Airbus A330
Airbus A330, Airbus ailesinin yüksek kapasiteli, orta ve uzun menzilli bir uçağıdır. Teknik olarak aynı A340 gibi geniş gövdeli, iki koridorlu yapıda olup A340'dan farklı olarak iki adet turbofan motora sahiptir. Bu özellikleri ile Airbus ailesinin A350 modelinden sonraki çift motorlu en büyük ikinci üyesidir.
| Airbus A330 | |
|---|---|
 Türk Hava Yolları'na ait TC-JOD kuyruk tescilli bir A330-300, kalkışını gerçekleştirirken. | |
| Türü | Hava taşımacılığı |
| Üretici | Airbus S.A.S (EADS) |
| İlk uçuş | 2 Kasım 1992 |
| Hizmete giriş | 17 Ocak 1994 (Air Inter) |
| Durumu | Etkin hizmette |
| Ana kullanıcı | Türk Hava Yolları |
| Diğer kullanıcılar | Air China China Eastern Airlines Cathay Pacific |
| Üretim aralığı | 1992- günümüz |
| Üretim sayısı | 1,310 (Kasım 2016) |
| Birim maliyeti | $136 ila $145,5m arası (2003) A330-200F $175M (2007) |
| Değişimleri | Airbus A330 MRTT Airbus A340 |
A330 ilk uçuşunu 1992'de yaptı. Airbus'ın ve havacılık otoritelerinin testlerinden sonra ilk hizmetine 1993'te başladı. İlk imal edilen A330'un 300 serisiydi. Üç sınıfta toplam 295 yolcu taşıyabilen uçağın menzili 10 bin 400 kilometreydi. Havayollarının biraz daha küçük, iki motorlu bir uçak istediklerini saptayan Airbus Endüstri, 1990'ların başından itibaren A330-300'ün alt modeli olan A330-200 üzerinde çalışmaya başladı. İlk siparişler uçak kiralama şirketi ILFC'nin yanı sıra Swissair, Sabena, Austrian, Emirates ve Gulf Air gibi şirketlerden geldi.
Serinin bir alt üyesi olan A330-200 ilk uçuşunu 13 Ağustos 1997'de gerçekleştirdi. Testler ve sertifikasyon çalışmalarından sonra uçak ilk olarak Nisan 1998'de Canada 3000 Havayolları'nda hizmete girdi. A330-200 modelinin gövdesi 300 serisine oranla yaklaşık 4.7 metre daha kısa. Ancak menzili A330-300'den 2 bin kilometre daha uzun. Menzil farkı A330-200'ün gövde altına konulan ve A340'larda da kullanılan özel bir yakıt tankı sayesinde sağlandı. Artan ağırlığı karşılamak için özel iniş takımları da eklendi.
Ekonomik uçuşuyla birçok havayolu tarafından seçilen A330-200, 150'ye yakın sipariş aldı. Bunlardan 102 tanesi teslim edildi. Havayolları A330-200'leri filolarındaki A300, A310, DC10-10, eski nesil B767-200'leri değiştirmek amacıyla seçiyor. Swissair, Austuria, Sabena, Air France, Korean Air, TAM, Qatar, Air Transat, Canada 3000, LTU, Aer Lingus, Air Tours, British Midland, JMC Air, Monarch, Srilankan Havayollarının yanı sıra Türk Hava Yolları da A330-200 kullanan operatörler arasındaki yerini aldı.
İlk nesil çift motorlu Airbus uçakları olan A330-300 serisinde farklı motor seçenekleri mevcuttur. Bu uçaklar için (67,500 lb) 300.3 kN'luk itiş gücüne sahip iki adet General Electric firmasının CF6-80E1/A2 motorlarını ya da 284.7 kN'luk (64,000 lb) Pratt & Whitney firmasının PW-4164 motorları tercih edilebilir. Ayrıca bir başka seçenek olarak (68,000 lb) 304.6 kN'luk itiş gücü ile RollsRoyce Trent 768 ile Trent 772 turbofan motorları da seçenekler arasındadır.
Uzun menzilli A330-200 uçaklarında ise Pratt & Whitney firmasına ait PW-4164 motorları ya da PW-4168 serisi turbofan motorları ile üçüncü bir seçenek olarak da yeni nesil 324 kN (73,000 lb) itiş gücüne sahip RR Trent 768 serisi veya 772 opsiyonu kullanılabilir.
A330 MRTT
değiştirA330'un KC-45 adı altında havadan yakıt ikmali sağlayan tanker uçağıdır. EADS ve Northrop Grumman ortaklığı 29 Şubat 2008'de ABD'de 35 Milyar $ değerinde 179 adet KC-45 tedarikini içeren sözleşme imzalamış ve Boeing'i saf dışı bırakmıştır.[1]
2008 sonbaharında ABD başkanlık seçimlerinden önce bu anlaşma askıya alınmıştır. Her ne kadar uçağın ana montajı Amerika'da yapılacak olsa da Boeing gibi bir Amerikan şirketi yerine Avrupalı Airbus'un tercih edilmesi tepkilere yol açmıştır.
Teknik özellikler
değiştir| Uçak boyutları | A330-200 | A330-300 | A330-200F | A330-300F |
|---|---|---|---|---|
| Gövde Uzunluğu | 58,8 m (192 ft 11 in) | 63,6 m (208 ft 8 in) | 58,8 m (192 ft 11 in) | 63,6 m (208 ft 8 in) |
| Yerden Yüksekliği | 17,40 m (57 ft 1 in) | 16,85 m (55 ft 3 in) | 16,9 m (55 ft 5 in) | 16,79 m (55 ft 1 in) |
| Gövde çapı | 5,64 m (18 ft 6 in) | |||
| Azami kabin genişliği | 5,28 m (17 ft 4 in) | |||
| Kabin genişliği | 45,0 m (147 ft 8 in) | 50,35 m (165 ft 2 in) | 40,8 m (133 ft 10 in) | 50,4 m (165 ft 4 in) |
| Kanat Açıklığı (geometrik) | 60,3 m (197 ft 10 in) | |||
| Kanat Alanı (referans) | 361,6 m² (1.186 sq ft) | |||
| Kanat serbestisi (%25 akord) | 30 derece | |||
| Dingil mesafesi | 22,2 m (72 ft 10 in) | 25,6 m (84 ft) | 22,2 m (72 ft 10 in) | 25,3 m (83 ft) |
| Tekerlek izi | 10,69 m (35 ft 1 in) | |||
| Temel çalışma verisi | ||||
| Motorlar | İki CF6-80E1 or PW4000 or RR Trent 700 | PW4000 or Trent 700 | ||
| Motror itme mesafesi | 303-320 kN | |||
| Yolcu kapasitesi | 253 (3-class) / 293 (2-class) | 295 (3-class) / 335 (2-class) | - | - |
| Menzil (w/max. passengers) | 6.749 NM (12.500 km) | 5,669 NM (10.500 km) | 4.000 NM (7.400 km) | 3.660 NM (6.780 km) |
| Ekonomik hız | Mach 0,82 (541 mph, 470 knots, 871 km/h at 35.000 ft cruise altitude) | |||
| Azami ekonomik hız | Mach 0,86 (568 mph, 493 knots, 913 km/h at 35.000 ft cruise altitude) | |||
| Kalkış Mesafesi MTOW | 2.220 metre(7.300 ft) | 2.500 metre(8.202 ft) | - | |
| Yük tutma hacmi (Standard/seçenekli) | 19,7 / 1.376 m³ | 475 m³ | ||
| Dizayn ağırlıkları | ||||
| Azami şahlanma ağırlığı | 230,9 (233,9) t | |||
| Azami Havalanma ağırlığı | 230 (233) t | |||
| Azami İniş ağırlığı | 180 (182) t | 185 (187) t | 182 (187) t | |
| Azami sıfır yakıt ağırlığı | 168 (170) t | 173 (175) t | 173 (178) t | 168 (170) t |
| Azami yakıt kapasitesi | 139.100 l | 97.170 l | 139.100 l | 97.170 l |
| Boş faaliyet ağırlığı | 119,6 t | 122,2 (124,5) t | 109 t | 112 t |
| Hacimsal Yük | 36,4 t | 45,9 t | 69 t | 62 t |
Motorlar :
- 1. seçenek : 2x GE CF6-80E1/A2
- 2. seçenek : 2x P&W PW-4164 - PW-4168
- 3. seçenek : 2x RR Trent 768 - Trent 772
Sipariş ve Teslim Edilenler
değiştir| Siparişler | Teslim Edilenler | ||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Model | Toplam | Belirsiz | Toplam | 2016 | 2015 | 2014 | 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007 | 2006 | 2005 | 2004 | 2003 | 2002 | 2001 | 2000 | 1999 | 1998 | 1997 | 1996 | 1995 | 1994 | 1993 |
| A330-200 | 572 | 128 | 444 | ? | ? | ? | ? | ? | 40 | 32 | 38 | 49 | 42 | 39 | 29 | 25 | 19 | 36 | 16 | 27 | 40 | 12 | |||||
| A330-200F | 60 | 51 | 9 | ? | ? | ? | ? | ? | 4 | 5 | |||||||||||||||||
| A330-300 | 554 | 170 | 384 | ? | ? | ? | ? | ? | 43 | 50 | 38 | 23 | 26 | 23 | 27 | 22 | 12 | 6 | 19 | 16 | 4 | 11 | 14 | 10 | 30 | 9 | 1 |
| Toplam | 1,186 | 349 | 837 | ? | ? | ? | ? | ? | 87 | 87 | 76 | 72 | 68 | 62 | 56 | 47 | 31 | 42 | 35 | 43 | 44 | 23 | 14 | 10 | 30 | 9 | 1 |
Bilgiler, Aralık 2011 sonu değerleridir. 1 Nisan 2016 tarihinde güncellenmiştir.[2]
Kaynakça
değiştir- ^ "Savunmasanayi.net: EADS zaferi ve muhtemel sonuçları, Tevfik Uyar". 22 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2008.
- ^ "Orders & deliveries" (Microsoft Excel). Airbus S.A.S. 31 Aralık 2011. 20 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2012.