Skotos
Skotos (grekcha: Σκότος, „zulmat, Qorongʻulik“) ― kamdan-kam tilga olinadigan qadimgi yunon xudosi. Sofoklning „Edip Kolonda“ tragediyasidagi qoʻriqchi Yevmenidni (Eriniy) Skotos va Geya („Yer va Zulmat“) qizlari deb ataydi[1]; shundan keyin Edip ularni „Zulmat qizlari“ deb ataydi[2].
Esxinga koʻra, Eriniy Skotos va Geya yoki Skotos va Yevonimiyadan tugʻilgan[3]. Yevmenidning onasini tarixchi Istr Geyaga[4] ishora qilib Yevonimiya deb atagan.
Ehtimol, Skotos Gigin teogoniyasidagi Mglega mos keladi[5] (ammo, D. O. Torshilov yozishicha, Giginning yunoncha asl nusxasida grekcha: ομίχλη[6]). Sitseronning Ereb va tundan tugʻilgan xudolar roʻyxatidagi Tenebraga („zulmat“) ham mos kelishi mumkin.
Etimologiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Grekcha σκότος soʻzi „Iliada“da („koʻzlarni qorongʻulik qoplagan“ shakldagi iborasida) va boshqa matnlarda qayta-qayta qoʻllanadi, lekin umumiy ot sifatida keladi. Bundan tashqari, Gomer bu soʻzni „oʻlim“ maʼnosida (tὸn dὲ skestos ὅssie kiliyne) tilga oladi. Yevripid „σκότος πύλαι“ iborasini „yer osti dunyosining eshiklari“ maʼnosida ishlatadi. Esxil ona qornini bildirish uchun „σκότοισι“ soʻzini ishlatadi. Ksenofontda — majoziy maʼnoda „sir“ va „nomaʼlum“ (ὑπὸ σκότου), xuddi shu maʼnoda — Platonda ham.
Zamonaviy madaniyatda Skotos
[tahrir | manbasini tahrirlash]Yovuzlik xudosi Skotos G. Tertldavaning „ Videsse sikli“ da paydo boʻladi[7].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Софокл. Edip v Kolone. 40, per. F. F. Zelinskogo
- ↑ Софокл. Edip v Kolone. 106, per. F. F. Zelinskogo
- ↑ Sxolii k Esxinu. Rechi. I. 188
- ↑ Istr, fr. 9 Myuller = Sxolii k Sofoklu. Edip v Kolone. 42
- ↑ Leksikon Roshera. T. 1. Stb. 846
- ↑ primechaniya D. O. Torshilova v kn.: Gigin. Mifi. — SPb., 2000. — S. 1
- ↑ Garri Tertldav. Most nad bezdnoy. „Videsskiy sikl“.
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Rosher lugʻati. T. 4. Stb. 1022-1023