Tay dilleri
| Tay (Tai); Zhuang-Tai | |
|---|---|
| Coğrafi dağılım | Güney Çin (bilhassa Guangşi, Guizhou, Yünnan ve Guangdong), Güneydoğu Asya, Kuzeydoğu Hindistan) |
| Sınıflandırma | Tay-Kaday
|
| Alt bölümler | |
| ISO 639-2 / 5 | tai |
 Tay dillerinin dağılımı Kuzey Tay / Kuzey Zhuang
Merkez Tay / Merkez Zhuang
Güneybatı Tay / Tay | |
Tay ("Tai") ya da Zhuang-Tai dilleri (Tayca: ภาษาไท ya da ภาษาไต; harf çevirisi p̣hās̛̄āthay ya da p̣hās̛̄ātay şeklindedir), Tay-Kaday dil ailesinin bir dalıdır. Tay dilleri kapsamında Tayland'ın ulusal dili olan Standart Tay dili, Laos'un ulusal dili olan Laoca, Myanmar'da konuşulan Şanca ve Çin'in güneyinde yer alan Guangşi eyaletinde yaygın olarak konuşulan Zhuang dili dahil olmak üzere en fazla konuşan sayılarına sahip olan Tay-Kaday dilleri yer alır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]
Arlington Teksas Üniversitesi dil bilimcisi Jerold A. Edmondson, hem Zhuang hem de Tayland halkları arasında Vietnamlılara atfen aynı endonim kɛɛuA1[a]'ın kullanıldığını göstererek Zhuang (bir Merkez Tay dili) ile Güneybatı Tay dillerinin birbirinden ayrılma sürecinin, Jiaozhi'nın Vietnam'daki kuruluşundan (yani MÖ 112 yılından) önce yer almasının mümkün olmadığını fakat en geç MS 5. ila 6. yüzyılları arasında yer aldığını ileri sürdü.[1] Pittayawat Pittayaporn (2014), Ön Güneybatı Tay dilindeki Çince alıntı kelimelerinin çokluğuna dayanarak Güneybatı Tay dalının yayılım sürecinin MS 8. ile 10. yüzyılları arasında başladığını önerdi.[2]
Eski Yue dilleriyle bağlantısı
[değiştir | kaynağı değiştir]Tay dilleri, kökenleri Aşağı Yangtze vadilerine uzandığı hipotezinin kurulduğu Ön Tay-Kaday dilinden kaynaklanır. Kadim Çin metinleri, bu büyük bölge çapında Çin dili olmayan dillerin konuşulduğunu belirtir ve bu dilleri konuşanları "Yue" olarak adlandırır. Bu dillerin nesli tükenmiş olmalarına rağmen, bu dillerin varoluşunu gösteren kalıntılar gün ışığına çıkarılmış yazıtsal materyaller, kadim Çin tarihsel metinleri ve çeşitli Güney Çin lehçelerinde var olan na-Çin etkilerinde bulunmuştur. Tay dili, Tay-Kaday dil ailesindeki en çok konuşulan dil olup, kadim Güney Çin bölgesinde konuşulan dil(ler)in kökenlerini saptamak üzere tarihsel karşılaştırmalı dilbiliminde kapsamlı bir şekilde kullanılmıştır. Qin ile Han öncesi zamanlarda Çince haricindeki bir dili gösteren ve muhafaza edilmiş tek doğrudan kayıtlardan biri, MÖ 528 yılında Çince karakterlerle ses çevirisi yapılmış ve Shuo Yuan eserinin 善说 Shanshuo bölümünde yer alan Yueren Ge'dır. 1980'li yılların başında Zhuang dilbilimci Wei Qingwen, bu eserde kullanılmış Çince karakterlerin rekonstrükte edilmiş Eski Çince telaffuzlarıyla ortaya çıkan sözcüklerin çağdaş Zhuang diline çok benzediğini keşfetti.[3] Bunun ardından Zhengzhang Shangfang (1991), karşılaştırma için Wei'nin içgörüsünü kullandı, lâkin Tay ortografisinin 13. yüzyıla dayanmasından ve eski telaffuzları muhafaza etmesinden ötürü karşılaştırmayı Tay ortografisini kullanarak gerçekleştirmeyi seçti.[4]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Dipnot
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Edmondson, Jerold A. The power of language over the past: Tai settlement and Tai linguistics in southern China and northern Vietnam. Studies in Southeast Asian languages and linguistics, Jimmy G. Harris, Somsonge Burusphat and James E. Harris, ed. Bangkok, Thailand: Ek Phim Thai Co. Ltd. http://ling.uta.edu/~jerry/pol.pdf 16 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (see page 15)
- ^ Pittayaporn, Pittayawat (2014). Layers of Chinese Loanwords in Proto-Southwestern Tai as Evidence for the Dating of the Spread of Southwestern Tai 27 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. MANUSYA: Journal of Humanities, Special Issue No 20: 47–64.
- ^ Edmondson 2007, s. 16.
- ^ Zhengzhang 1991, ss. 159–168.