Ivaki(Iwaki), Fukushima

Ivaki いわき市
Asosiy shahar
Bayroq
37°3′1.8″N 140°53′15.8″E / 37.050500°N 140.887722°E / 37.050500; 140.887722
Mamlakat	[[Yaponiya]]
[[Viloyat]]	[[Tōhoku]]
[[Prefektura]]	[[Fukushima]]
Hukumat
• Mer	Hiroyuki Uchida (Sentyabr 2021)
Asos solingan	100 AD
Maydon	1,232.02 km2 (475.69 kv mi)
Aholisi  (1-oktyabr, 2020)	324 313
Zichligi	680 kishi/km2
[[File:|290px|Ivaki xaritada]] Ivaki

Ivaki (Iwaki) (yaponcha: いわき市 Iwaki-shi^?) Yaponiyaning Fukushima prefekturasida joylashgan shahar. 2020-yilning 1-aprel holatiga koʻra, Ivaki(Iwaki) aholisi 337 765 kishi,^[1] aholi zichligi esa har kilometr kvadratga 270 kishini tashkil qiladi. Umumiy maydoni 1232.02 kilometr kvadrat^[2] . Har yili Ivaki 6-8 avgust kunlari Taira Tanabata festivaliga mezbonlik qiladi.^[3]

Shahar Tohoku viloyatining janubi-sharqiy qismida joylashgan va Ibaraki prefekturasi bilan chegaradosh. Shahar Fukusima prefekturasi umumiy maydonining qariyb 8,9 foizini egallaydi. Shaharning gʻarbiy qismi togʻlar va oʻrmonlardan iborat boʻlib, shaharning 70 foizini egallaydi. Shahar togʻlardan sharqqa oqib oʻtadigan, Natsuigava darasi va Shidokigava darasining chuqur vodiylarini hosil qiluvchi, tik qiyaliklarga ega daryo oʻzanlariga ega. Shaharning tekisroq sharqiy qismida aholining koʻp qismi joylashgan. Sohil boʻyida 7 ta plyaj mavjud. Ivaki qirgʻogʻida issiq Kuroshio oqimi va sovuq Oyashio oqimi uchrashib, moʻl-koʻl baliq ovlashga zamin yaratadi. Shahar bayrogʻi va gerbida bu ikki oqimning uchrashuvi tasvirlangan. Okeandan iliq va nam shamollar esib turadi.

• Shimolda: Kawauchi, Naraxa, Xirono
• Gʻarbda: Tamura, Ono, Hirata, Furudono
• Janubda: Kitaibaraki (Ibaraki)

Ivaki (Iwaki) moʻtadil iqlim zonasida joylashgan va mo''tadil iqlimga ega. Shaharda oʻrtacha harorati 13.1 °C (55.6 °F) va uning oʻrtacha yillik yogʻinlari 1,383.0 millimetr (54.45 in) boʻladi. Shaharda qayd etilgan eng yuqori harorat 37.7 °C (99.9 °F) va qayd etilgan eng past harorat −10.7 °C (12.7 °F) . Shahar kamdan-kam hollarda tayfunlarga duchor boʻladi.

• Daryolar: Natsuigava daryosi, Samegava daryosi, Yoshimagava daryosi, Fujivara daryosi
• Daralar : Natsuigava darasi, Shidokigava darasi
• Togʻlar: Mizuishiyama, Yunodake, Futatsuyasan, Ishimoriyama
• Issiq buloqlar : Ivaki Yumoto Onsen

Yaponiya aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, ^[4] Ivaki (Iwaki) aholisi soʻnggi 60 yil ichida nisbatan barqaror boʻlib qoldi.

Aholining oʻsishi

Yil	Aholi	±%
1920	210,55	—
1930	216,74	+2.9%
1940	260,653	+20.3%
1950	340,26	+30.5%
1960	345,663	+1.6%
1970	327,164	−5.4%
1980	342,074	+4.6%
1990	355,812	+4.0%
2000	360,138	+1.2%
2010	342,249	−5.0%
2020	324,313	−5.2%

Hozirgi Ivaki (Iwaki) hududi qadimgi Mutsu viloyatining bir qismi boʻlgan. „Iwaki“ soʻzi „toshli qal’a“ degan maʼnoni anglatadi. Miloddan avvalgi 645-yildagi Nara davridagi Taika islohoti ostida markaziy hukumat hozirgi shaharning shimoliy qismida „Iwaki tumani“ va janubiy qismida „Kikuta okrugi“ ni tashkil etildi. 653-yilda Ivaki (Iwaki) okrugi Taga viloyati tarkibiga kirdi va Ivaki tumaniga aylandi. ^[5] 718-yilda Mutsu provinsiyasi bilan birga beshta tumandan iborat Ivaki viloyati tashkil topdi: Ivaki, Shinexa, Namekata, Uta, Vatari va Hitachi provinsiyasidan berilgan Kikuta. Shineha hozirgi Naraha, Namekata va Uta hozirgi Soma, Vatari hozirgi Vatari, Miyagi hisoblanadi. Hozirgi Ivaki shahrining hududi Kikuta va Ivakidan iborat boʻlgan. ^[5] Yamato hukumati shimoldagi Emishi qabilalarining bosqiniga qarshi taxminan 708-yilda Nakoso toʻsigʻini qurgan.

11-asrning oxirida Xitachi provinsiyasining Ivaki urugʻi Ivaki tumaniga bostirib kirdi va uni Yoshima, Ivasaki, Ivaki, Naraxaning toʻrtta tumanga boʻldi. Ushbu urugʻ bosib olgan hudularni Kamakura davridan Sengoku davrining oxirigacha boshqargan. 1600-yilda Ivaki Sadataka Sekigahara jangi paytida Tokugava Ieyasuga qarshi chiqdi va natijada Ivaki urugʻi magʻlubiyatga uchradi. Torii Tadamasa Edo davrida Tokugava syogunati davrida Ivakitayra mulkining daymyosi etib tayinlangan va Ivakitaira qal’asini qurgan. Ivakitayra hozirgi Ivaki shahrining faqat bir qismini qamrab olgan: shaharning boshqa qismlari Izumi mulklari (1634) va Yunagaya mulklari (1670) nazorati ostida edi. Uchala mulk ham Bakumatsu davrida Boshin urushi paytida Satcho ittifoqiga qarshi Tokugavani qoʻllab-quvvatlash uchun Ouetsu Reppan Domei tarkibiga qoʻshildi, ammo Meiji islohoti va 1871-yilda xan tizimining bekor qilinishidan soʻng yangi Meiji hukumati Ivakitayra prefekturasini, Yunagaya prefekturasini tashkil qilishdi^[5] . 1896-yilda Ivaki Bank va Taira Banklari tashkil etildi.

1897-yilda Yaponiya hukumati temir yoʻli boshqarmasi Ivakidaira qal’asi negizida Taira stantsiyasini qurdi. Natijada Xonsyudagi eng yirik va Yaponiya poytaxti Tokioga eng yaqin joylashgan Joban koʻmir koni oʻzlashtirildi va Taira aholisi koʻpaydi. Ivaki (Iwaki)ning baliqchilik, oʻrmon xoʻjaligi va qishloq xoʻjaligi ham shu vaqtdan boshlab gullab yashnadi. Ikkinchi jahon urushidan keyin Joban koʻmir koni yopildi. Shundan soʻng,Tabiiy issiq buloqlardan samarali foydalanildi va Spa Resort Hawaiians issiq buloqlar kurorti tashkil etildi.

Hozirgi shahar 1966-yil 1-oktyabrda 14 ta munitsipalitet (5 ta shahar, 4 ta shahar va 5 ta qishloq) qoʻshilishi bilan tuzilgan. Shaharlari: Taira (平), Uchigō (内郷), Ivaki (磐城), Nakoso (勿来) va Jōban (常磐); shaharlari, Yotsukura (四倉), Tōno (遠野), Ogava (小川) va Hisanohama (久之浜); va beshta qishloq: Yoshima (好間), Miwa (三和), Tabito (田人), Kawamae (川前) va Ōhisa (大久). Taira Ivaki (Iwaki) markazi boʻli qolmoqda. 1979-yil aprel oyida avtomobil raqam belgisi sifatida „Iwaki raqami“ joriy etildi.

1999-yil 1-aprelda shahar prefektura hukumatining avtonomiyasi kuchaygan asosiy shahar sifatida belgilandi.

2011-yil 11-martda shahar zilzila va undan keyin sunamiga uchradi. 2011-yil 20-may holatiga koʻra, 303 kishi halok boʻldi va 82 kishi bedarak yoʻqoldi. ^[6]

Ivaki (Iwaki) toʻgʻridan-toʻgʻri saylanadigan mer va 37 aʼzodan iborat bir palatali shahar qonun chiqaruvchi organi boʻlgan mer-kengash boshqaruv shakliga ega. Ivaki (Iwaki) Fukushima prefekturasi assambleyasiga 10 nafar saylash huquqiga ega.

• Shōbē Akazu (yaponcha: 赤津庄兵衛^?) 1964 yil –
• 1- Yaichi Ōwada (yaponcha: 大和田弥一^?) 1966 yil –
• 2- Kanemitsu Tabata (yaponcha: 田畑金光^?) 1974 yil –
• 3-chi Takeo Nakata (yaponcha: 中田武雄^?) 1986 yil –
• 4-chi Mitsuhide Iwaki (yaponcha: 岩城光英^?) 1990 yil –
• 5-chi Keisuke Shike (yaponcha: 四家啓助^?) 1997 yil
• 6- Kazuo Kushida (yaponcha: 櫛田一男^?) 2005 yil –

Ivaki (Iwaki) — markazlashtirilmagan shahar boʻlib, 14 ta munitsipalitet (5 shahar, 4 shahar va 5 qishloq) qoʻshilishi natijasida yaratilgan. Shaharlari: Taira (yaponcha: 平^?) , Uchigō (yaponcha: 内郷^?) , Iwaki (yaponcha: 磐城^?) , Nakoso (yaponcha: 勿来^?) va Jōban (yaponcha: 常磐^?) ; shaharlar: Yotsukura (yaponcha: 四倉^?) , Tōno (yaponcha: 遠野^?) , Ogawa (yaponcha: 小川^?) va Hisanohama (yaponcha: 久之浜^?) ; va beshta qishloq: Yoshima (yaponcha: 好間^?) , Miwa (yaponcha: 三和^?) , Tabito (yaponcha: 田人^?) , Kawamae (yaponcha: 川前^?) va Ōhisa (yaponcha: 大久^?) .

Ivaki (Iwaki) markaziy hududi sobiq Taira shahri boʻlib, unda Ivaki meriyasi, Ivaki shahar litseyi, Ivaki (Iwaki) stansiyasi va boshqalar mavjud. Onahama va 1954-yilda, 1966-yilda birlashishdan oldin Ivaki (Iwaki) tomonidan qoʻshib olingan. Yumotoda Yaponiyadagi eng qadimgi onsenlardan biri boʻlgan, koʻplab ryokan mehmonxonalari boʻlgan Iwaki Yumoto Onsen joylashgan. Bu yerda, shuningdek, Spa Resort Hawaiians, yiliga 1,5 million tashrif buyuruvchi kurorti joylashgan. Onahama — koʻplab zavodlar, baliqchilik va port inshootlari joylashgan port shaharchasi. Shuningdek, akvarium, baʼzi plyajlar va dengiz boʻyidagi restoranlar mavjud. 

 Shahar 13 hududga boʻlinadi:

Zona	Aholi	Uy xoʻjaliklari	Maydoni (km 2)	Aholi zichligi (/km 2)
Taira	99 901	38 685	109.88	909.18
Onahama	77 857	29,182	87.64	888.37
Nakoso	51 783	18 651	104.74	494.39
Joban	35 904	13550	48.23	744.43
Uchigo	28,214	11 462	31.62	892.28
Yotsukura	15 686	5,284	63,73	246.13
Tono	6,404	1913	104.53	61.26
Ogava	7567	2481	112.49	67.26
Yoshima	13 597	5,319	26.69	509.44
Miwa	3,676	1107	214.90	17.10
Tabito	2117	713	158.07	13.39
Kawamae	1448	509	116.44	12.43
Hisanohama, Ohisa	5,965	1958	52.38	113.87
Jami	350,119	130 814	1231,34	284.33

2007-yil 1-oktyabr holatiga koʻra

Iqtisodiyotning asosiy negizini sanoat va qishloq xoʻjaligi tashkil etadi. Xususan, Ivaki (Iwaki) mashinasozlik, yogʻochdan tayyorlangan mahsulotlar va kimyoviy moddalar ishlab chiqarish markazidir. Ivaki (Iwaki) shahrining sanoat ishlab chiqarishi Tohoku mintaqasida 1-oʻrinda turadi. Ivaki (Iwaki) diqqatga sazovor joylarga boy va har yili 7,64 million sayyoh tashrif buyuradi. Fukushima prefekturasida sanoat va diqqatga sazovor joylar markazi Ivaki, siyosiy markazi esa Fukusima shahridir . Nakoso issiqlik elektr stantsiyasi, Koʻmir bilan ishlaydigan yirik Nakoso issiqlik elektr stantsiyasi Ivaki shahrida joylashgan.

Statistika (2006)

• Ish bilan band aholi: 174 048 kishi
• Ishsiz aholi soni: 121 802 kishi
• Yalpi ishlab chiqarish: ¥1,293,782 mlrd
• Sayyohlar soni: 7 639 296 nafar   

Onahama porti (2003)

Import: 5 133 727 t

Eksport: 514 045 t

Okean va togʻlar bilan oʻralgan Ivaki (Iwaki) Fukusimaning Nakadori mintaqasiga qaraganda qoʻshni Ibaraki prefekturasidagi Mito bilan, jumladan Koriyama yoki Fukushima prefekturasi poytaxti bilan chambarchas bogʻlangan. Joban liniyasi shaharda shimoldan janubga oʻtadi. Markaziy stantsiya Ivaki (Iwaki) stansiyasi boʻlib, u Ivakini Koriyama bilan bogʻlaydigan Sharqiy Banʼetsu liniyasining terminali hisoblanadi.

</img> JR Sharq — Joban liniyasi

• Nakoso — Ueda — Izumi — Yumoto - Uchigō — Iwaki — Kusano — Yotsukura — Hisanohama — Suetsugi

</img> JR Sharq — Baʼetsu Sharqiy liniyasi

• Iwaki — Akai — Ogawagō — Eda — Kawamae

• Izumi — Miyashita yuk terminali — Onahama yuk terminali

¤Ushbu liniya faqat Onahama feyerverk festivali kunida yoʻlovchilarni tashiydi

• Jōban Expressway — Iwaki Nakoso Interchange — Iwaki Yumoto Interchange — Yunotake Parking Area — Iwaki Junction — Iwaki Chūō Interchange — Iwaki Yotsukura Interchange
• Ban-etsu Expressway — Iwaki Junction — Iwaki-Miwa Interchange
• National Route 6
• National Route 49
• National Route 289
• National Route 349
• National Route 399

• Shin Joban Kotssu

• Shin Joban Kotssu
• JR Bus Tohoku
• JR Bus Kanto
• Tobu avtobus markazi
• Fukusima transporti
• Aizu avtobusi

• Onahama porti
• Nakanosaku porti
• Ena porti
• Hisanohama porti

Iwaki-Taira velodromi shahar ichida joylashgan.

 

• Nakoso filiali
• Ivaki (Iwaki) Nakoso litseyi

• Uchigo filiali
• Ivaki (Iwaki) Uchigo jamoat markazi

• Onahama filiali
• Ivaki (Iwaki) Onahama beysbol maydonchasi
• Onahama fuqarolik hovuzlari
• Ivaki (Iwaki)Onahama litseyi
• Fukushima akvariumi

• Joban filiali
• 21-asr oʻrmon parki

Ivaki (Iwaki) Green Stadium (sigʻimi 30 000)

Ivaki (Iwaki) Green Field (futbol, regbi, futbol)

• Ivaki (Iwaki) Joban litseyi
• Ivaki (Iwaki) koʻmir va qazilma muzeyi

 

• Fukusima milliy texnologiya kolleji
• Iryo Sosei universiteti
• Higashi Nippon xalqaro universiteti
• Iwaki Junior kolleji

Ivakida Fukusima prefekturasi taʼlim kengashi tomonidan boshqariladigan 14 ta davlat oʻrta maktablari mavjud. 1 ta xususiy oʻrta maktab va u3 ta xususiy birlashtirilgan oʻrta maktab mavjud. Prefektura, shuningdek, Ivaki hududida 3 ta maxsus taʼlim maktabini boshqaradi.

Jamoat (prefektura) 

• Iwaki High School (磐城高等学校)
• Iwaki Sakuragaoka High School (磐城桜が丘高等学校)
• Iwaki Kōyō High School (いわき光洋高等学校)
• Iwaki Nōgyō High School (磐城農業高等学校)
• Iwaki Sōgō High School (いわき総合高等学校)
• Iwaki Kaisei High School (いわき海星高等学校)
• Iwaki Yumoto High School(いわき湯本高等学校)
• Taira Kōgyō High School (平工業高等学校)
• Taira Shōgyō High School (平商業高等学校)
• Nakoso High School (勿来高等学校)
• Nakoso Kōgyō High School (勿来工業高等学校)
• Onahama High School (小名浜高等学校)
• Yoshima High School (好間高等学校)
• Yotsukura High School (四倉高等学校)

Xususiy

• Iwaki Shūei oʻrta maktabi
• Shōhei oʻrta maktabi
• Iwaki birinchi oʻrta maktabi
• Iwaki ikkinchi oʻrta maktabi

Ivaki shahrida 39 ta davlat oʻrta maktablari mavjud. 3 ta xususiy birlashtirilgan oʻrta maktablar mavjud (yuqorida sanab oʻtilgan). Shaharda 67 ta davlat boshlangʻich maktablari ham ishlaydi.

Davlat (shahar) 

• Taira First Junior High School (平第一中学校)
• Taira Second Junior High School (平第二中学校)
• Taira Third Junior High School (平第三中学校)
• Fujima Junior High School (藤間中学校)
• Toyoma Junior High School (豊間中学校)
• Kusano Junior High School (草野中学校)
• Akai Junior High School (赤井中学校)
• Yumoto First Junior High School (湯本第一中学校)
• Yumoto Second Junior High School (湯本第二中学校)
• Yumoto Third Junior High School (湯本第三中学校)
• Iwasaki Junior High School (磐崎中学校)
• Onahama First Junior High School (小名浜第一中学校)
• Onahama Second Junior High School (小名浜第二中学校)
• Izumi Junior High School (泉中学校)
• Ena Junior High School (江名中学校)
• Uchigō First Junior High School (内郷第一中学校)
• Uchigō Second Junior High School (内郷第二中学校)
• Uchigō Third Junior High School (内郷第三中学校)
• Ueda Junior High School (植田中学校)
• Ueda Higashi Junior High School (植田東中学校)
• Nishiki Junior High School (錦中学校)
• Nakoso First Junior High School (勿来第一中学校)
• Nakoso Second Junior High School (勿来第二中学校)
• Kawabe Junior High School (川部中学校)
• Katōno Junior High School (上遠野中学校)
• Iritōno Junior High School (入遠野中学校)
• Yotsukura Junior High School (四倉中学校)
• Ōno Junior High School (大野中学校)
• Ogawa Junior High School (小川中学校)
• Tabito Junior High School (田人中学校)
• Yoshima Junior High School (好間中学校)
• Nagai Junior High School (永井中学校)
• Miwa Junior High School (三和中学校)
• Misaka Junior High School (三阪中学校)
• Saiso Junior High School (差塩中学校)
• Kawamae Junior High School (川前中学校)
• Okeuri Junior High School (桶売中学校)
• Ojiroi Junior High School (小白井中学校)
• Hisanohama Junior High School (久之浜中学校)
• Tamagawa Junior High School (玉川中学校)
• Chūōdai Kita Junior High School (中央台北中学校)
• Chūōdai Minami Junior High School (中央台南中学校)

• NHK Fukusima
• Fukusima markaziy televideniyesi (Nippon TV bilan bogʻliq)
• Fukushima Broadcasting (TV Asahi bilan bogʻliq)
• Fukusima teleradiokompaniyasi (Fuji bilan bogʻliq)
• TV-U Fukushima (TBS bilan bogʻliq)

• Fukusima Mimpō (Fukushima, Maynichi)
  • Iwaki Mimpō
• Fukusima Min-Yu (Fukushima, Yomiuri)

• Dengiz toʻlqini (cFM J-Wwave)

• Nobeoka, Miyazaki (1997-yil 30-maydan beri); birodar shahar
• Yurihonjo, Akita (1986-yil 10-avgustdan beri); birodar shahar.

• Taunsvill, Queensland, Avstralia (1991, 21-avgust)
• Fushun, Liaoning Provinsiyasi, Xitoy (1982, 15-aprel)
• Kauai okrugi, Gavayi, AQSH (2011)

• Iino Xachimanggu Shinto ziyoratgohi
• Ivaki (Iwaki) Onahama Minato vohasi
  • Ivaki (Iwaki)Sun Marina
  • Akuamarin bogʻi
    • Akuamarin Fukushima, akvarium
    • Ivaki (Iwaki) La La Miu
    • Ivaki (Iwaki) kunlik ekipajlari
• Ivaki (Iwaki) dengiz minorasi
• „Ivaki (Iwaki) 7 plyaj“
• Shioyazaki mayoqchasi
  • Misora Xibari yodgorliklari

• Setogaro, Kusano Shimpey nomini olgan manzarali jar
• Ivaki Yumoto Onsen, Yaponiyadagi uchta qadimgi issiq buloqlardan biri
• Spa Resort Gawaiians, issiq buloq va istirohat bogʻi.
• Ivaki (Iwaki) koʻmir va qazilma muzeyi
• Nakoso toʻsigʻi, Yamato davrida Emishiga qarshi qurilgan. „Nakoso“ „bu erga kelmang“ degan maʼnoni anglatadi.
• Iwaki Ammonites markazi
• Shiramizu Amidado, Buddistlar ibodatxonasi. Yaponiya milliy xazinalari .

• Kurashi no Denshōgō, tarixiy obyekt
• Ivaki (Iwaki) Taira Keyrin, velodrom
• Kusano Simpei memorial zali

• Jangara
• Ivaki Odori
• Onahama Feyerverk festivali
• Taira Tanabata festivali

• 2006-yilgi „Hula qizlari“ filmi 2007-yilda Yaponiya akademiyasining beshta mukofotiga sazovor boʻldi.

• Kusano Shimpei, shoir; „qurbaqalar shoiri“ sifatida mashhur
• Denmei Suzuki, aktyor
• Misaki Ito, aktrisa
• Miyuki Komatsu, aktrisa
• Tadashi Suzuki, Futababasaurus suzukii kashf etgan
• Ken-Ichiro Kobayashi, dirijyor
• Takeo Takagi, Yaponiya Imperator dengiz floti admirali
• Aya Okamoto, aktrisa
• Noboru Kousaka, Yaponiya Sotsialistik partiyasidan Yaponiya Vakillar Palatasining aʼzosi
• Rena Takeda, aktrisa

• Iwaki travel guide from Wikivoyage
• Official Website (yaponcha)

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Ivaki(Iwaki),_Fukushima&oldid=3858169" dan olindi