Shinjō (Yamagata)
Shinjō 新庄市 | |
|---|---|
| Shahar | |
 | |
 Bayroq  Gerb | |
| 38°45′54.1″N 140°18′5.9″E / 38.765028°N 140.301639°E | |
| Mamlakat | Yaponiya |
| Asos solingan | 1946-yil 1-aprel |
| Maydon | 22,308 km2 (8,613 kv mi) |
| Iqlim turi | nam kontinental iqlim |
| Rasmiy til(lar)i | yapon |
| Aholisi (2020-yil yanvar) |
34,937 |
| Zichligi | 160 kishi/km2 |
Shinjō (yaponcha: 新庄市 Shinjō-shi) Yaponiyaning Yamagata prefekturasida joylashgan shahardir. 2020-yil 1-yanvar holatiga koʻra, shaharning taxminiy aholisi 34,937 kishini, aholi zichligi esa 1 km2ga 160 kishini tashkil qilgan. Shaharning umumiy maydoni 223,08 km2.
Geografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Shinjo Yamagata prefekturasining shimoli-sharqidagi togʻli havzada, Yamagata shahrining shimolida joylashgan. Mogami daryosi shaharning janubi-gʻarbiy qismidan, Masugata daryosi esa shahar markazidan oqib oʻtadi. Shahar markazidan sharqiy hududda Kamuro togʻ tizmasi joylashgan.
Qoʻshni munitsipalitetlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Yamagata prefekturasi
- Akita prefekturasi
Iqlimi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Shinjo nam kontinental iqlimga ega (Köppen iqlim tasnifi Dfa), katta mavsumiy harorat farqlari kuzatiladi, issiq (va koʻpincha nam) yoz va sovuq (baʼzan qattiq sovuq) qish fasli bu hudud uchun xosdir. Yogʻingarchilik yil davomida sezilarli boʻlsa-da, lekin avgustdan oktyabrgacha eng kuchli darajasi kuzatiladi. Shinjoda oʻrtacha yillik harorat 11.0 °C (51.8 °F) ni tashkil etadi. Yillik oʻrtacha yogʻin miqdori 2,005.6 mm (78.96 in) boʻlib, dekabr eng yomgʻirli oy hisoblanadi. Avgustda eng yuqori harorat 24.2 °C (75.6 °F) atrofida va eng past harorat yanvarda, taxminan −0.8 °C (30.6 °F) boʻladi.
| Shinjō (1991−2020) iqlimi | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Koʻrsatkich | Yan | Fev | Mart | Apr | May | Iyun | Iyul | Avg | Sen | Okt | Noy | Dek | Yil |
| Mutlaq maksimal, °C | 13,3 | 14,0 | 21,0 | 30,2 | 33,9 | 33,8 | 36,9 | 37,4 | 35,7 | 30,1 | 22,5 | 19,0 | 37,4 |
| Oʻrtacha maksimal, °C | 2,0 | 3,0 | 7,1 | 14,5 | 20,9 | 24,7 | 27,7 | 29,4 | 25,1 | 18,4 | 11,1 | 4,4 | 15,7 |
| Oʻrtacha minimal, °C | −3,7 | −3,9 | −1,6 | 3,1 | 9,5 | 14,9 | 19,3 | 20,2 | 15,9 | 9,1 | 3,0 | −1,2 | 7,1 |
| Mutlaq minimal, °C | −19,6 | −20,2 | −16,5 | −9,3 | −2,1 | 3,7 | 7,6 | 10,9 | 4,1 | −0,8 | −5,8 | −15,2 | −20,2 |
| Yogʻingarchilik meʼyori, mm | 238,4 | 154,0 | 126,7 | 97,5 | 107,7 | 126,0 | 219,6 | 196,4 | 140,5 | 156,5 | 187,3 | 264,0 | 2 005,6 |
| Manba: Yaponiya Meteorologiya Agentligi[1][2] | |||||||||||||
Demografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Yaponiya aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra[3], Shinjo aholisi soʻnggi oʻn yilliklarda kamaydi.
| Yil | Aholi | ±% |
|---|---|---|
| 1920 | 26,003 | — |
| 1930 | 30,192 | +16.1% |
| 1940 | 31,73 | +5.1% |
| 1950 | 41,358 | +30.3% |
| 1960 | 43,55 | +5.3% |
| 1970 | 42,12 | −3.3% |
| 1980 | 42,911 | +1.9% |
| 1990 | 43,125 | +0.5% |
| 2000 | 42,151 | −2.3% |
| 2010 | 38,85 | −7.8% |
| 2020 | 34,432 | −11.4% |
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Shinjo atrofi daryolar va oʻrmonlar bilan oʻralganligi sababli mazkur hududda odamlar qadimdan yashab kelmoqdalar. Qurilish maydonlarida Jomon davriga (miloddan avvalgi 12000-400 yillar) oid sopol idishlar va chaqmoq toshlari parchalari topilgan.
Shinjo yaqinida milliy madaniy obyektlar boʻlgan ikkita mashhur Jomon sopol figuralari topilgan. Ulardan biri 4500-yillik loydan yasalgan ayol figurasi (45 sm) boʻlib, Funagata shaharchasida qazilma ishlari oʻtkazilgan vaqtda topilgan va Jomon davrining Venerasi (縄文時代の女神) deb ataladi. Ikkinchisi — taxminan 3000 yoshli Keppatsu Dogou 結髪土偶 (23.4) sm) Mamurogavaning Kamebuchi shahridan topilgan.
Yayoi davrida (miloddan avvalgi 400-300 yillar) sholi yetishtirish hozirgi Yamagata deb ataladigan shahar hududida keng tarqalgan.
712-yilda Nara Yaponiyaning poytaxti boʻlganida, Deva tumani Echigo provintsiyasidan Deva viloyatini tashkil etish uchun ajratilgan. Keyinchalik Mogami (hozirgi Mogami va Murayama) tumanlari hamda Mutsu provinsiyasining Okitama tumani Deva provinsiyasi tarkibiga kiritilgan.
Deva viloyati hozirgi Yamagata prefekturasi, shuningdek, hozirgi Akita prefekturasi bilan bir xil chegaralarga ega boʻlgan va Sakata shahridagi Kinovanosaku qal’asi Deva viloyati hukumatining markazi vazifasini bajargan deya taxmin qilinadi.
Bu davrda Yamagatada bir nechta muhim ibodatxonalar, jumladan Deva Sanzan deb nomlanuvchi uchta muqaddas togʻda togʻ asketlari tomonidan tashkil etilgan diniy markazlar tashkil etilgan.
Asuka davridan (538-710) Heian davrigacha (794-1192) Yamagata Kioto va Nara shahrida joylashgan markazlashtirilgan hukumat tarkibiga kiritilgan. Biroq, Heian davrining oxiriga yaqin, bir qator ziddiyatlar yuzaga keldi va Yamagata Oshu Fujivarasulolasining hukmronligi ostida deb tan olindi. Mashhur jangchi Minamoto Yoshitsune haqidagi rivoyatlar oʻshandan buyon Yamagataning Shonai va Mogami hududlarida mashhurlikka erishgan.
Kamakura davrining boshida (1192—1333) Oshu Fujivara sulolasi Kanto Bushi jangchilari tomonidan magʻlubiyatga uchratildi. Bu Murayama va Okitama mintaqalarini Oe sulolasi (shu jumladan Sagae va Nagai sulolasi) va Mutou sulolasi (shu jumladan Daihoji sulolasi) Shonai mintaqasini nazorat qilishiga sabab boʻldi.
Muromachi davrining boshida (1338—1573), Shimoliy va Janubiy Imperator sudlari oʻrtasidagi ziddiyatlar davrida, hozirgi shimoliy Miyagi prefekturasida joylashgan Shiba sulolasi Oshu mintaqasini boshqargan. 1356-yilda ular Shiba Kaneyorini Yamagataning Ushu hududini boshqarish uchun masul qilib tayinlaydilar. Shiba sulolasi oʻz bazasini Mogamida (hozirgi Yamagata shahri) tashkil etadi. Ular sulola nomini Shibadan Mogamiga oʻzgartirdilar va mintaqa ustidan nazoratni kengaytiradilar. Urushayotgan davlatlar oʻsha davrda (15—17-asrlar) Mogami Yoshiaki (最上義光) oʻz qoʻshinlarini shimolga koʻchirib yuboradi va Mogami urugʻi hududini kengaytirib, Murayama, Mogami va Shonai hududlarini ham oʻziga qoʻshib oladi.
Sekigaharadagi hal qiluvchi jang (1600-yil) Yaponiya ustidan hukmronlik qilish uchun yakuniy feodal tuzumi boʻlgan Tokugava syogunatining oʻrnatilishi bilan yakunlandi. Tokugava syogunati davrida Yamagataning katta qismi buyuk feodal Mogami Yoshiaki tomonidan nazorat qilingan. Mogami mulki Tokugava egalik qilgan yerlarni hisobga olmaganda, Yaponiyadagi beshinchi yirik feodal mulk boʻlgan. Mogami Yoshiaki xavfsizroq navigatsiya va sholi yetishtirishni koʻpaytirish, sugʻorish inshootlarini rivojlantirish uchun Mogami daryosining toshqinini nazorat qilish usullarini ishlab chiqdi. Shuningdek, u Yamagata qal’asini va uning atrofidagi qal’a shaharchasini rekonstruksiya qildi hamda kengaytirdi.
Mogami Yoshiaki 1614-yilda Yamagata qal’asida vafot etdi. Tokugava syogunati ichidagi nazorat uchun ichki kurashlar 1622-yilda Mogami urugʻi hududining koʻp qismini bosib olishga sabab boʻldi. Mogami oilasi omon qolgan va hozirgacha koke (高家) sifatida yashab kelmoqda. Ilgari Mogami sulolasi tomonidan boshqarilgan hududlar keyinchalik Tokugava syogunligiga yaqin feodallar tomonidan bevosita boshqariladigan yoki nazorat qilinadigan hududlarga boʻlingan. Sakai urugʻiga Shonai mintaqasi ustidan nazorat qilish huquqi berilgan va Tozava urugʻi 1868-yilda Tokugava Syogunatining soʻnggi yillariga qadar Shinjo mintaqasi ustidan nazorat oʻrnatgan.
Mahsulotlar, ayniqsa guruch va Mogami saforasi (klassik yapon qizil boʻyogʻi uchun ishlatiladi) joʻnatilishi Mogami daryosi boʻylab savdoning gullab-yashnashiga sabab boʻlgan va Sakata Yapon dengizi boʻylab eng faol portlardan biriga aylangan. Shunisi eʼtiborga loyiqki, Sakataning Honma oilasi dengizchilik biznesida shuhrat qozongan boʻlib, bir muddat butun Yaponiyadagi eng yirik yer egalari boʻlishgan.
1871-yilda, sulolalar boshqaruv hokimiyati tugatilib, prefekturalar tashkil etilganda, Yamagata dastlab yettita alohida hududga boʻlingan (Yamagata, Yonezava, Kaminoyama, Tendo, Shinjo, Oizumi va Matsumine). 1876-yilda bu tumanlar Yamagata prefekturasini yaratish uchun nihoyat birlashtirilgan.
Edo davrida hozirgi Shinjo markazida Shinjo qal’asini qurilgan. Mazkur qal’a Tozava urugʻi (1622—1871) tomonidan boshqariladigan 65 000 koku Tokugava feodal domenining markazi boʻlgan. Tosh devor va xandaqning bir qismi - Boshin urushi paytida qisman vayron qilingan boʻlsa, Shinjo jangida butunlay vayronaga aylnatirilgan.
1878-yildan boshlab bu hudud Yamagata prefekturasining Mogami tumanidagi Shinjo shahri sifatida etirof etilgan va Yaponiya imperatorlik armiyasining otliq polklari uchun moʻljallangan ot fermalari markazi sifatida gullab-yashnagan. Shinjo Ikkinchi Jahon urushi paytida bir marotaba havo hujumiga uchragan va natijada olti kishi halok boʻlgan. Undan keyin bu huquq boshqa bombardimon qilinmagan.
Shinjo 1946-yil 1-aprelda shaharga aylantirildi, 1955-yil 1-aprelda Hagino va 1956-yil 30-sentyabrda Yamuki qoʻshni qishloqlari bilan birlashtirildi. Shinjo stansiyasi birinchi boʻlib 1903-yilda Yamagata shahridan (奥羽本線, Ōu-honsen) temir yoʻl liniyasining kengaytirish maqsadida ochilgan. Shinjo Tohoku Shinkansen uchun terminal va toʻrtta temir yoʻl liniyasi boʻlgan transport markazi hisoblanadi.
Iqtisodiyoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Shinjo iqtisodiyoti yengil sanoat, qishloq xoʻjaligi va yogʻoch mahsulotlari ishlab chiqarishga asoslangan.
Hukumat
[tahrir | manbasini tahrirlash]Shinjo toʻgʻridan-toʻgʻri saylanadigan mer va 18 aʼzodan iborat bir palatali shahar qonun chiqaruvchi organi boʻlgan mer-kengash boshqaruv shakliga ega. Shahar Yamagata prefekturasi assambleyasiga ikki aʼzoni qoʻshish huquqiga ega. Milliy siyosat nuqtai nazaridan, shahar Yaponiya Diet quyi palatasining Yamagata okrugi 2 ning bir qismi hisoblanadi.
Taʼlim tizimi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Shinjoda oltita davlat boshlangʻich maktabi va shahar hukumati tomonidan boshqariladigan toʻrtta davlat oʻrta maktabi shuningdek, Yamagata prefekturasi taʼlim kengashi tomonidan boshqariladigan uchta davlat oʻrta maktabi faoliyat yuritadi. Undan tashqari, bitta xususiy litsey ham mavjud. Prefekturada nogironlar uchun bitta maxsus taʼlim maktabi bunyod etilgan.
Transporti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Temir yoʻl
[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Shinjō
- Shinjō — Izumita
- Minami-Shinjō — Shinjō
- Shinjō — Masukata — Uzen-Zennami
Magistral yoʻllar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Tōhoku-Chūō ekspress yoʻli — Shinjo almashinuvi
- Milliy yoʻnalish 13
- Milliy yoʻnalish 47
- Milliy yoʻnalish 458
Mahalliy diqqatga sazovor joylar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Shinjo Matsuri
[tahrir | manbasini tahrirlash]Yamagata prefekturasining asosiy festivallaridan biri Shinjo Matsuri (yoki Shinjo festivali) har yili 24-26-avgust kunlari oʻtkaziladigan yozgi bayramdir. 1755-yildan beri oʻtkazib kelinayotgan festival, ayniqsa, bu festeval yomon hosildan keyin oddiy xalqning kayfiyatini koʻtarish uchun mahalliy Daimyo (feodal lord) tomonidan tashkil etilgan. Festivalning hozirgi mujassamlanishiga anʼanaviy raqs, birinchi „Daimyo paradi“ ning qayta ishlangani, anʼanaviy festival savdo doʻkonlari va Yattai paradi sabab boʻlgan, bunda shaharning har bir mahallasi yapon/mahalliy tarix, folkloriga aloqador katta, yorqin sahnalarni va/yoki mashhur ertaklarni sahnalashtiradi. Keyin ular festivalning uch kuni davomida kunduzi ham, kechasi ham butun shahar boʻylab bolalar va kattalar uchun bazmlar uyushtiriladi. Anʼanaviy hayashi guruhi taiko nogʻoralari, simbalalar, shamisen va yapon naylari bilan musiqalar ijro etishadi. Ishtirokchilar hakamlar tomonidan baholanadi va uchta gʻolibning sahna koʻrinishi Shinjo stansiyasida va Shinjo tarixi markazida namoyish etiladi. Qolganlari esa demontaj qilinadi. 2017-yilda Shinjo Matsuri YuNESKOning nomoddiy madaniy merosi roʻyxatiga kiritildi.
Shinjoning taniqli odamlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Yoshihiro Togashi, Manga rassomi[4]
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „ja:観測史上1～10位の値（年間を通じての値）“. JMA. Qaraldi: 26-mart 2022-yil.
- ↑ „ja:気象庁 / 平年値（年・月ごとの値）“. JMA. Qaraldi: 26-mart 2022-yil.
- ↑ Shinjō population statistics
- ↑ „Vol.13[巻頭インタビュー冨樫義博“] (yaponcha). Yamagata River and National Highway Office. 2006-yil 4-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17-dekabr 2009-yil.
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Rasmiy veb -sayt (yaponcha)
