien, mè soms ok Noôrd- of Zuud-Amerikaons. Wasbeêr'n en prairiewolven zien typisch van 't noôrn, mierneters en aopen van 't zuden en quetzals en aerdbeihifkikkers zien wee typisch Min'n-Amerikaons.

De miste Costaricaonse diersoôrten leven in de rehenwouen, mer ok in de koraolriffen verberhen een hroôt antal diersoôrten der eihen. In Costa Rica zien duzende soôrten onhewurvelde, ca. 150 amfibieën, 215 reptiel'n, bieni 900 soôrten veugels en ca. 250 zoogdieren te vin'n. Iervan zien een hroôt antal, zoas de manhroôveamazilia (Amazilia boucardi), endemisch in Costa Rica.