Djermalance

Li djermalance u djermalåcion^[1] u ralonguixhmint d' ene cossoune^[2], c' est cwand ene cossoune u ene dimeye cossoune si repete sol côp dins on mot, et k' on l' ôt bén å prononçaedje.

Cisse lete la si lome ene djermalêye.

Gn a k' ene pougneye di mots, e rfondou walon ey e sistinme Feller, ki s' oyèt avou ene djermalêye:

Avou l' dobe cawete -dimint, so on bodje ki finit pa D)

• raddimint /ʀad.di.'mɛ̃/

• prono dju (todi metou dirî l' viebe) dirî voyale
  • va dju croere çoula ?
  • so dju biesse a ç' pont la ?
• shûte ddj
  • addjectif, suddjonctif

• djno (gn'gno) (djino)
• djniesse (gn'gnesse) (djiniesse)
• Djnape (Gn'gnape) (Djinape)

Ele pout provni d' èn assimilaedje DL => LL: Bos d' l' Izak => Bollozak

Avou l' dobe cawete -inmmint d' adviebe, so on bodje ki finixh pa M

• troejhinmmint /tʀwɛ.ʒɛ̃m.ˈmɛ̃/

«Anna», «grammaire» (rifondou walon)

ènnè, 'nnè, ènn', 'nn' (sistinme Feller, e rfondou endè, ndè, end, nd, mins ki s' prononce djermalêymint. Metans dins l' fråze: «dj' end a d' keure, c' est trop målåjhey» (dj' ènn' a d' kère c' est trop malaujî) ^{aschoûtez lu}

dner / dné (sipotcheye cogne di diner: (e Feller: «n'ner») ^{aschoûtez lu}

nnî (aplacaedje di ndè lyi

Avou l' cawete di codjowaedje -nut:

• les poyes ponnut (/pɔn.'ny/)

Avou on bodje ki finit pa naziåle + n, on a pår ene triplete ortografikes -nnn-:

• i trinnnut (avå les voyes) (codjowaedje trinner) /tʀɛ̃n.ˈny/
• i rshonnnut (a leu pere) prononcî /ʀʃɔ̃n.ˈny/ (/ʀʃɛn.ˈny/ /ʀʃɔn.ˈny/)
• il amoennnut des botayes di bire /a.mwɛ̃n.ˈny/

E rfondou, on va rtrover des djermalêyes dins sacwants codjowaedjes:

• i mosterrè (Feller: i mostèrerè / mostèr'rè) (codjowaedje mostrer)

On prononce dobmint ene cossoune, di cåze di l' asmilaedje (fenominne Sindi):

on banc d' tchinne: (/ɔ̃‿.bã‿ʧ.ʧɛ̃n)

atchter (/at.'te/); li mot s' pout scrire insi dins sacwants cognes do Feller: at'ter

Dins l' infinitif di sacwants viebes k' on a on on shuvion naziåle + lete n dins l' bodje, on a ene fåsse djeminêye:

• trinner, moenner, rishonner

Li djermalance est diferinne des halcrossès dobès cossounes k' on trove dins sacwants lingaedjes come li francès, l' inglès, l' almand, li walon scrît dins sacwants sistinmes di dvant Feller, u l' gåmès dins l' sistinme Thémelin.

E l' arabe, li djermalåcion si mostere pa ene faflote (diyacritike) lomêye chedda, ene sôre di ptit doblû metou ådzeu del cossoune ridoblêye.

Li rdoblaedje del cossoune do mitan d' on viebe ås troes letes va dner on novea viebe, ki mostere k' on fwait fé l' accion.

خَرَجَ (kharaja, /xa.ra.ʤa/): rexhe, moussî foû => خَرَّجَ (kharradja, /xar.ra.ʤa/): fé rexhe, saetchî foû, taper a l' ouxh.

Ene djermalance sins chedda s' ôt eto avou l' årtike الـ (al-, li) shuvou d' ene lete solrece (loulîz a: croejhete di l' arabe#Årtike.

E cmon amazir marokin scrît e-n alfabet tifinar, on rdobele li lete po mostrer l' djermalance.

ⴰⴼⵓⵍⵍⵓⵙ (afollos /a.ful.ˈlus/): li cok

Les calcaedjes di l' arabe marokin avou l' årtike لـ (l-, li) et des letes lunreces si scrijhnut eto avou ene djermalêye (loukîz a: croejhete di l' amazir#Årtike).

ⵊⵊⴷⵉⴷⴰ (j-jdida /ʒ.ˈʒdi.da/)

• (fr) Louis Remacle, La différenciation des géminées MM, NN en MB, ND, Société d' Edition "Les Belles Lettres", Paris, 1984.
• (fr) Léon Warnant, Etudes phonétiques sur le parler wallon d'Oreye, Imprimerie George Michiels, Lidje, 1953, pp 93-94.

1. ↑ noûmots askepyîs e 2020 après ene bate di dvizes sol Wiccionaire walon.
2. ↑ ratournaedje di l' inglès «consonant lengthening»