Milano Dükalığı

Milano Dükalığı Ducato di Milano (İtalyanca) Ducatus Mediolani (Latince)
Bayrak Arma
Milano Dükalığı, 1494 (Beyaz renkte)
Başkent	Milano
Resmî dil(ler)	Lombardca, İtalyanca

Milano Dükalığı (İtalyanca; Ducato di Milano, Latince; Ducatus Mediolani) İtalya'nın kuzeyinde yer alan Kutsal Roma İmparatorluğu'na bağlı devlet.^[1][2] Başkenti Milano olan devlet Gian Galeazzo Visconti tarafından 1395 yılında kurulmuştu. Dükalığın komşuları doğuda Venedik Cumhuriyeti, batıda Savoy Dükalığı, güneyde Ceneviz Cumhuriyeti ve kuzeyde ise İsviçre Kantonlarıydı. Resmi olarak kullanılan diller Lombardca ve İtalyancaydı.

15.yy'ın başlarında en geniş sınırlarına ulaşan devlet Lombardiya eyaletinin tamamına ve Venedik eyaletinin, Emilia Romagna eyaletinin ve Piemonte eyaletinin bir kısmına sahipti.

Sforza hanedanı zamanında ipek endüstrisinin gelişmesiyle birlikte zenginleşen şehir Rönesans döneminin en zengin eyaletlerinden biri oldu.

15.yy'ın sonlarına doğru Fransa Krallığı ve Habsburg İmparatorluğu arasındaki mücadelenin sebeplerinden biri oldu. 1556 yılında Habsburg İspanya'sına geçen Milano Dükalığı 1707 yılında eski imparatorluk sınırında olduğu için Habsburg Avusturya'sına geçti. 1796 yılında yeniden Fransa'nın eline geçen Milano Dükalığı bir yıl sonra Campo Formio Antlaşması ile birlikte (Alplerin güneyindeki bir Fransız kukla devleti olan Cisalpin Cumhuriyeti'ne geçti.

Napolyon yönetimindeki yenilen Fransa, 1815'teki Viyana Kongresi'nde Lombardiya- Venedik Krallığı'nı (Milan Dükalığı dahil) Avusturya İmparatorluğu'na teslim etti. 1859 yılında Lombardiya Avusturya tarafından Sardinya-Piemonte Krallığı'na teslim edildi. Sardinya- Piemonte Krallığı ise ileride günümüz İtalya'sını oluşturacaktı.

Visconti Hanedanı 1277 yılından beri Milan şehrini yönetmekteydi. 100.000 Florin karşılığında Milan Dükalığını Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'na ekleten Gian Galeazzo Visconti Milan Dükü ve Pavia Kontu olmuştur.

1395 yılında Milan Dükü unvanını alan Gian Galeazzo Visconti Adda ve Ticino nehirleri arasında izin belgesine sahip olmasına rağmen dükalığını Piemonte'den Venedik'e kadar olan 26 kasabayı da dahil ederek sınırlarını papalığa ait Umbria eyaletinden İsviçre kantonu olan Ticino'ya kadar genişletmiştir. Gian Galeazzo Visconti'den önce gelen Milan yöneticileri sırasıyla şöyledir: Azzone Visconti, Luchino Visconti, Giovanni Visconti, Bernabò Visconti idi.

Gian Galeazzo Visconti'den önce gelen Azzone Visconti ise 1331 yılında Ossala'yı (Piemonte) 1332 yılında ise Bergamo ve Pavia 'yı (Lombardiya) ve Novara'yı (Piemonte), 1333 yılında Pontremoli'yi (Toskana), 1334'te ise Vercelli'yi(Piemonte) ve Cremona'yı (Lombardiya), 1335 yılında ise Lombardiya şehirleri olan Como, Creama, Lodi ve Valtellina'yı, 1336 yılında ise Bormio'yu(Lombardiya) ve Piacenza'yı (Emilia) ve 1337 yılında Brescia ve Val Camonica'yı dükalığına kattı.

Luchino ve Giovanni Visconti kardeşler 1342 yılında şu an İsviçre'ye ait olan Bellizona'yı 1346 yıllında ise Parma'yı(Emilia), 1347 yılında ise güneybatı Pieomente'deki birkaç bölgeyi daha eklemiştir. (Tortona, Alessandria, Asti ve Mondovi) Luchino ve Giovanni kardeşleden sonra yönetime gelen Bernabo Visconti, Reggio Emilia'yı 1371 yılında, Riva Del Garda'yı da 1380 yılında fethett ve son olarak Gian Galeazzo Visconti Verona (1387),Vicenza (1387), Belluno'yu (1388) topraklarına kattı. Kısa bir süreliğine de olsa Padova'yı da topraklarına kattı. Güneye doğru da fetihler yapan Galeazzo Lucca, Pisa ve Siene'yı da 1399 yılında topraklarına kattı. 1402 yılında ise Bologna (Emilia'da), Perugia ve Assisi'yi de (Umbria'da) fethetti.

1447 yılında erkek vâris bırakmadan ölen Filippo Maria ardından cumhuriyet yönetimine geçen Milan Dükalığı komşularının saldırıları ve isyanlar neticesinde zor bir duruma düşmüştü. Bu sırada bir paralı asker komutanı olan Francesco Sforza Filippo Maria'nın gayrimeşru kızı ile evlenerek Sforza hanedanının yönetiminde dükalık yeniden kurulmuştur.

Bu dönemde krallık topraklarını İsviçrelilere, Venediklilere ve Fransızlara karşı korumaya çalışmasına rağmen bunda pek de başarılı olamayıp Novara İhaneti'nden sonra krallık Fransa tarafından ele geçirilmiştir.

1498 yılında Fransa Kralı XII. Louis babasının hak iddiasını kullanarak 1499 yılında Milan Dükalığı'nı işgal edip Lodovico Sforza'yı tahtan indirdi ve kendisini Milan Dükü ilan etti. Bu durum üzerine İsviçre ise 1512 yılında Lodovico'nun oğlu Massimilano'yu tahta geçirdi fakat kısa bir süre sonra Fransuva tarafından 1515 yılında tahtan indirilip, hapsedildi. Bunun üzerine 1521 yılında Avusturya Massimilano'nun kardeşi Francesco'yu tahta geçirdi. Bu durum üzerine karşı karşıya gelen Fransa ve Habsburglar 1525 yılında Pavia'da savaşa girdiler.

1525 yılında V. Karl'a yenilen Fransa Konyak Ligi'ne katıldı. Fransa, Papalık, Floransa Cumhuriyeti ve Venedik Cumhuriyeti ile birlikte Habsburg İspanyası ve Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'na saldırdı. İmparatorluk bu savaşta galip gelmişti ve Milan şehrinden Fransızlar çıkarılmıştı. Ancak bu galibiyete rağmen hala bazı şehirleri işgal eden Fransa 1529 yılında Habsburglarla anlaşarak Milan Dükalığı'ndan çekildi.

1535 yılında Francesco II'nin varis bırakmadan ölmesi yeni bir tartışmaya sebep olmuştu. Bu tartışmalar sürerken 1545 yılında Po Nehri'nin güneyindeki Milan Düklüğü'nün topraklarından Parma Düklüğü oluşturulmuş olup Papa III. Paul'un gayrimeşru oğlu Pier Luigi Farnese bu düklüğün başına getirilmiştir.

Kalan toprakları 1535 yılından beri kontrol eden V.Karl 1556 yılından sonra tahtını oğlu II. Philip'e bırakmıştı. 1551-1559 İtalyan Savaşları sonunda ise Fransa Dükalığın Habsburglara ait olduğunu kabul etti.

İspanyol Veraset Savaşı ile birlikte 1701 yılında Milan'ı işgal eden Habsburglar 1707 yılında Milan Kongresi ile Milan Dükalığı'nın yeni dükü olmuştu.

1796 yılında Napolyon tarafından işgal edilen Milan Avusturya tarafından 1797 yılında resmi olarak Campo Formio Antlaşması ile birlikte Fransa'ya teslim edildi. Cisalpine Cumhuriyeti'nin merkezini oluşturdu.

1815 yılındaki Viyana Kongresi'nde yıkılan birçok devlet yeniden oluşturulmasına rağmen Milan Dükalığı oluşturulmadı. Lombardiya ve eski Venedik topraklarından bir krallık oluşturuldu. Bu krallığın kralı ise Avusturya İmparatoru olmuştu. İtalya Krallığı'nı oluşturacak olan Sardinya-Piemonte Krallığı tarafından 1861 yılında eski Milan Düklüğü toprakları, 1866 yılında ise eski Venedik Krallığı'nın toprakları ele geçirilecekti. 1870 yılında İtalyan Krallığı'nın oluşturulmasıyla birlikte günümüzde İtalyan Cumhuriyeti'nin bir eyaleti olmaktadır.

• Black, Jane (2009). Absolutism in Renaissance Milan. Plenitude of power under the Visconti and the Sforza 1329–1535. Oxford: Oxford Universiy Press. ISBN 9780199565290. 
• Bueno de Mesquita, Daniel Meredith (1941). Giangaleazzo Visconti, Duke of Milan (1351-1402): a study in the political career of an Italian despot. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 9780521234559. OCLC 837985673. 26 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2020. 

• Milano Tarihi 28 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Avrupa tarihi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.