Tembr
Tembr (fransuzcha: timbre – qo‘ng‘iroq, belgi, farqlovchi belgi) — bir pardadagi, bir xil balandlikdagi har bir tovushning o‘ziga xos tomoni, sifati, tovlanishi;[1] har bir musiqa asbobining yoki ashulachi ovozining o‘ziga xos xarakteridir. Cholg‘u asbobining tuzilishi va shakliga ko‘ra, uning tembri turlicha bo‘lishi mumkin.[2] Tembr tufayli bir balandlik va bir xil dinamikadagi tovushlarni farqlash mumkin. Tembr sadolanuvchi jismining materiali, tovush hosil qilish usuli, tebranish xususiyatlari, tovush yuzaga keluvchi va tarqaluvchi muhit hamda boshqalarga bogʻliq boʻlib, obertonlarning soni va jadalligi bilan aniqlanadi. Nutqda tembr orqali unli tovushlar ajratiladi. Nutq intonatsiyasida tembr yordamida turli hissiyotlar (xursandchilik, gʻamginlik, norozilik, qoʻrquv kabi) oʻz ifodasini topadi.
Oddiy qilib aytganda, tembr — bu ma’lum bir musiqa asbobi yoki inson ovozi, hatto ular bir xil notani ijro qilganda yoki kuylaganda ham, bir-biridan farq qiladi. Masalan, gitara va pianino o‘rtasidagi bir xil notani bir xil ovozda ijro etish o‘rtasidagi farq. Ikkala asbob ham bir xil notani ijro qilgani sababli bir-biriga nisbatan teng sozlangan tovush chiqarishi mumkin va bir xil amplituda darajasida o‘ynalganda, har bir asbob o‘ziga xos ohang rangi bilan ajralib turadi. Tajribali musiqachilar bir xil turdagi turli xil asboblarni, garchi bu asboblar bir xil asosiy balandlikda va baland ovozda nota chalayotgan bo‘lsa ham, ularning turli tembrlariga qarab farqlay oladilar.
Nimaga bilmasang har narsani yozasan
- ↑ O‘zbek tilining izohli lug‘ati. Toshkent: G‘afur G‘ulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi, 2023 — 964-bet. ISBN 978-9943-8834-4-4.
- ↑ Ikrom Akbarov. Musiqa savodi.