Saruhan Sancağı
| |||||||||||||||||||
Saruhan Sancağı, Manisa merkezli Osmanlı sancağının adıdır. Osmanlı'da genellikte veliaht şehzadeler burada görev yapardı.[1] İlk bu sancağa Şehzade Ertuğrul son olarak III. Mehmed tayin edilmiştir. Dördü sonradan sultan olacak 14 şehzade Saruhan'da sancakbeyliği vazifesini yürütmüşlerdir.[2] Aydın ve İzmir merkezli Aydın Eyaleti'nin bir sancağı idi. Manisa ve çevresi tarihi devirlerde; Hititler, Akalar, Frigler, Lidyalılar, Persler, Makedonyalılar, Bergamalılar, Romalılar ve Bizanslılar tarafından yönetilmiştir.
Saruhan Sancağı'nda görev yapan Osmanlı şehzadeleri
[değiştir | kaynağı değiştir]| # | Şehzade | Babası | Doğum | Ölüm | Saruhan'a
Atanması |
Azledilmesi,
Ayrılması |
Görev
Süresi |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1. | Şehzade Ertuğrul | I.Beyazid | ? | 1392 | 1390 | 1392 | 2 Yıl |
| 2. | Ali Bey | - | ? | ? | ? | ? | ? |
| 3. | Süleyman Çelebi | I.Beyazid | 1377 | 1411 | 1400[3] | 1402 | 2 Yıl |
| 4. | Şehzade Alaeddin | II.Murad | 1425 | 1443 | 1437 | 1442 | 5 Yıl |
| 5. | Şehzade Mehmet | II.Murad | 1432 | 1481 | 1443 | 1443 | 2-5 Ay |
| 5.
(2.Kez) |
Şehzade Mehmet | II.Murad | 1432 | 1481 | 1444 | 1453 | 10 Yıl |
| 6. | Şehzade Mustafa | II.Mehmet | 1450 | 1474 | 1453 | ? | ? |
| 7. | Şehzade Abdullah | II.Beyazid | ? | 1483 | 1481 | 1481 | ? |
| 8. | Şehzade Şehinşah | II.Beyazid | 1474 | 1511 | 1481 | 1490 | 9 Yıl |
| 9. | Şehzade Korkut | II.Beyazid | 1467 | 1513 | 1491 | 1502 | 11 Yıl |
| 10. | Şehzade Alemşah[4] | II.Beyazid | ? | 1504 | 1502 | 1504 | 2 Yıl |
| 11. | Şehzade Mahmud | II.Beyazid | 1475 | 1507 | 1504 | 1507 | 3 Yıl |
| 9.
(2.Kez) |
Şehzade Korkut | II.Beyazid | 1467 | 1513 | 1512 | 1513 | 1 Yıl |
| 12. | Şehzade Süleyman | I.Selim | 1494 | 1566 | 1513 | 1520 | 7 Yıl |
| 13. | Şehzade Mustafa | I.Süleyman | 1515 | 1553 | 1533 | 1541 | 8 Yıl |
| 14. | Şehzade Mehmet | I.Süleyman | 1521 | 1543 | 1541 | 1543 | 2 Yıl |
| 15. | Şehzade Selim
(II.Selim) |
I.Süleyman | 1524 | 1574 | 1544 | 1558 | 14 Yıl |
| 16. | Şehzade Murad | II.Selim | 1546 | 1595 | 1566 | 1574 | 8 Yıl |
| 17. | Şehzade Mehmet | III.Murad | 1566 | 1603 | 1583 | 1595 | 12 Yıl |
Kazâları
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1313 yılında Saruhan bey, Manisa‘yı Bizanslılardan aldıktan sonra bu şehri beyliğine merkez yapmıştır. Bu tarihten sonra buraya Saruhan Beyliği adı verilmiştir.
- 1410 yılında Saruhan Beyliği, Osmanlı İmparatorluğunun sınırları içine alındıktan sonra Manisa Şehzade sancağı yapıldı.
- 1437-1595 yıllarında Manisa şehzadeler tarafından yönetildi. Fatih Sultan Mehmet ve Kanuni Sultan Süleyman burada yöneticilik yapmıştır.
- 1595 yılında III. Mehmet padişah olunca padişah çocuklarının vali olma geleneği kaldırıldı. Bu tarihten sonra Manisa'nın yönetimi Anadolu beylerbeyine bağlı sancak beylerine bırakıldı. Osmanlı İmparatorluğu yönetim bakımından Rumeli ve Anadolu olmak üzere iki eyalete bölünmüştü. Eyaletler Sancaklara, Sancaklar kazalara ayrılmıştı.
- 1595-1836 tarihleri arasında bu yönetim içinde Manisa, merkezi Kütahya olan Anadolu eyaletine bağlı olarak Saruhan sancağı idi. Sancağın merkezi Manisa, kazaları ise 1628 yılında Foçalar, Güzelce Hisar, Gördük, Akhisar, Marmara, Ilıca, Adala, Mendehorya (Menemen), Salihli, Kasaba (Turgutlu), Borlu, Demirci, Gördes ve Kayacık idi.
- 1836 yılında yapılan idari değişiklikte Saruhan sancağı Anadolu eyaletinden alınıp. İzmir ve Menteş sancakları ile birlikte Aydın eyaletine bağlandı.
- 1845 yılında Saruhan sancağı Aydın eyaletinden ayrılarak Saruhan Eyaleti oldu.
- 1847 yılında ise yeniden Aydın eyaletine bağlandı.
- 1867 yılında eyalet sistemi kaldırılarak vilayet şeklini almıştır bu tarihte Saruhan sancağı Aydın'ın ilinin sınırları içerisinde idi. Türk Kurtuluş Savaşı'ndan sonra Aydın'dan ayrılarak bağımsız bir sancak haline getirildi.
- 1924 yılında bütün Mutasarrıflıkların vilayet sayılması nedeni ile Saruhan Sancağı da Vilayet oldu. 24 Ekim 1926 Tarih ve 4248 Sayılı kararname ile haberleşme ve işlemlerde kolaylık sağlanması amacı ile Saruhan ilinin adı Manisa olarak değiştirilmiştir.
- Manisa'ya bağlı Saruhanlı adında bir ilçe vardır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Saruhan Sancağı - Manisa Kazası Örneği" (PDF). Osmanlı Kent Ekonomilerine İltizam Sisteminin Etkisi:. TTK. 9 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Ağustos 2024.
- ^ "ŞEHZADELERİN SANCAĞA ÇIKTIĞI DÖNEMDE VE SONRASINDA MANİSA'DA HAMİLİK OLGUSUNUN YANSIMALARI" (PDF). 9 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Ağustos 2024.
- ^ "MANİSA'DA SANCAKBEYLİĞİ YAPAN OSMANLI TAHTININ BAHTSIZLARI". Manisa Celal Bayar Üniversitesi. 9 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Sancağa Çıkarılan Osmanlı Şehzadeleri". Belleten. 1975. 21 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2024.