[go: up one dir, main page]
More Web Proxy on the site http://driver.im/İçeriğe atla

Yahya Muhammed Hamideddin

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Allah'a Güvenen İmam
Yahya Muhammed Hamideddin
87. Yemen imamı
Görev süresi
4 Haziran 1904 - 17 Şubat 1948
Yerine geldiği Muhammed bin Yahya
Yerine gelen Ahmed bin Yahya
1. Yemen kralı
Görev süresi
30 Ekim 1918 - 17 Şubat 1948
Yerine geldiği makam kuruldu
Yerine gelen Ahmed bin Yahya
Kişisel bilgiler
Doğum 18 Haziran 1869
Sana'a,Vilâyet-i Yemen
Ölüm 17 Şubat 1948 (78 yaşında)[1][2]
Sana, Yemen
Ölüm nedeni Suikast
Milliyeti Arap[3]
Evlilik(ler) Fatma El Vasl
Çocuk(lar) Ahmed bin Yahya
Hasan bin Yahya
Ali bin Yahya
Muhsin bin Yahya
Muhammed bin Yahya
Abdullah bin Yahya
İbrahim bin Yahya
İsmail bin Yahya
El-Kāsım bin Yahya
Yahya bin Yahya
Abdurrahman bin Yahya
Hüseyin bin Yahya
El-Abbas bin Yahya
Almtehr bin Yahya
Ebeveyn(ler) Muhammed bin Yahya
Dini Zeydi İslam
İmzası
Takma adı İmam Yahya
Halifelik Komutanı
Müminlerin Emiri
Seyyid Yahya
Eşkiya İmam[4]

Emirû'l-Müminin el-Mütevekkil Alellah Rab'ül-Alemin İmam Yahya bin el-Mansur Bi'llah Muhammed Hamideddin (Arapça: يحيى محمد حميد الدين محمد المتوكل, 18 Haziran 1869 - 17 Şubat 1948), kısaca Yahya Muhammed Hamideddin ya da Osmanlı kaynaklarında geçtiği gibi İmam Yahya; Yemenli imam ve siyasetçi ve 1918-1948 arası Yemen Mütevekkilî Krallığı kralı ve kurucusu. Yemen'in büyük bölümünü ve bugünkü Suudi Arabistan'ın güney bölgesini 900 yılı aşkın bir süre yöneten Kasımî hanedanının Hamideddin kolundan dünyaya geldi. Babasının ölümünden sonra 4 Haziran 1904'te Yemen imamı olup Zeydi yönetimini tanımayan Osmanlı İmparatorluğu'na karşı çeşitli isyanlar düzenledi.[5] 1911 yılında imzalanan Da'an Mukavelesi'nde tanınmasıyla Osmanlı'yla uyumlu bir politika yürütmeye başladı.[6] I. Dünya Savaşı'nda tertiplenen Arap Ayaklanması'na katılmayarak Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı kaldı. Savaşın Osmanlı'nın yenilgisiyle sonuçlanması ve Mondros Ateşkes Anlaşması hükümleri uyarınca Osmanlı Ordusunun Kasım 1918'de diğer Arap vilayetlerinden olduğu gibi Yemen'den de çekilmesi üzerine İmam Yahya 17 Kasım 1918'de San'a'ya girdi ve Yemen'in bağımsızlığını ilan etti. 30 Ekim 1918 tarihinde ise kendini Yemen Emiri ilan ederek Yemen Zeydi Emirliği'ni kurdu. Osmanlı Ordusu'nun bıraktığı ve silah tacirlerinden temin ettiği silahlar ile Birleşik Krallık'a karşı direndi. Kasımiler döneminden kalan Büyük Yemen idealini gerçekleştirmek isteyen Yahya Osmanlı ile Birleşik Krallık arasında belirlenen sınır olan Menekşe Hattı'nı tanımadığını ilan ederecek Aden Protektorası'na birçok baskın düzenledi. Bunun yanı sıra Asir Emirliği ve daha sonra Suudi Arabistan olacak Hicaz ve Necid Krallığı'yle karşı karşıya geldi. Asir Emirliği'nin İmam Yahya'nın baskılarına dayanamayıp Suudi Arabistan'ın himayesine girmesinin ardından Asir Emirliği'nin isyan edip başarısız olunca Yemen'e kaçmasıyla İbn Suud ile İmam Yahya arasında bir çatışma başladı. Bu çatışma Suudi-Yemen Savaşı'na dönüştü ve sonucunda İmam Yahya yenilerek büyük bir otorite kaybına uğradı. Bu yenilgiden sonra izolasyonist bir politika izledi. II. Dünya Savaşı'nda tarafsız bir politika izledi ve herhangi bir agresif tutum sergilemedi. 17 Şubat 1948 tarihinde San'a yakınında damadı tarafından suikastle öldürüldü.[7] İmam Yahya Yemen'i kasıp kavuran ve Yahudiler dahil olmak üzere halka acılar çektiren anarşi ve şiddet ortamına son vermeyi başarmıştır. Onun saltanatı döneminde Yahudiler nispeten elverişli koşullara sahiptiler.[8] Fotoğraf çekinmeyi sevmediğinden hiçbir fotoğrafı bulunmamaktadır.

Tuğgeneral Harold Jacob, 1923'te İmam Yahya'yı ziyaret ettiğinde bir Ford marka araba hediye etti.[9]

Çocukluk ve yetişkinlik (1869-1904)

[değiştir | kaynağı değiştir]
Daha fazla bilgi: Yemen imamları ve Yemen Vilayeti

Dönemin Osmanlı İmparatorluğu hakimiyeti altındaki Kuzey Yemen dağlık bölgelerindeki Zeydilerin imamı olan Muhammed bin Yahya Hamideddin oğlu olarak 18 Haziran 1869 Cuma günü San'a'da doğdu. Ailesi Kasımîlerin bir alt kolu olan Hamideddin hanedanından gelmekteydi. İlk eğitimini babasından aldıktan sonra Yemen'in farklı bölgelerinde dönemin hatırı sayılır isimlerinden dersler almaya devam etti. 6 yaşında Kuran'ı ezberledi.[10] 1892-93 yılları arasında Cebelüehnûm'a giderek eğitim aldı. Ali b. Ali el-Yemani, Muhammed b. Abdulmelik Anesi ve Ahmed b. Rızku’s-Seyyani gibi hocalardan eğitim aldı. Eğitimini tamamladıktan sonra hocalık yapmaya başladı.[11] Dinî eğitim vermenin yanı sıra Yemen Vilayeti'nin yönetiminde çeşitli görevler aldı.[12]

İmamlığı (1904-1918)

[değiştir | kaynağı değiştir]

Babasının ölümünden sonra 4 Haziran 1904 tarihinde Kafletüazir’de el-Mütevekkil Alellah unvanıyla imâmet görevine getirildi. İmamlığı'nın ilk dönemlerinden itibaren Osmanlı İmparatorluğu'nu Yemen'den çıkartmayı hedefliyordu. Göreve gelişinden kısa bir süre sonra Osmanlı'ya karşı cihat çağrısında bulunarak Yemen'in o ana kadar kalkıştığı en büyük isyanı çıkartmıştır.[13][14]

Hükümdarlığı (1918-1948)

[değiştir | kaynağı değiştir]

3 Mart 1924 tarihinde halifeliğin kaldırılması ile birlikte Reşîd Rıza'nın yeni halife olmasını önerdi.[10]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Yemen". 7 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2022. 
  2. ^ Hrvatska enciklopedija
  3. ^ "Yaḥyá Ḥamīd al-Dīn". 7 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2022. 
  4. ^ Kumandan, Hasan Muhiddin Paşa. Ah O Yemen – 1904 İsyanı. s. 72. ISBN 9786054534029. Erişim tarihi: 19 Haziran 2022.
  5. ^ Öztuna, Yılmaz, "Devletler ve Hanedanlar" Cilt:2, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara (1996), s.447
  6. ^ Dresch, Paul, "A History of Modern Yemen", Cambridge (2000), s. 7-8
  7. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Yılmaz 1996 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  8. ^ Parfitt, Tudor (2000) 'The Jewish Image of the Imam: Paradox or Paradigm?' In: Parfitt, Tudor, (ed.), Israel and Ishmael: Studies in Muslim-Jewish relations. London: Curzon-SOAS Near and Middle East Publications, pp. 207–225.
  9. ^ "المواصلات في زمن الإمام يحيى". اليمن الجمهوري (Arapça). 9 Eylül 2018. 25 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2023. 
  10. ^ a b "İmam Yahya". 3 Mayıs 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  11. ^ "MÜTEVEKKİL-ALELLAH, Yahyâ Hamîdüddin". TDV İslâm Ansiklopedisi. 15 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
  12. ^ AnaBritannica 32. Cilt syf 67. Yahya (Mahmud el-Mütevekkil) ISBN 975-7760-01-3
  13. ^ "Yemen2". web.archive.org. 4 Aralık 2008. 4 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
  14. ^ "Yemen'de Osmanlı İdaresi ve İmam Yahya İsyanı - Siyasal Hayvan". web.archive.org. 4 Haziran 2016. 4 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Vikisöz'de Yahya Muhammed Hamideddin ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.
Wikimedia Commons'ta Yahya Muhammed Hamideddin ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
Siyasi görevi
Önce gelen:
Muhammed bin Yahya Hamideddin 		Yemen imamı
1904–1948 		Sonra gelen:
Ahmed bin Yahya
Önce gelen:
makam oluşturuldu 		Yemen kralı
1918-1948 		Sonra gelen:
Ahmed bin Yahya
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Yahya_Muhammed_Hamideddin&oldid=33528167" sayfasından alınmıştır