Lusitaniler

Lusitaniler, İber Yarımadasının batısında, Romalılar tarafından sonradan Lusitania adıyla eyalet olarak düzenlenen topraklarda yaşayan Hint-Avrupa kökenli antik halk. Lusitanca konuşan bu halk, günümüzde bu bölgede yaşayan Portekizliler tarafından ataları olarak kabul edilirler. En tanınmış Lusitani Viriathus olarak bilinir.

Lusitanilerin Alplerden gelerek MÖ 6. yüzyılda bölgeye yerleşmiş olmaları olasıdır. Ancak tarihçi ve arkeologlar Lusitanilerin etnik kökeni hakkında bir uzlaşmaya varamamışlardır. Bazı modern bilim adamları bu halkın bölgenin yerlisi olduğunu ve özgürlüklerine kavuşmadan önce bir süre Kelt hakimiyeti altında yaşadıklarını iddia etmişlerdir. Arkeolog Scarlat Lambrino'ya göre ise bu halk İber Yarımadasının doğusunda yaşayan Lusonelerle ilişkisi bulunan Kelt kökenli bir halktır. Her iki halkında İsviçre dağlarından gelmiş olması da mümkündür. Pek çok kişiye göre ise Lusitaniler, İberya yerlisi halklar ile Hint-Avrupa kavimlerinin bir karışımıdır.

Lusitanilerin yerleştikleri ilk alan Douro vadisi ve Beira Alta bölgesidir; Beira'da Keltleri ve diğer kavimleri yenerek topraklarını genişlettikleri döneme kadar oturmuşlardır.

Asıl Roma eyaleti Lusitania, Asturias ve Gallaeciayı da kapsar ancak bu topraklar sonradan Provincia Tarraconensis yetki alanına terk edilmiş ve geri kalan topraklar Provincia Lusitania et Vettones olarak kalmıştır. Kuzey sınırı Douro nehri boyunca uzanırken, doğu sınırı Salmantica ve Caesarobriga'dan Anas (Guadiana) nehrine kadar uzanırdı.

Lusitani kültürü Kelt kültüründen etkilenmiştir.

Lusitaniler tek katlı ve dört köşeli küçük taş evlerde (kuzeyde yuvarlak) yaşarlardı. Elbiseleri keçi yünü ya da derisinden yapılırdı. Altından yapılma kolye, bilezik ve diğer süs eşyaları takarlardı. Mücevherlerini ya telkari tekniği ile ya da çekiçle döverek yaparlardı. Şarap genellikle kutlamarda tercih edilir, normal zamanlarda su, keçi sütü ve bira içerlerdi. Tek eşli bir hayat süren Lusitaniler, deriden yapılma ayakkabılar imal ederlerdi.

Çok tanrılı bir dine sahip olan Lusitaniler tanrılara hayvan kurban etmişlerdir. Tanrı ve kahramanlarını basit heykellerini yapmışlardır. En önemli tanrıları arasında Endovelicus, tanrıça Ataegina ve Runesocesius sayılabilir. Ölü kültüne sahip olan Lusitaniler, ölülerini yakmışlardır.

Lusitani dili, Hint-Avrupa dil ailesine ait paleohispanik diller grubuna dahildir.

Lusitaniler MÖ 193 yılından beri Romalılarla savaş halindeydiler. MÖ 150 yılında Praetor Servius Galba tarafından akıllıca bir tuzak sonucu bozguna uğratıldılar. Savaş sırasında 9.000 Lusitani öldürüldü ve 20.000 kişi Galya'da köle olarak satıldı. Bu olaydan üç yıl sonra Viriathus önderliğindeki Lusitaniler bölgedeki Roma egemenliğine son verdi. MÖ 139 yılında kendisine eşlik eden ve Roma'da elçi olarak bulundukları sırada Marcus Pompilius Lenas'tan rüşvet alan Audax, Ditalcus ve Minurusun ihanetine uğrayan Viriathus, uykusunda öldürüldü. Ancak Audax, Ditalcus ve Minurus ödüllerini almak için Roma'ya geldikleri zaman Konsül Servilius Cipianus tarafından "Roma hainlere ödeme yapmaz" denilerek ölüme mahkûm edildi.

Viriathus'un ölümünün ardından Lusitaniler büyük ölçüde Roma kültürünün ve dilinin etkisi altına girdiler. Lusitaniler, İber Yarımdasının geri kalan halkları gibi "Roma Yurttaşlığı" ile ödüllendirildiler. Portekizce, Roma dili Latincenin yerel bir evrimidir.

Lusitaniler, Portekizli yazarlar tarafından Portekizlileri kasteden bir metafor olarak kullanılır.

Lusitanik, günümüzde ortak bir kültürü paylaşan ve Portekizce konuşan Portekiz, Brezilya, Makao, Doğu Timor, Angola, Mozambik, Yeşil Burun Adaları, São Tomé ve Príncipe, Gine-Bissau gibi ülkeleri tanımlamak için kullanılan bir terimdir.

• İberya yarımadasının MÖ 200'lü yıllardaki detaylı haritası, (İngilizce), 27-12-2008 tarihinde ziyaret edildi.

Avrupa tarihi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Portekiz ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.