Jubalend
Jubalend Somali Davlati | |
|---|---|
 | |
| Poytaxt |
Bua'le (de-yure) Kismayo (de-fakto) |
| Eng katta shahar | Kismayo |
| Rasmiy til(lar) | Somaliycha va arabcha |
| Etnoxoronim(lar) | Somali |
| Hukumat | Prezidentlik demokratiyasi ostidagi federativ davlat |
| Ahmed Madobe | |
| Somalidagi federal aʼzo davlat | |
• Eʼlon qilingan |
2011-yil 3-aprel |
• Tan olingan |
2013-yil 29-avgust |
| Maydon | |
• Butun |
110 293 km² km2 |
• Suv (%) |
o‘rinsiz |
| Aholi | |
• 2014-yilgi roʻyxat |
1,360,633 kishi |
| Pul birligi | Somali shillingi (SOS) |
| Vaqt mintaqasi | UTC+3 |
• Yoz (DST) |
UTC+3 |
| Telefon prefiksi | +252 |
| ISO 3166 kodi | SO |
| Internet domeni | .so |
Jubalend (somalicha: Jubbaland, arabcha: جوبالاند) yoki Juba vohasi (somalicha: Dooxada Jubba, italyancha: Oltre Giuba) — Somalining janubi-gʻarbiy qismida, Jubalend mintaqasida joylashgan muxtor tuzilma.
Geografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Jubalend Jubba daryosi vodiysida joylashgan. Somalining Quyi Juba, Oʻrta Juba va Gedo provinsiyalari hududini egallaydi. Gʻarbda Keniya bilan, shimolda Efiopiya bilan, sharqda tan olinmagan Janubi-Gʻarbiy Somali davlatining (Somalining Bakul, Bay va Quyi Shabel provinsiyalari) bilan chegaradosh.
Jubalend hududi taxminan 87 ming km² (Avstriyadan bir oz kattaroq). Poytaxti - Kismayo port shahri.
Aholisi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Jubalendda asosan Somaliliklar istiqomat qiladi, 2005-yilda jami 953 045 kishi[1], shu jumladan:
- Gedo provinsiyasi: 328 378 kishi
- Quyi Juba provinsiyasi: 385 790 kishi.
- Oʻrta Juba provinsiyasi: 238 877 kishi.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Yangi tarixda birinchi marta Jubalend 1924-yil 15-iyuldan 1926-yil 1-iyulgacha bu mustamlaka yerlarining parchalanib borayotgan Britaniya imperiyasidan Italiyaga oʻtishi davrida alohida hukumatga ega boʻlgan[2].
1988-yildan beri Somalida fuqarolar urushi davom etmoqda. Mamlakat turli darajadagi muxtoriyatlarga ega boʻlgan subyektlarga parchalanish holatida edi. 2000-yillarning oxirida Islom sudlari ittifoqidan tuzilgan, 2006-yilda Efiopiya armiyasi tomonidan mag‘lubiyatga uchragan “Harakat ash-Shabab” islomiy qurolli guruhi mamlakat janubi-g‘arbida jiddiy muvaffaqiyatlarga erishdi.
2010-yilda Jubalend mintaqasida Somalining muvaqqat davri federal hukumati bilan ittifoqchi va “Harakat ash-Shabab”ga[3] qarshi boʻlgan muxtor hukumat tuzildi. Biroq, 2010-yil oxiriga kelib, Jubalendning butun hududi allaqachon “Harakat ash-Shabab” nazorati ostida edi va shu paytgacha mintaqa MFH kuchlari va “Harakat ash-Shabab” oʻrtasidagi qarama-qarshiliklarga sahna boʻlib kelgan.
2011-yil 3-aprelda MFH va uning ittifoqdosh kuchlarining “Harakat al-Shabab” pozitsiyalariga hujumi bilan bir vaqtda (bu vaqt davomida Keniya bilan chegarada joylashgan Jubalend shahri Dobley qaytarib olingan edi). Keniya poytaxtida Jubalend hududiga daʼvo qilgan virtual Azaniya davlati eʼlon qilindi, uning prezidenti Somalining sobiq mudofaa vaziri[4] Muhammad Abdi Muhammad Gandi deb eʼlon qilindi. Ushbu tuzilishning asosiy maqsadi Jubalend hududini “Harakat ash-Shabab” kuchlaridan qaytarib olish edi[5].
Jubalend shimolidan hujum “Ahlu-Sunna val-Jamoa” guruhi tomonidan amalga oshirildi. 2011-yil 28-aprelda Gedo provinsiyasidagi[6] Luk shahrini egalladi. 2011-yil 3-mayda Garbaxarray shahri ishg‘ol qilindi.
2011-yil kuzidan beri Keniya qoʻshinlari Efiopiya va AQSh koʻmagida Jubalendda “Linda Nchi” keng koʻlamli harbiy operatsiyani oʻtkazmoqda. Bu operatsiya Jubalendda joylashgan “Harakat ash-Shabob” jangarilari tomonidan Keniya hududidan odamlarni oʻgʻirlab ketishi natijasida yuzaga kelgan. “Harakat ash-Shabab” kuchlari Keniya qoʻshinlariga qarshi partizan urushi olib bordi. Natijada, 2012-yil 29-sentyabrda Keniya qo‘shinlari Somalining janubidagi “Harakat ash-Shabab”ning asosiy bazasi bo‘lgan Kismayo shahriga bostirib kirdilar.
2013-yil 15-may kuni mintaqadagi qudratli “Raskamboni”[7] harbiy guruhi rahbari Ahmad Muhammad Islom Madobe Jubalend prezidenti etib saylandi.
2014-yil noyabr oyida mintaqada “Harakat ash-Shabab” kuchlarining navbatdagi faollashuviga javoban Kismayo shahrida Ahmad Muhammad Islom 2012-yilda tuzilgan Somali Federal hukumati (SFH) bilan Jubalend qurolli kuchlarini qoʻshish toʻgʻrisida shartnoma tuzdi[8].
Izohlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Regions, districts, and their populations: Somalia 2005 (Draft)“. 2017-yil 28-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 26-dekabr.
- ↑ „Jubaland (Oltro Giuba)“. 2002-yil 16-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 28-dekabr.
- ↑ „» Sunatimes.com | Sunatimes - News, Sports, Videos and Music“. 2013-yil 2-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 30-yanvar.
- ↑ „Азания отделилась от Сомали - Росбалт.ру“. 2013-yil 2-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 30-yanvar.
- ↑ „Кения пытается создать в Сомали буферное государство Азанию“. РИА Новости (2011-yil 4-aprel). 2014-yil 25-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 25-dekabr.
- ↑ „PressTV — Somali clashes leave 35 dead“. 2012-yil 9-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 5-yanvar.
- ↑ „Former Islamist warlord elected president of Somali region“ (en) (deadlink) (2013-yil 15-may). 2013-yil 8-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 25-dekabr.
- ↑ „Somalia: Jubaland forces officially integrated into Nat’l Army“ (en) (2014-yil 16-noyabr). 2015-yil 12-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 25-dekabr.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Jubalend xabarlari (inglizchada va somalichada)
- Jubalend xabarlari (somaliychada)