Abaza

Abaza

Gerb Bayroq
Shahar
Tarkibida	Xakasiya
Asos solingan sanasi	1856-yil
Rasmiy tili	rus tili
Xaritada
52°39′0″N 90°5′0″E / 52.65000°N 90.08333°E / 52.65000; 90.08333

Abaza – Rossiya Federatsiyasining Xakasiya Respublikasidagi shahar.

Shahar nomi Abakan zavodi ^[1] iborasining qisqartmasidan (qisqartma shaklida) kelib chiqqan.

Shahar togʻlararo havzada, Abakan daryosining yuqori oqimida, Abakan shahridan 179 km uzoqlikda joylashgan. Shimoli-gʻarbda Kirs tizmasining oʻrmonli yonbagʻirlari, janub va janubi-sharqda Joy tizmasi tomon koʻtarilib boradi.

Krasnoyarsk temir yoʻlining Askiz stansiyasi orqali temir yoʻl liniyasi Janubiy Sibir temir yoʻlining Novokuznetsk – Abakan liniyasiga ulangan, 95K-002 Abakan – Ak-Dovurak mintaqaviy avtomobil yoʻli shahar orqali oʻtadi^[2].

Shahar 1856-yilda Abakan temir ruda konining oʻzlashtirilishi munosabati bilan aholi punkti sifatida paydo boʻlgan. 1867-yilda urallik savdogar Kolchugin 1926-yilgacha ishlagan temir quyish va temir zavodini tashkil etdi va ishga tushirdi. 1868-yilda aholi punkti Abakan-Zavod qishlogʻi deb oʻzgartirildi. 1920-yillarning boshlarida qishloq Xakass okrugining Toshtip tumani tarkibiga kirgan.

1921-yilda xalq deputatlari volost qurultoyi (1920-yil boshida Abakan-Zavod volosti tashkil etildi) Abakan-Zavod qishlogʻini Abaza qishlogʻi deb oʻzgartirishga qaror qildi. 1926-yildan 1957-yilgacha kondan foydalanilmagan. 1956-yilda Abazaga ishchilar posyolkasi maqomi berildi. 1957-yilda ruda qazib olish qayta tiklandi. 1966-yilda aholi punkti shaharga aylantirildi, 2003-yilda respublika boʻysunuvchi shaharga aylanadi.

Abaza shahrining mahalliy hokimiyat organlarining tuzilishi^[3]:

• Abaza shahar deputatlari kengashi – munitsipalitetning vakillik organi;
• Abaza shahri rahbari – munitsipalitet rahbari;
• Abaza shahri maʼmuriyati – munitsipalitetning ijro etuvchi va maʼmuriy organi;
• Abaza shahrining taftish komissiyasi munitsipalitetning nazorat va hisob-kitob organi hisoblanadi.

Shahar meri

• Filimonova Valentina Nikolayevna

Deputatlar Kengashi raisi

• Piminova Lyubov Vyacheslavovna

Shahardan 5 km uzoqlikdagi konda (Abaza koni) temir rudasi qazib olinadi. Qayta ishlash korxonasi mavjud. Temir rudasi Novokuznetsk metallurgiya korxonalariga yuboriladi. Shuningdek, goʻsht kombinati, yogʻochsozlik sanoati va boshqalar bor.

1995-yildan beri Abakan kon boshqarmasi „Gʻarbiy Sibir metallurgiya zavodi“ YOAJ boʻlinmasidir^[4].

Rossiya Federatsiyasi Hukumatining 2014-yil 29 iyuldagi 1398-r-sonli qaroriga muvofiq (2016-yil 13-maydagi oʻzgartirishlar bilan) „Yagona shaharlar roʻyxatini tasdiqlash toʻgʻrisida“ gi yagona shaharlar roʻyxatiga kiritilgan. Rossiya Federatsiyasining eng ogʻir ijtimoiy-iqtisodiy vaziyatga ega sanoat shaharlaridan biridir^[5].

Rasmiylar ruda qazib olishni toʻxtatib, Abaza konini yopishni rejalashtirgan. Aholi esa bu holatga nisbatan : „shaxtani suv bossa, Abazani suv bosadi“ – deya javob behgan^[6].

• Televideniyasi: „TV-Abaza telekompaniyasi“^[7] (2015-yil 7-dekabrda yopilgan), „MTV-Abaza“.
• Gazetalari: „Abazanskiy kuryer“, „Abazanskiy vestnik“^[8].

• Abaza shahrining rasmiy sayti
• Abaza „Sibir tarixiy ensiklopediyasi“ da