Santa Maria Katolik Kilisesi (Konak)
 | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Konak, İzmir, Türkiye |
| Koordinatlar | 38°25′36″K 27°08′06″D / 38.42667°K 27.13500°D |
| İnanç | Hristiyanlık |
| Mezhep | Katolik |
| Durum | Etkin |
| Mimari | |
| Mimari tür | Kilise |
| Cephe yönü | Doğu |
| İnşaat başlangıcı | 1692 |
| Tamamlanma | 1698 |
Santa Maria Katolik Kilisesi, İzmir'in Pasaport bölgesinde eski Frenk Mahallesinde bulunan kilise.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]1698 yılında ibadete açılmıştır, ancak 1889'da yangında tahrip olunca 1891 yılında restore edilerek hizmete açılmıştır.[1] Kilise yapıldığı yıllarda Meryem Ana'ya ithaf edilmiştir. 14. yüzyıldan beri İzmir'de Misyonerlerin varlığı bilinmektedir. O dönemde İzmir'deki hoşgörü ortamı, misyonerlerin çalışma ortamı bulmasına yardımcı olmuştur ve İzmir’e Katolik ve Protestan misyoner akını yaşanmıştır. Bunun üzerine ilk yerleşen Fransiskenler, Santa Maria Kilisesi’ni yaptırmışlardır. Günümüzde İtalyan Katolik Kilisesi olarak kullanılıp, Fransisken tarikatına mensup rahipler görev yapmaktadır. Kilisenin cemaati 200 kişi civarındadır. Aynı zamanda denize yakın konumda olduğu için “Denizciler Kilisesi” olarak bilinir.
Konum
[değiştir | kaynağı değiştir]Denizciler Kilisesi olarak da bilinen Santa Maria Katolik Kilisesi, İzmir’in Konak ilçesinin Alsancak semtinin Pasaport bölgesinde eski Frenk Mahallesinde Halit Ziya Bulvarı’nda mihrabı batıya bakacak şekilde konumlandırılmıştır. Kilise deniz kenarına, Pasaport iskelesine ve şehir merkezine yakın konumdadır. Bulunduğu kentin ticari faaliyetlerin ve nüfusun yoğun olduğu bir bölgesindedir. Yapının çevresinde pek çok iş merkezi, mağaza, dükkân, cami ve sosyal alan bulunur. Yapısal olarak çevresindeki yapılarla herhangi bir ilişkisi bulunmamaktadır ve bulunduğu lokasyon itibarıyla döneminin mimari unsurlarını yansıtan tek örnektir.
Biçim özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Yapının doğu, kuzey ve güney cepheleri oldukça yalındır; ancak, giriş cephesi ve iç mekanları süslü işlemelere sahiptir. Antik dönem mimarisi taklit edilmiştir. İç mekanda ilk olarak, tavandaki demir konstrüksiyonlar, tavan süslemeleri ve apsis dikkat çekiyor .Yapı uzunlamasına ve simetrik olarak Doğu-Batı yönündedir. Tek nefli bazilika plan şemasına sahiptir. İnşa edildiği dönemin bir geçiş dönemi olduğundan dolayı rönesans ve barok döneminden izler taşımaktadır. Bu izleri pencere tiplerinde, kullanılan materyallerde, sütunlarda kolayca gözleyebiliyoruz. Mekanda pek çok korint sütun kullanılmıştır. Giriş kısmında küçük bir antre ve bu antrede 2 yan bir ana olmak üzere 3 adet kapı bulunmaktadır. Ana kapı sadece ayin günleri açılır, diğer günlerde ise ziyaretçiler yan kapıları kullanır.
Mekansal tecrübeler
[değiştir | kaynağı değiştir]
Mekana dış kapıdan girildiğinde iki yan bir ana olmak üzere üç kapı bizi karşılar. Bu üç kapı da aynı yere, kilise kısmına açılır ve ilk girişte büyük hacim ve yüksek tavanın oluşturduğu etkiyle narteksin verdiği basıklık etkisi azalır; kapılar görkemli, ferah bir iç mekana açılır. İç mekanda bizi boyu eninden uzun dikdörtgen bir hacim karşılar. Gözümüze ilk çarpanlar meleklerin, Meryem Ana'nın ve İsa'nın tasvirlerinin bulunduğu tablolar ve ince işçilikle yapılmış şaşaalı süslemelerdir. İçeride nefin iki yanında sağ tarafta üç, sol tarafta üç olmak üzere toplamda altı adet niş bulunur. Nişlerin içinde süslemeler, tablolar ve sütunlar bulunmaktadır. Yoğunluklu olarak korint stil sütun kullanılmıştır, Bu bize iç mekanda süslemelere önem verildiğini gösterir. Her yerde bulunan haç motifleri, İsa ve Meryem Ana heykelleri dini bir ortamda olduğumuzu hissettiriyor. Apsisin üstündeki yarım kubbe maviye boyanmış olup gökyüzünü ve yüceliği simgelemektedir.
Yapı ve malzeme nitelikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Dikdörtgen, tek nefli bazilika planına sahip Santa Maria Kilisesi'nin taşıyıcı sistemi yığma duvar tipidir. Dış cepheler oldukça sadedir. Ana cephe olan doğu cephesi Enine kademeli silmelerle iki kata bölünerek, üçgen bir alınlıkla sona erdirilmiştir. Çatı, eğik çatıdır ve yeniden inşa edildikten sonra demir-kafes konstrüksiyonla sağlamlaştırılmıştır. Bu demir konstrüksiyonlar tonoz görevi görüp çatıya destek amacıyla inşa edilmiştir. Mihrabın üzeri ise sekizgen bir fenerli kubbe ile örtülüdür. Pencereler yuvarlak kemerli penceredir. Süslemelerde yoğunluklu olarak zengin ve sanatsal etki için mermer ve altın varak kullanılmıştır. Bunun yanı sıra duvarlarda grafik uslüp freskler vardır. Tabanda malta işi yer süslemeleri bulunmaktadır. Haç ve melek gibi dini motifler ön planda sıklıkla kullanılmıştır ve yoğun bir şekilde bezeme vardır. Genel olarak koyu ve açık renkler kullanılarak kontrast sağlanmıştır. Kilisenin tüm ahşap bölümleri, narteks ile ana mekanı ayıran eleman ve sıralar koyu kahverengi ahşaptır.[2][3][4][5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Baltazzi, Alex. "Bir Fransiskan Kilisesi: Santa Maria". İzmir Kültür ve Turizm Dergisi. 28 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2016.