90-lar

90-lar dunyo tarixida katta o'zgarishlar va yangi madaniy to'lqinlarning yuzaga kelgan davr bo'ldi. Bu davrda jamiyat, texnologiya, san'at va siyosat sohalarida ko'plab inqilobiy o'zgarishlar bo'ldi.

1990-yillarda Sovet Ittifoqi parchalanib, mustaqil davlatlar yuzaga keldi, jumladan, O‘zbekiston, Rossiya, Ukraina, Gruziya va boshqa ko'plab mamlakatlar o‘z mustaqilligini e'lon qilishdi. Bu jarayonlar asosan Markaziy Osiyo, Sharqiy Yevropa va Kavkazda muhim ijtimoiy va siyosiy o'zgarishlarga olib keldi. Bu davrda, masalan, 1991-yilda Yaxshi urush va Kolumbiya janglari kabi urushlar ham bo‘ldi. Xususan, O‘zbekiston o‘z mustaqilligini 1991-yil 31-avgustda e’lon qildi.

1990-yillar kino sanoatining yangi bosqichga o'tgan davri sifatida ham tanilgan. Hamma joyda yangi janrlar paydo bo'ldi va Hollywoodda ham, boshqa mamlakatlarda ham ko'plab mashhur filmlar chiqarildi. Masalan, "Titanik" (1997), "Jurassic Park" (1993), "The Matrix" (1999) kabi filmlar kinosanoatining o'tgan asr oxiridagi eng yirik yutuqlaridan biri bo'ldi. Multfilm sohasida esa "The Lion King" (1994), "Toy Story" (1995) kabi animatsion filmlar yangi avlodning sevimli asariga aylandi.

1990-yillar madaniyatida yangi raqs va musiqa janrlari paydo bo'ldi. Hip-hop va rap musiqasi jahon miqyosida ommalashdi, ayniqsa AQShda. Britney Spears, Backstreet Boys, Spice Girls kabi pop guruhlar dunyo bo'ylab mashhur bo‘lib, ular o‘zlarining yangi uslublari bilan 90-yillarning madaniyatini shakllantirdilar. Raqslar ham, masalan, "Macarena" yoki "Gangnam Style" kabi trendlar bilan o‘zgarishlarga olib keldi.

90-yillarda bir qator yirik urushlar va konfliktlar yuzaga keldi. Bosniya va Gersegovina urushi (1992–1995), Checheniston urushi (1994–1996), va Ruanadagi genotsid (1994) kabi voqealar jahonda katta jarohatlar qoldirdi. Afg'onistondagi urush ham aynan 1990-yillarda kuchayib, 2001-yilda AQSh tomonidan boshlanadigan urushga olib keldi.

Bu davrda internetning rivojlanishi va kompyuter texnologiyalarining keng tarqalishi hayotni tubdan o‘zgartirdi. 1990-yillarda World Wide Web (WWW) jahon miqyosida tarqalib, raqamli inqilobni boshladi. Microsoft va Apple kabi kompaniyalar jahon bozorida yetakchi o‘rinlarni egalladi. Bu davrda mobil telefonlar ham ommalashib, ularni keng miqyosda ishlatish boshlandi.

Oʻn yillikga oid ushbu maqola chaladir. Siz uni boyitib, Vikipediyaga yordam berishingiz mumkin. k m t