Fornax (takımyıldız)

Fornax
Takımyıldız
	Fornax takımyıldızının haritası
Kısaltma	For
Tamlayan	Fornacis
Sembolizm	Ocak (maltız)
Bahar açısı	3sa
Yükselim	−30°
Alan	398 derece kare (41.)
Ana yıldızlar	2
Bayer/Flamsteed; yıldızları	27
Gezegeni olduğu; bilinen yıldızlar	6
Parlak yıldızlar (3,00m'den)	0
En parlak yıldız	α For (3,80m)
Yakın yıldızlar (10 pc içindeki)	2
Messier nesneleri	0
Göktaşı yağmurları	Yok
Çevreleyen; takımyıldızlar	Balina; Heykeltıraş; Anka; Irmak;
	En iyi Aralık ayı saat 21:00'de; +50° ve −90° enlemleri arasında görülebilir.

Ocak takımyıldızı (Latince: Fornax), Güney göksel yarımküre'de yer alan ve kısmen göksel nehir Eridanus tarafından çevrelenmiş bir takımyıldızdır. Latincede "fırın" anlamına gelen adını, 1756 yılında Fransız gökbilimci Nicolas Louis de Lacaille vermiştir. Ocak takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir.

En parlak üç yıldızı olan Alfa, Beta ve Nu Fornacis, güneye bakan basık bir üçgen oluşturur. Görünür büyüklüğü 3,91 olan Alfa Fornacis, Ocak takımyıldızının en parlak yıldızıdır. Altı yıldız sisteminde gezegenler bulunduğu tespit edilmiştir. Ocak Cüce Gökadası, Samanyolu'nun küçük ve soluk bir uydu gökadasıdır. NGC 1316, nispeten yakın bir radyo gökadadır.

Hubble'ın ultra derin alan görüntüsü Ocak takımyıldızının içinde yer alır.^[1]

Ocak takımyıldızı, gece gökyüzünde 41. en büyük takımyıldızdır ve 398 derece karelik bir alanı kaplar. Güney yarımkürenin ilk çeyreğinde (SQ1) yer alır ve Aralık ayı boyunca +50° ile -90° arasındaki enlemlerden görülebilir.

Tarihçe

Fornax Chemica, *Urania'nın Aynası*'ndaki (1825) bu kartta Balina takımyıldızı'nın altında görülebilir.

Fransız gökbilimci Nicolas Louis de Lacaille, Ümit Burnu'nda iki yıl geçirmiş ve bu süreçte yaklaşık 10.000 güney yıldızını gözlemleyip kataloglamıştır. Lacaille, ilk olarak bu takımyıldızı bir imbik ve damıtma kabı ile tasvir ederek Fransızca le Fourneau Chymique (Kimya Fırını) olarak adlandırdı.^[2] 1752'deki gök küresi haritasında (planisfer), bu ismi le Fourneau (Fırın) olarak kısaltmıştır.^[3]^[4] Avrupa'dan görünmeyen Güney göksel yarımküre'nin keşfedilmemiş bölgelerinde on dört yeni takımyıldız daha tasarlayan Lacaille, bu takımyıldızların biri hariç hepsine Aydınlanma Çağı'nı simgeleyen aletlerin isimlerini vermiştir.^[a] 1763 tarihli haritasında ise "le Fourneau" ismini Latinceye çevirerek Fornax Chimiae olarak adlandırmıştır.^[2] Takımyıldızın ismi zamanla sadeleştirilmiş ve sadece "Fornax" olarak kullanılmıştır.

Notlar

^ Bir istisna, adını Masa Dağı'ndan alan Masa takımyıldızı'dır. Diğer on üç takımyıldız (Ocak ile birlikte), Pompa, Çelikkalem, Pergel, Saat, Mikroskop, Cetvel, Sekizlik, Ressam, Kumpas, Ağcık, Heykeltıraş ve Dürbün takımyıldızlarıdır.^[2]

Kaynakça

^ "Hubble Ultra Deep Field". hubblesite.org. 27 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2024.
^ ^a ^b ^c Wagman, Morton (2003). Lost Stars: Lost, Missing and Troublesome Stars from the Catalogues of Johannes Bayer, Nicholas Louis de Lacaille, John Flamsteed, and Sundry Others. Blacksburg, Virginia: The McDonald & Woodward Publishing Company. ss. 6-7, 152. ISBN 978-0-939923-78-6.
^ Ridpath, Ian. "Lacaille's Southern Planisphere of 1756". Star Tales. Self-published. 12 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2016.
^ Lacaille, Nicolas Louis (1756). "Relation abrégée du Voyage fait par ordre du Roi au cap de Bonne-espérance". Mémoires de l'Académie Royale des Sciences (Fransızca). ss. 519-592 [588]. 19 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2024.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Fornax (takımyıldız) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

[5] Bir istisna, adını Masa Dağı'ndan alan Masa takımyıldızı'dır. Diğer on üç takımyıldız (Ocak ile birlikte), Pompa, Çelikkalem, Pergel, Saat, Mikroskop, Cetvel, Sekizlik, Ressam, Kumpas, Ağcık, Heykeltıraş ve Dürbün takımyıldızlarıdır.^[2]

[1] "Hubble Ultra Deep Field". hubblesite.org. 27 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2024.

[wagman-2] Wagman, Morton (2003). Lost Stars: Lost, Missing and Troublesome Stars from the Catalogues of Johannes Bayer, Nicholas Louis de Lacaille, John Flamsteed, and Sundry Others. Blacksburg, Virginia: The McDonald & Woodward Publishing Company. ss. 6-7, 152. ISBN 978-0-939923-78-6.

[ridpathlac-3] Ridpath, Ian. "Lacaille's Southern Planisphere of 1756". Star Tales. Self-published. 12 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2016.

[4] Lacaille, Nicolas Louis (1756). "Relation abrégée du Voyage fait par ordre du Roi au cap de Bonne-espérance". Mémoires de l'Académie Royale des Sciences (Fransızca). ss. 519-592 [588]. 19 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2024.

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]