Zeynep Kınacı

Zeynep Kınacı (10 Ağustos 1972 - 30 Haziran 1996), Zilan kod adıyla da tanınan, Kürdistan İşçi Partisine (PKK) mensup intihar bombacısıdır. 30 Haziran 1996'da Tunceli'nin merkezinde düzenlenen bayrak töreni sırasında askerlerin arasına karışarak düzenlediği intihar saldırısında sekiz bandocu asker yaşamını yitirmiş, 29 asker de yaralanmıştır.^[1][2][3] Bedenine sardığı patlayıcılarla kendine hamile süsü vermesi nedeniyle şüphe çekmemiş ve bu sayede eylemini gerçekleştirebilmiştir.^[3]

Yedi kardeşin en küçüğü olarak Malatya'nın Elmalı köyünde doğan Kınacı, Haydarpaşa Sağlık Meslek Lisesi'ni bitirdikten sonra Şanlıurfa Birecik Devlet Hastanesi'nde göreve başlamıştır.^[4] 1990 yılında girdiği sınavda İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesini kazanınca görev yerini Malatya Devlet Hastanesi'ne aldırmış, burada bir yandan mesleğine devam ederken bir yandan da eğitimini sürdürerek psikolojik danışmanlık bölümünden mezun olmuştur.

Üniversitede iki yılı birlikte okuduğu Mehmet Ali Atlı ile mezun olduktan sonra evlenen Kınacı, eşiyle birlikte PKK kamplarında eğitim görmüştür. 1994 yılında PKK'nın isteği doğrultusunda Adana'ya giden Atlı, Kasım 1995'te Terörle Mücadele Şubesi'nin gerçekleştirdiği operasyon neticesinde bacağından vurularak yakalanmış,^[4] Kınacı ise 1996 yılında vücuduna bağladığı otuz kiloluk patlayıcı maddeyle birlikte intihar eylemini gerçekleştirmiştir. Daha sonra örgütle bağlantılı MED TV adlı kanalda eylemi neden gerçekleştirdiğini anlattığı ses kaydı yayınlanmıştır. Kayıtta "Kürt halkının özgürlüğü ve insan hakları için bu eylemi gerçekleştiriyorum. Bu eylemde halkımdan aldığım moral ve güçle düşman üzerine yürüyeceğim. Partimiz PKK'ye, Başkan Apo'ya, direnişçilerimize, dağlarda savaşan yoldaşlarımıza bağlılığın gereği olarak eylemi gerçekleştireceğim. Tüm dünyaya haykırıyorum. Duyun artık, gözünüzü açın." ifadeleri yer alıyordu.^[3]

Kınacı'nın kimliği tespit edildikten sonra onu evlerinde misafir ettiği saptanan iki hemşire gözaltına alınmıştır. Verdikleri ifadede: "Zeynep birkaç gün önce bize geldi. Öğrencilik yıllarından kendisini tanıyorduk. Hamile olduğunu söyledi, ancak çocuğun babası konusunda bir şey söylemedi. Kendisi öğrencilik yıllarından bu yana psikolojik sorunları olan bir kişiydi. Örgüt bu zafiyetini kullanıp eylemde kullanmış olabilir." ifadelerini kullanmışlardır.^[4]

Ailesi kızlarını reddettiklerini ve 1.5 yıldır görüşmediklerini belirtmiştir. Kınacı'nın ağabeyi: "Bombayı patlatan kardeşimse, parçalansın, zerresi kalmasın. Böyle insanlar kardeşim olamaz. Cenazesini de bize getirmesinler, yaksınlar, çöpe atsınlar." demiştir.^[4]

BBC Türkçe Servisi'ne telefonla açıklamalar yapan Abdullah Öcalan, dönemin başbakanı Necmettin Erbakan'a da "direkt veya dolaylı yoldan bir mesaj göndereceğini, yeni hükûmetin programını ve uygulamalarını bekleyeceklerini, mesajına olumlu yanıt verilmemesi halinde Kürt halkının önündeki barajı kaldıracağını ve intihar eylemlerini yoğunlaştıracağını" söylemiştir.

21 Eylül 1996 tarihinde Köln'deki Müngersdorf Stadyumu'nda yapılan Uluslararası Kürt Kültür Festivali Zeynep Kınacı'ya adanmıştır.^[5][6]

2007 yılında DTP'li Tunceli Belediye Başkanı Songül Erol Abdil, 25 Kasımdaki Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü nedeniyle Tunceli'nin Cumhuriyet Meydanı'nda bir basın açıklaması yapmıştır:^[7]

"Despotik erkek egemen bu sömürü ve soygun düzeninde, sanki doğal ve sıradan bir durummuş gibi yaşamın çeşitli alanlarında kadına karşı yapılan baskılar, taciz, tecavüzler, tutsak olan kadınlara yönelik uygulanan her türlü insanlık dışı uygulamalar, insan olma özünü ve erdemini kaybetmiş, kendinde kadına karşı her tür insanlık dışı muamelede bulunma hakkı bulan yaratıklar, bu şartları hazırlayan ve bunlara seyirci kalanlar varlıklarını devam ettirdikçe, kadının özgürlük mücadelesi devam edecektir. Mirabal kardeşler gibi, Dersimli Bese, Sema'lar ve Zilan'lar gibi..."

2011 yılında Diyarbakır'ın merkez Sur ilçesindeki Özgür Yurttaş Derneği önünde Diyarbakır Kent Kadın Meclisi tarafından düzenlenen, ölümünün 15. yılında Zeynep Kınacı'yı anma etkinliğine BDP İstanbul milletvekili Sebahat Tuncel, Kınacı'ya hitaben:^[8][9]

"Zilan yoldaş özgürlük hareketi açısından önemli bir isimdir. Zilan yoldaş sadece sisteme karşı kendi bedeninde bomba patlatmamış, aynı zamanda erkek egemen sisteme karşı kadın mücadelesine önemli bir çıkış yapmıştır. Sadece Zilan değil, Kürt özgürlük tarihine baktığımızda binlerce şehidimiz var. 18 bin gerilla bu 30 yıllık mücadele yaşamını yitirmiştir. Bunların arasında binlerce kadın arkadaşımız var. Bizim bugün rahat siyaset yapmamızı, bu kadar rahat konuşmamızı bu mücadeleye ve bu arkadaşlarımıza borçluyuz. 30 yılda çok büyük emekler ve çok büyük bedeller verildi. Ancak halen yolumuz var."

"Zilan yoldaşın canını ortaya koyarak sisteme karşı vücudunu bomba yapıp patlatmasını kendi mücadelemiz olarak görmeliyiz. Kadınlar halen bu sistem döngüsü içinde her gün aynı şeyi yapıyoruz. Gelin kaynanayı, kaynana gelini, gelin görümceyi sevmez. Biz kadınlar ne zaman kendimizi sevmeye başlarsak, birbirimizi seversek işte o zaman bu erkek egemen sınıfına karşı çok daha güçlü ve söz sahibi oluruz. O zaman biz şehitlerimizi anarken sadece onların önünde saygı ile eğilmekle değil, onların yaşam idollerini kendimize yaşam idolü olarak görmeliyiz."

2004 yılından itibaren Zeynep Kınacı için her yıl Almanya'da Uluslararası Zilan Kadın Festivali adı altında etkinlikler düzenlenmektedir.^[10][11]

• Türkiye'de gerçekleşen canlı bomba saldırıları
• PKK saldırıları ve çatışmaları kronolojisi (1990'lar)