Kurgusal ülke

Kurgusal ülke, gerçekte var olmayan, kurgusal öykülerde kullanılmak üzere tasarlanmış ülkedir. Yazın, film ve video oyunlarında sıkça kullanılan kurgusal ülkeler kendine gerçek yaşamda da yer bulabilmektedir. 978 ve 979 sayılı EAN "ülke" kodlarının ISBN, 977 sayılı kodun ISSN numaraları için kullanılmasına izin veren kurgusal Bookland ülkesi bu duruma örnek olarak gösterilebilir. "ZZ" adlı ISO 3166 ülke kodu da kurgusal amaçlı kullanım için ayrılmış olup İnternet alan adı olarak kullanılmamaktadır.

Kurgusal ülkeler erken dönem bilimkurguda sıkça kullanılmıştır. Genellikle Dünya'nın bir parçası olarak tasarlanan bu yapılar daha sonra yazılan öykülerde kurgusal gezegenlere taşınmıştır.

Jonathan Swift'in Lemuel Gulliver adlı baş kahramanı birçok yer dolaşmış, Edgar Rice Burroughs imzalı Tarzan öyküleriyse Afrika'nın o zaman için bilinmeyen yerlerinde tasarlanmıştır. Bu yazarların ürün verdiği dönemde büyük ilgi toplayan yaratık ve varlıklar batılı gezginlerin Dünya'nın hemen tümünü keşfettiği 19. yüzyıl itibarıyla önemini yitirmiştir. Daha sonra konu edilen ütopya ve distopyalar ise uzaydaki diğer gezegenleri temel almıştır. Kurgusal ülkeler uzak gelecekte geçen öykülerde de kullanılmaktadır.

Dünya üzerinde tasarlanan kurgusal ülkeler çizgi romanlar ve gerilim türündeki yapıtlarda da kullanılmaktadır. Bu ülkelerin büyük bölümü tek bir öykü, TV dizisi bölümü ya da çizgi roman sayısı için oluşturulmuştur.

Kurgusal ülkeler genellikle gerçek yaşamda karşılaşılan ülkelerle benzerlikler taşımaktadır. Gerçek ülkenin adında yapılan küçük değişikliklerle oluşturulan kurgusal ülke adları yazarın neyi anlatmak istediğini açıkça ortaya koymaktadır. Yazar, olayları bir kurgusal ülke aracılığıyla anlatmakla karakter seçimi ve olay örgüsü bağlamında daha rahat davranabilmekte, okurların içli dışlı olduğu bir ortam hazırlamaktadır. Kurgusal ülke, yazarın kendini bir gerçek ülkenin tarih, siyaset ya da kültürüyle sınırlamak zorunda hissetmesini engellerken kurgusal bağımsızlığı artırmakta; bir ülke, siyasi parti ya da kişiyle ilişkiler üzerine kurulacak olası eleştirilerin de önüne geçmektedir.

Kurgusal ülkeler askeri amaçla da kullanılmaktadır.^[1] Hawaii çevresindeki adaların "Blueland" ve "Orangeland" olarak adlandırılması bu duruma örnek olarak gösterilebilir.^[2]

Yazar, "Dış Güç" olarak tanımlanan ve genellikle arketip olarak tasarlanan bir karakter oluşturabilir. Örneğin, kurgusal bir Doğu Avrupa ülkesi eski bir Sovyet uydu devleti olarak tanımlanabilir.

Bir kurgusal Orta Doğu ülkesi genellikle Arap Yarımadası'nda yer alan, petrol geliri yüksek ve sultan tarafından yönetilen bir yeri konu almaktadır. Öte yandan, Latin Amerika'yı temel alan bir kurgusal ülke bir muz cumhuriyetini andırmakta; devrimler, askeri darbeler ve askeri diktatörlüklerle örülü bir yaşam sürmektedir. Kurgusal Afrika ülkeleri açlık ve iç savaş gibi sorunlarla boğuşurken Karayipler'de öne çıkan konu vudu olacaktır.

Çağdaş yazarlar yarattıkları öyküleri bir gerçek olarak sunmamaktadır. 18. yüzyılda yaşamış olan George Psalmanazar ise kendini Formosa (bugünkü Tayvan) prensi olarak tanıtmış ve bunu birçok kurgusal öyküyle kanıtlamaya çalışmıştır.

Dolandırıcılık amacıyla oluşturulmuş kurgusal ülkeler de bulunmaktadır. Örneğin, Gregor MacGregor adlı bir girişimcinin 1820'li yıllarda Poyais toprağını sattığı bilinmektedir. Melchizedek Dominyonu ve EnenKio Krallığı da benzer suçlamalarla yüz yüze kalmıştır.

Polonya Dışişleri Bakanının bir gafı sonucu İnternet fenomenine dönüşen San Escobar gibi mizahi amaçlı kurgusal ülkeler de söz konusudur.

Kurgusal ülkeler anketlere de konu olmuştur. Nisan 2004 tarihli bir araştırmaya göre, Britanyalıların %10'u Luvania'nın yakın gelecekte Avrupa Birliği'ne üye olacağını düşünmektedirler.^[3] 1989 yılında ABD'de yapılan bir araştırma ise "Wisian" adlı kurgusal etnik grubun toplumsal statüsü üzerinedir. Ankete katılanların büyük bölümü toplumda bu tür bir etnik kökenin bulunmadığını kabul etse de, böyle bir olgunun varlığına inananlar bu etnik grubun üyelerini Meksika-Amerikalıların üstünde kabul etmiştir.^[4]

Öykü ve söylencelerde geçen şu ülkelerin gerçekte var olduğuna inanan insanlar da bulunmaktadır:

• Atlantis
• Aztlán
• El Dorado
• Hidalgo
• Lemuria
• Lyonesse
• Mu
• Ophir
• Shangri-La
• Tazonia
• Xanadu
• Zanj
• Zembla

• Alberto Manguel & Gianni Guadalupi: The Dictionary of Imaginary Places, ISBN 0-15-626054-9
• Brian Stableford: The Dictionary of Science Fiction Places

• Kurgusal kent
• Mikroulus