Pilipili (otobiyografeye)

Pilipili, c' est ene otobiyografeye da Gilbert Renson, wice k' i cåze di lu a mode di rwaitant, et k' a stî eplaidî e 2007.

Ci n' est nén pår on roman, mins l' racontaedje, cåzu cronolodjike, et waire romantijhî, del vicåreye do scrijheu. C' est èn ancyin eployî coloniå e Congo bedje. Il î esteut contåbe.

Li live est adjinçné a môde di ralaedje en erî dins l' tins. Il atake do trevén ki li scrijheu est al pinsion. Adon, il a divnou bénvlant bouteu po-z aler moenner les djins k' avént on magnant må al tchimio u ås rais X. Ces bokets la do live avént ddja stî eplaidîs dins les Cayés walons e 2002.

Li live est enimådjî avou des fotos noer et blanc do Congo, ki li scrijheu prinda lu-minme.

• Coviete : no do scrijheu et tite avou ene foto do Cwango, on mouze do Congo, al limotche avou l' Angola. Gn a eto ene divize e walon "Ci n' est nén rén del sicrire, c' est del ratuzer". Çou ki mostere co bén ki c' est bråmint otobiyografike.
• Evier del coviete, sol cårton : mape do Congo avou les plaeces ki li scrijheu î a stî.
• Blanke pådje di wåde.
• Coviete divintrinne : do scrijheu et tite avou li redjårbaedje d' ene fråze da Martin Gray :

Rinde bon dvwer ås cis k' ont fwait leu pårt

Ci n' est nén s' racoeti dins ses poennes;

C' est putoit rprinde li dzeu come il årént yeu fwait, a môde di djin.

• p. 1 a 90 : li roman lu-minme, pårti e 21 tchaptrês.
• 8 pådjes di motlî, limerotêyes di I a VIII.
• Pådje avou l' biyografeye do scrijheu (e francès); des rmerciymints a ses aidants (dndjreus des binamés consiyîs et coridjeus) : Guy Delvaux, Henri Matterne, Joseph Selvais, Michel X. eyet Victor George.

Les deus prumîs tchaptrês si pasnut dins les anêyes 2000.

A pårti do troejhinme tchapite (p. 10), on rmonte li tins, et-z avni e 1945, la ki li scrijheu et mwaisse persounaedje aveut 19 ans.

Pår e cwatrinme tchaptrê, c' est l' mariaedje, les studes al sicole coloniåle, et les apresses po daler å Congo.

Li tchaptrê 5 (p. 16), c' est l' dierin rivnaedje eviè l' tins d' asteure, la kel Djihan eyet s' feme Gabriyele si rapinsèt tos les soçons del "Coloniåle".

Li shijhinme tchapite (p. 18), c' est l' voyaedje e batea, et l' arivaedje e Congo. A pårti di ç' moumint la, on n' cwite pus l' payis da Lumumba et "Cazabubu" disk' å 19inme tchaptrê, la k' i rabize el Beldjike, l' anêye do dislaxhaedje do Congo (1960).

Li motlî est relî. Toplin des beas mots et des belès ratourneures. Metans :

Li djonne rossete k' a waitî a lu, ele poirtéve sipesse mene.

Il esteut crås come on cint d' clås.

L' accint est purade di Få. Li scrijheu eploye voltî des mots rtrovés dins l' Motî d' Andene eyet des cis aprins ås Relîs Namurwès.

On trouve des mots d' après Andene, et waire eployîs dins les scrîts e walon : tchereye.

Li scrijheu eploye eto sacwants noveas mots : chouya.

• Ene machine di radioterapeye p. 8.
• Mouze Congo p. 19.
• Les pexhons do mouze "Cwango" p. 24.
• Ene tcheyire ås poirteus p. 31.
• Li veye di Kicwite p. 64.
• captinne (sôre di pexhon) p. 76.
• djacinte d' aiwe p. 75
• Les Bapendés p. 77.
• L' åbe ås discoirdances p. 78
• Instrumints d' muzike
  • loukounga p. 78.
  • madimba p. 78.

• Dins les Cayés walons, l° 3-4, 2007.
• Dins l' Li Rantoele, l° 44, ivier 2007-2008.