I. Maximilian (Bavyera elektörü)

I. Maximilian
I. Maximilian
	Joachim von Sandrart tarafından yapılan potresi (1643)
Bavyera Dükü
Hüküm süresi	15 Ekim 1597 – 27 Eylül 1651
Önce gelen	V. William
Sonra gelen	Ferdinand Maria
Palatina Elektörü
Hüküm süresi	25 Şubat 1623 – 24 Ekim 1648
Önce gelen	V. Frederick
Sonra gelen	Charles I Louis
Bavyera Elektörü
Hüküm süresi	24 Ekim 1648 – 27 Eylül 1651
Önce gelen	-
Sonra gelen	Ferdinand Maria
Doğum	17 Nisan 1573; Münih
Ölüm	27 Eylül 1651 (78 yaşında); Ingolstadt
Defin	Münih St. Michael Kilisesi
Eş(ler)i	Lorraine'li Elizabeth; (e. 1595–1635); Avusturyalı Maria Anna; (e. 1635–1651)
Çocuk(lar)ı	Ferdinand Maria; Maximilian Philipp
Hanedan	Wittelsbach Hanedanı
Babası	V. William, Bavyera Dükü
Annesi	Lorraine'li Renata
Dini	Katolik
İmza

I. Maximilian (17 Nisan 1573 – 27 Eylül 1651), bazen Büyük Maximilian olarak anılır, Wittelsbach Hanedanı’nin bir üyesi olup 1597'den itibaren Bavyera Dükü olarak hüküm sürmüştür. Hükümdarlık döneminde, aynı hanedan üyesi olan kuzeni Palatina Elektörü V. Frederick, Otuz Yıl Savaşları’na sebep olacak olan protestan harekâtın içinde yer aldı. 1623 yılında Regensburg’ta toplanan Emperyal Dieti’nin aldığı karar ile Elektörlük Maximilian’a verildi ve bu görevi 1648 yılına kadar sürdürdü. Vestfalya Barışı ile Palatina Elektörlüğü Frederick'in varisine iade edilirken, Maximilian Bavyera Elektörü oldu.

Yaşamı

I. Maximilian, Bavyera Dükü V. William ve Lorraine'li Renata'nın oğlu olarak Münih'te doğdu. Cizvitler tarafından eğitim aldı. 1591'den itibaren yönetimde yer almaya başladı. 1595'te Lorraine Dükü III. Charles’ın kızı ve aynı zamanda kuzeni olan Elisabeth Renata (Lorraine'li Elizabeth) ile evlendi. Babasının 1597’de görevden çekilmesi üzerine Bavyera Dükü oldu.^[1]

Elisabeth Renata ile olan evliliğinden çocuk olmadı. Eşi'nın ölümünden birkaç ay sonra Maximilian, 15 Temmuz 1635'te Viyana'da 25 yaşındaki yeğeni Avusturyalı Maria Anna (1610-1665) ile evlendi. Maria Anna, Kutsal Roma İmparatoru II. Ferdinand ve Maximillian'ın kız kardeşi Bavyera’lı Maria Anna (1574-1616)’nın kızıydı. Bu hızlı evlilik siyasi amaçlı değildi, daha çok veliaht sorununu çözmek için yapılmıştı. İlk eşinin aksine, Maria Anna siyasetle çok ilgiliydi. Münih mahkemesinin üst düzey yetkilileri ile fikir alışverişinde bulunup kabine toplantılarına katılırdı. İki oğulları oldu, Ferdinand Maria ve Maximilian Philip.^[1]

Avrupa'da dönemin en yetenekli prensi olarak kabul ediliyordu. Koyu bir Katolik olmasına rağmen, her zaman kiliseye boyun eğmedi. Sağlığı iyi olmamasına rağmen hırslı ve becerikli bir kişiliğe sahipti.^[1]

Alman siyaseti ve Otuz Yıl Savaşları

Maximilian'ın arması, Bavyera Dükü, Kahya ve Elektör

Maximilian Alman siyasetine karışmadan dükalığı yönetiyordu. 1607 yılında, Protestan'ların önemli bir kalesi haline gelen özgür Donauwörth şehri için imparatorluk yasağı (Almanca: Reichsacht) kararı alındı. Görev Maximilian’a verildi. Aralık 1607'de askerler şehri işgal etti ve Katolik üstünlüğünü yeniden sağlamak için güçlü adımlar atıldı. Bu eylemden endişe duyan bazı Protestan prensler, çıkarlarını savunmak için Protestan Birliği'ni kurdu. Buna karşılık olarak 1609'da, Maximilian'ın önemli katkılarıyla Katolik Birliği kuruldu.^[1]

Kaiserhof, 1612–1616 arasında Maximilian'ın Münih'teki ikametgahı

1619'da imparatorluk için aday gösterildi ancak reddetti. Maximilian, Bohemya'da savaşın patlak vermesinden kaynaklanan zorluklarla karşı karşıya kaldı. Ekim 1619'da Kutsal Roma İmparatoru II. Ferdinand ile bir anlaşma yaptı ve büyük tavizler karşılığında kuvvetlerini imparatorun hizmetine verdi. Önce mücadele alanını daraltmak için Protestan Birliği ile bir tarafsızlık antlaşması yaptı. Masrafların teminatı için II. Ferdinand, Yukarı Avusturya'yı 1628'e kadar Maximilian’ın kullanımına verdi. 8 Kasım 1620'de Tilly Kontu Johann Tserclaes komutasındaki birlikler, Prag yakınlarındaki Beyaz Dağ Savaşı'nda aynı zamanda Palatina Elektörü olan Bohemya Kralı Frederick’in güçlerini yendi.^[2]

Maximilian'a 25 Şubat 1623 de verilen Palatina Elektörlüğü belgesi

Ren Palatina kontları 1356'dan beri Kahyalık ofisini (Almanca: Erztruchsess) ve Elektör vazifesini elinde bulunduruyordu. 1623 yılında bu görevler ve Palatina bölgesi resmen Maximilian'a verildi.^[3]^[4]

Daha sonra İmparatorluk kuvvetlerinin başında olan Albrecht von Wallenstein'ın azledilmesini sağlamaya çalışan bir oluşumun lideri oldu. 1630 yılında Regensburg Dieti'nde (Almanca: Regensburger Kurfürstentag) Ferdinand bu talebi kabul etmek zorunda kaldı. Savaş sırasında tarafsız kalmaya çalışan Maximilian, Fransa Kralı ile gizli Fontainebleau Antlaşması'nı (1631) imzaladı, ancak bunun hiçbir faydası olmadı. Fransa ve İsveç müttefik oldu.^[5]

1632'nin başlarında İsveç'li Gustavus Adolphus dükalığa girerek Münih'i işgal etti. O sıralarda Wallenstein tekrar İmparatorluk kuvvetlerinin başına getirildi. Maximilian, İmparator'un yardımını ancak Wallenstein'ın emrine girmek şartıyla alabildi. İsveç ve Fransız müttefiklerinin tahribatı ağır olunca, İsveçlilerle ve Fransa Kardinali Richelieu ile barış görüşmesi yapmak zorunda kaldı. Görüşmede, 1629 yılında imzalanan İade Fermanı'nda değişiklikler önerdiyse de bu çabalar sonuçsuz kaldı.^[1]

Eylül 1638'de Baron Franz von Mercy, o zamanlar Kutsal Roma İmparatorluğu'nun en büyük ikinci ordusu olan Bavyera ordusuna başkomutan olarak atandı. Mercy ve Feldmareşal Johann von Werth, Fransa ve İsveç cephelerinde başarıyla savaştılar.

Mart 1647'de Maximilian, Fransa ve İsveç ile Ulm Ateşkesi'ni (1647) imzaladı ve İmparator III. Ferdinand ile ittifakından vazgeçmeye zorlandı. Ancak Maximilian, 14 Eylül'de ateşkesi bozdu ve Ferdinand ile olan ittifakına geri döndü. Bunun üzerine Bavyera yine yağmalandı ve ordusu Mayıs 1648'de Zusmarshausen Savaşı'nda yenildi. Vestfalya Barışı ile işgal sona erdi.^[1]

Bu antlaşma ile Maximilian, Yukarı Palatina bölgesini elinde tutmaya devam etti ancak Aşağı Palatina bölgesini V. Frederick'in oğlu ve vârisi Charles Louis'e geri vermek zorunda kaldı. Ayrıca Charles Louis'e Elektörlük (Palatina) iade edildi. Ancak önemli bir saray ofisi (Almanca: Erzamt) olan Kahyalık geri verilmedi. Palatina için sekizinci bir saray ofisi oluşturuldu (Hazine, Maliye (Almanca: Erzschatzmeister). Böylece Bavyera hem kahyalık ofisini hem de Elektörlük (Bavyera) unvanını korumuş oldu. Bu düzenleme ile Elektör sayısı yediden sekize yükseldi.^[3]^[6]

İdari ve kültürel faaliyetler

I. Maximilian ait St. Michael Kilisesi'ndeki mezarı

Bavyera Kralı I. Ludwig tarafından 1839 yılında dikilen heykeli, Münih

Maximilian, Bavyera’nın mali durumunu iyileştirdi, ordusunu yeniden düzenledi ve merkantilist önlemler aldı. 1610'da, Münih Residansı'nın genişletilmesi ve Hofgarten'in yeniden düzenlemesini emretti. Schleissheim Sarayı'nın orijinal binaları, 1617 ile 1623 yılları arasında Heinrich Schön ve Hans Krumpper tarafından genişletildi ve Eski Saray olarak adlandırıldı. Maximilian, Wittelsbach koleksiyonu için Albrecht Dürer, Peter Paul Rubens ve başka sanatçıların çok sayıda tablosunu satın aldı. 1616'da, Peter Paul Rubens'ten dört av tablosu sipariş etti^[7] ve 1627 yılında Nürnberg’den Dürer'in Dört Havari tablosunu getirtti. Sanatçılar arasında Peter Candid, Friedrich Sustris, Hubert Gerhard, Hans Krumpper, Adrian de Vries ve Georg Petel vardı.

Hayatının sonuna doğru kendini neredeyse tamamen dine adadı. Maximilian, 27 Eylül 1651'de Ingolstadt'ta bir hac yolculuğunda öldü. Münih'teki St. Michael Kilisesi'ne gömüldü. 1839'da Bavyera Kralı I. Ludwig tarafından Münih'te Wittelsbacherplatz meydanında anısına bir heykel dikildi.^[1]

Ailesi ve çocuklar

I. Maximilian, Elektör ve Bavyera Dükü ve ikinci eşi Avusturyalı Maria Anna

6 Şubat 1595'te Maximilian, kuzeni prenses Elisabeth (1574-1635) ile Nancy'de evlendi. Lorraine Dükü III. Charles ve Fransalı Claudia’nın (Fransa Kralı II. Henry'nin kızı) kızıydı.

15 Temmuz 1635'te Maximilian, Kutsal Roma İmparatoru II. Ferdinand ve Bavyera'lı Maria Anna'nın (1574-1616) kızı olan yeğeni Avusturyalı Maria Anna (1610-1665) ile Viyana'da evlendi. İki oğulları oldu:

Ferdinand Maria (1636-1679) ∞ 1652 Savoylu prenses Henriette Adelaide (1636-1676)
Maximilian Philipp Hieronymus, Leuchtenberg Dükü (1638-1705) ∞ 1668 Maurita Febronia de La Tour d'Auvergne (1652-1706)

Soyağacı

I. Maximilian'in soy ağacı

16. IV. Albert, Bavyera Dükü

8. IV. William, Bavyera Dükü

17. Avusturyalı Kunigunde

4. V. Albert, Bavyera Dükü

18. I. Philip, Baden-Sponheim Margravı

9. Marie, Baden-Sponheim

19. Palatinalı Elisabeth

2. V. William, Bavyera Dükü

20. I. Felipe, Kastilya

10. I. Ferdinand, Kutsal Roma imparatoru

21. Joanna, Kastilya

5. Anna, Avusturya Arşidüşesi

22. II. Vladislaus, Bohemya ve Macaristan

11. Anna, Bohemya ve Macaristan

23. Anna, Foix-Candale

1. I. Maximilian, Bavyera Elektörü

24. II. René II, Lorraine Dükü

12. Antoine, Lorraine Dükü

25. Guelders’li Philippa

6. I. Francis, Lorraine Dükü

26. Gilbert, Montpensier Kontu

13. Bourbon'lu Renée

27. Clara Gonzaga

3. Lorraine'li Renata

28. Johan, Danimarka kralı

14. II. Christian, Danimarka kralı

29. Saksonya’lı Christina

7. Danimarka'lı Christina

30. I. Felipe, Kastilya (=20)

15. Avusturyalı Isabella

31. Joanna, Kastilya (=21)

Bibliyografya

Dieter Albrecht : Maximilian I. von Bayern 1573-1651, München (Münih) 1998,3-486-56334-3 . (Alman akademisyenler arasında büyük beğeni toplayan en son biyografi)

Kaynakça

^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Önceki cümlelerden bir veya daha fazlası artık kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Maximilian I. (the Great)". Encyclopædia Britannica (11. bas.). Cambridge University Press.
^ Bireley, Robert (2003). The Jesuits And The Thirty Years War Kings, Courts, And Confessors (İngilizce). Cambridge University Press. s. 35.
^ ^a ^b Bernhard Peter: Erzämter und Erbämter in der Heraldikwelt-der-wappen.de, (Almanca) 3 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Armin Wolf: Kurfürsten historisches-lexikon-bayerns.de, (Almanca) 3 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Bireley, Robert (2003). The Jesuits And The Thirty Years War Kings, Courts, And Confessors (İngilizce). Cambridge University Press. s. 110.
^ Benjamin Müsegades: Kurpfalz: Politische Geschichtehistorisches-lexikon-bayerns.de, (Almanca) 2 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ "Natural History and History Painting in Rubens' Animals". Max Planck Institute. 19 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2016.

Dış bağlantılar

Resmî unvanlar
I. Maximilian (Bavyera elektörü) Wittelsbach Hanedanı Doğumu: 17 Nisan 1573 Ölümü: 27 Eylül 1651
Önce gelen V. William	Bavyera Dükü 1597-1651	Sonra gelen Ferdinand Maria
Önce gelen V. Frederick	Palatina Elektörü 1623-1648	Sonra gelen Charles I Louis
Önce gelen -	Bavyera Elektörü 1648-1651	Sonra gelen Ferdinand Maria

[EB1911-1] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Önceki cümlelerden bir veya daha fazlası artık kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Maximilian I. (the Great)". Encyclopædia Britannica (11. bas.). Cambridge University Press.

[2] Bireley, Robert (2003). The Jesuits And The Thirty Years War Kings, Courts, And Confessors (İngilizce). Cambridge University Press. s. 35.

[welt-der-wappen.de-3] Bernhard Peter: Erzämter und Erbämter in der Heraldikwelt-der-wappen.de, (Almanca) 3 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[4] Armin Wolf: Kurfürsten historisches-lexikon-bayerns.de, (Almanca) 3 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[5] Bireley, Robert (2003). The Jesuits And The Thirty Years War Kings, Courts, And Confessors (İngilizce). Cambridge University Press. s. 110.

[6] Benjamin Müsegades: Kurpfalz: Politische Geschichtehistorisches-lexikon-bayerns.de, (Almanca) 2 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[7] "Natural History and History Painting in Rubens' Animals". Max Planck Institute. 19 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2016.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]