Kumush xlorid(I)

Kumushu xlorid (I) kimyoviy formulasi AgCl — xlorid kislotaning noorganik ikkilik kumush tuzi. Oddiy sharoitlarda kumush xlorid oq kukun yoki rangsiz kristal holda,tabiatda xlorargirit minerali sifatida uchraydi.

Kumush xlorid : kumush (Ag) — 75,26 %, xlor (Cl) — 24,74 % elementlaridan tashkil topgan . Molekuladagi kumush atomi sp ³ d ² gibridlanish holatidadir. Murakkabdagi bogʻlanishning uzilish energiyasi (E _St.): 313 kJ/mol, Ag-Cl bogʻlanish uzunligi: 0,228 nm^[1]. NaCl tipidagi tuzilish, fazo guruhi Fm3m, birlik hujayra parametrlari a = 0,5549 nm, Z = 4. Markaziy atom qoʻshnilari bilan oktaedr hosil qiladi , koordinatsion raqami 6^[2] . Gaz fazasida kumush xlorid monomer, dimer va trimer sifatida mavjud^[2] .

Kumush xlorid — oq yoki rangsiz modda, parchalanmasdan eriydi va qaynaydi. Eriganda u sariq-jigarrang rangga ega. Qattiqlashib, eritma odatda „shox kumushi“ deb ataladigan shaffof massa hosil qiladi^[3] . Kumush xlorid suvda juda oz eriydi: 25 da °C , eruvchanlik mahsuloti (SP) 1,77 ×10⁻¹⁰ ni tashkil qiladi. Haroratning oshishi bilan birikmaning eruvchanligi oshadi: 100 da °C PR = 2,81 ×10^−8[4] . Mineral kislotalarda, etil va metil spirtlarida, asetonda erimaydi. Ammiak, siyanidlar, tiosiyanatlar va gidroksidi metall tiosulfatlarning suvli eritmalarida eriydi; piridin va suyuq ammiak^[5][6] . Murakkab birikmalar hosil boʻlishi tufayli kumush xlorid konsentrlangan xlorid kislotasi va xlorid eritmalarida sezilarli darajada eriydi. Termodinamik konstantalar:

• shakllanishning standart entalpiyasi, D H ° ₂₉₈ : −127 kJ/mol^[7] ;
• Standart entropiya, S ° ₂₉₈ : 96 J / (mol K)^[7] ;
• Gibbs standart energiyasi, D G ° ₂₉₈ : −110 kJ/mol^[7] .
• Standart molar issiqlik sigʻimi, C _p ° ₂₉₈ : 50,79 J / (mol K)^[5] ;
• Erish entalpiyasi, D H _pl : 13,2 kJ/mol^[5] ;
• Qaynayotgan entalpiya, D H _qaynash : 184 kJ/mol^[5] .

1185 dan 1837 K gacha boʻlgan harorat oraligʻidagi (T) birikma uchun toʻyingan bugʻ bosimining (P, barda) bogʻliqligi quyidagi tenglama^[8] bilan ifodalanadi:

${\displaystyle \log _{10}P=4{,}95155-{\frac {8775{,}980}{T-62{,}718}}.}$

• Yorugʻlik taʼsirida xona haroratida parchalanadi:

${\displaystyle {\mathsf {2AgCl=2Ag+Cl_{2}}}}$

• Ammiak gidrat, tiosulfatlar va gidroksidi metall siyanidlar bilan eruvchan kompleks birikmalar hosil qiladi:

${\displaystyle {\mathsf {AgCl+2NH_{3}\cdot H_{2}O=[Ag(NH_{3})_{2}]Cl+2H_{2}O}}}$

${\displaystyle {\mathsf {AgCl+2Na_{2}SO_{3}S=Na_{3}[Ag(SO_{3}S)_{2}]+NaCl}}}$

${\displaystyle {\mathsf {AgCl+2KCN=K[Ag(CN)_{2}]+KCl}}}$

• Oksidlanish- qaytarilish reaksiyalariga kirib, metall kumushga qaytadi^[9] :

${\displaystyle {\mathsf {4AgCl+2BaO\ {\xrightarrow {>324\ ^{o}C}}\ 2BaCl_{2}+4Ag+O_{2}}}}$

${\displaystyle {\mathsf {2AgCl+Zn=ZnCl_{2}+2Ag\downarrow }}}$

${\displaystyle {\mathsf {2AgCl+2KOH+H_{2}O_{2}=2KCl+2Ag\downarrow +O_{2}\uparrow +2H_{2}O}}}$

Kumush xloridning oksidlovchi xossalari kumush saqlovchi chiqindilardan metall ajratib olish uchun ishlatiladi^{[10] :[p. 233]} : :

${\displaystyle {\mathsf {4AgCl+2Na_{2}CO_{3}\ {\xrightarrow {850-900\ ^{o}C}}\ 4NaCl+4Ag+2CO_{2}+O_{2}}}}$

${\displaystyle {\mathsf {4AgCl+CH_{2}O+6NaOH=4Ag\downarrow +Na_{2}CO_{3}+4NaCl+4H_{2}O}}}$

• Xloridlar va xlorid kislotaning konsentrlangan eritmalarida eriydi va komplekslar hosil qiladi:

${\displaystyle {\mathsf {AgCl+Cl^{-}=[AgCl_{2}]^{-}}}}$

• Qaynatilganda konsentrlangan sulfat kislota bilan sekin reaksiyaga kirishadi^[11] :

${\displaystyle {\mathsf {2AgCl+H_{2}SO_{4}=Ag_{2}SO_{4}+2HCl\uparrow }}}$

• Suyuq ammiak eritmalarida, undagi tuzning eruvchanligi tufayli suvli eritmalarda erishib boʻlmaydigan almashinuv reaktsiyalarini amalga oshirish mumkin^[12] :

${\displaystyle {\mathsf {2AgCl+Ba(NO_{3})_{2}\ {\xrightarrow {NH_{3}}}\ BaCl_{2}\downarrow +2AgNO_{3}}}}$

Kumush xlorid eruvchan kumush tuzlari, odatda nitrat xloridlar bilan reaksiyaga kirishganda oq cho‘kma hosil bo‘ladi (bu reaksiya xlorid anionlari uchun sifatli bo‘ladi):

${\displaystyle {\mathsf {Ag^{+}+Cl^{-}=AgCl\downarrow }}}$

${\displaystyle {\mathsf {AlCl_{3}+3AgNO_{3}=3AgCl+Al(NO_{3})_{3}}}}$

• Har xil fotografik materiallarning fotografik emulsiyalarining fotosensitiv komponenti ;
• Ag/AgCl/Cl ^- tizimlariga asoslangan kimyoviy quvvat manbalarining elektrod komponenti;
• Elektr oʻtkazuvchan shisha komponenti;
• IQ spektroskopiyasida linza materiali^[13] ;
• Sulfid rudasidan kumush ajratib olishda hosil boʻlgan oraliq mahsulot^{[10] : [p. 167]} :

${\displaystyle {\mathsf {Ag_{2}S+2NaCl+2O_{2}\ {\xrightarrow {600~^{\circ }C}}\ 2AgCl+Na_{2}SO_{4}}}}$

${\displaystyle {\mathsf {AgCl+R{-}MgBr=R{-}Ag+MgBrCl}}}$

• Kumush ionlariga asoslangan mikroblarga qarshi kompozitsiyalarga kiritilgan.

Murakkab teri va shilliq pardalarga tekkanida tirnaslish va taʼsirga olib kelishi mumkin.

Bu maqola birorta turkumga qoʻshilmagan. Iltimos, maqolaga aloqador turkumlar qoʻshib yordam qiling. (Aprel 2024)