linwter
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Bodje « linwe » avou l’ dobe cawete « -ter » des viebes
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /lɛ̃w.te/ /lɛ̃w.tɛ/ (minme prononçaedje cåzu pattavå)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /lɛ̃w.te/
- Ricepeures : linw·ter
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | linwtêye |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | linwtez |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | linwtans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | linwtêynut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | linwtêyrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | linwtéve |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | linwtêye |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | linwté |
Ôtes codjowaedjes | come tchicter |
linwter
- (viebe å coplemint) prinde evoye avou s' linwe.
- Li ptit målaprins ! I linwtêye tot l' boure djus di s' tåte — Motî Forir (fråze rifondowe).
- Les tchets pôront linwter do laecea Modele:PhMa
- Li tchet linwtêye li lalete di laecea — Motî Gilliard (fråze rifondowe).
- (v. sins coplemint) respirer boke å lådje avou s' linwe ki pind, tot djåzant d' on tchén.
- Li tchén linwtêye cwand i fwait tchôd — Motî Alphonse Massaux (fråze rifondowe).
- (v. sins coplemint) voleur ene sacwè k' on n' såreut awè, po ene djin.
- Ele mi fwait linwter après m' dinner — Motî Haust (fråze rifondowe).
- Li tere linwtêye après del plouve — Motî Haust (fråze rifondowe).
- S’ on n’ elzès voet måy linwter so ene eurêye,
C’ est pol boune råjhon k’ ele ni magnèt nén. — Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Marionètes », 1924, p.118-119 (fråze rifondowe). - Si vos linwtez trop et foû mzeure après les béns del tere, vos pierdroz les béns d' al copete ki n' finixhront måy — Jean Bosly, ratournant L' imitåcion d' Djezus-Cri.
- Ome å cour di powete ki l' magriyete estchante
Ostant ki l' croxhe-patårs linwtêye après ene pice d' ôr
— Louis Lagauche, "L' inmant", Li tchanson del Mouze, (1947), p. 104 (fråze rifondowe).
- (v. sins coplemint) fé rexhe des blames tot djåzant do feu.
- Portant dvins l' aisse, li blame djoyeuse,
Come s' ele voleut espadroner,
Potchtêye et linwtêye, gawdieuse,
Et l' efant rilouke estené. — Martin Lejeune, “ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.142, « Dâr iviêr po lès p’tits pîkèts » (fråze rifondowe).
- Portant dvins l' aisse, li blame djoyeuse,
Parintaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]- (prinde evoye avou s' linwe) : lapter, letchî, raletchî
- (respirer boke å lådje) : haner, teguer
- (voleur ene sacwè k' on n' såreut awè) : s' agranci, djeryî, paiyî, rimer, laemer, aveur li misse, gaiver; Loukîz a : « djéryî »
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]respirer boke å lådje
- Francès : tirer la langue (fr) (nén ratournåve direk e francès)
voleur ene sacwè k' on n' såreut awè Loukîz a : djéryî
- Francès : désirer avidement (fr) (nén ratournåve direk e francès)