Enzo Biagi

Enzo Biagi
1976 yılında Enzo Biagi
Doğum	09 Ağustos 1920(1920-08-09) Lizzano in Belvedere
Ölüm	06 Kasım 2007 (87 yaşında) Milano
Takma ad	"Il Nonno"[1]
Meslek	Gazeteci, yazar, edebiyatçı, televizyon sunucusu
Milliyet	İtalya
Vatandaşlık	İtalya
Önemli ödülleri	tam liste

Enzo Biagi (d. 9 Ağustos 1920, Lizzano in Belvedere - ö. 6 Kasım 2007, Milano) İtalyan gazeteci, yazar, televizyon sunucusu ve partizan. Enzo Biagi, 20. yüzyıl İtalyan gazeteciliğinin en popüler ve saygın yüzlerinden biridir.

Enzo Biagi, 9 Ağustos 1920'de Lizzano in Belvedere'nin bir mezrası olan Pianaccio'da doğdu. Dokuz yaşındayken ailesiyle birlikte Bologna'ya taşındı ve babası Dario'nun (1891-1942) şehirdeki bir şeker fabrikasında depo müdür yardımcısı olarak birkaç yıldır çalıştığı Porta Sant'Isaia semtinde kaldı. Gazeteci olma fikri, Jack London'ın Martin Eden kitabını okuduktan sonra aklına geldi. Pier Crescenzi Muhasebeciler Teknik Enstitüsü'ne girdi ve burada diğer arkadaşlarıyla birlikte küçük bir öğrenci dergisi olan Il Picchio'yu çıkardı. Esas olarak okul hayatıyla ilgilenen bu dergi sadece birkaç ay sonra faşist otoriteler tarafından yasaklandı ve bu olay genç Enzo Biagi'nin güçlü bir anti-faşist eğilim kazanmasına neden oldu.^[2]

1937'de, henüz 17 yaşındayken Bologna gazetesi L'Avvenire d'Italia için haberler, renkli yazılar ve opera sanatçılarıyla küçük röportajlar üzerine çalışmaya başladı. İlk makalesi, Cesenalı şair Marino Moretti'nin alacakaranlık olup olmadığı konusundaki, dönemin eleştirmenleri arasında canlı olan polemiğe adanmıştı.

1940 yılında, Bologna'nın ana günlük gazetesi Il Resto del Carlino'nun öğleden sonra baskısı olan Carlino Sera tarafından haber redaktörü (jargonda söylendiği üzere "mutfak" işi) olarak kalıcı bir şekilde işe alındı. 1942 yılında silah altına çağrıldı ancak (hayatının geri kalanında kendisine eşlik edecek olan) kalp sorunları nedeniyle cepheye gitmedi. 18 Aralık 1943'te bir ilkokul öğretmeni olan Lucia Ghetti (1921-2002) ile evlendi ve kısa bir süre sonra dağlara sığınmak zorunda kaldı ve burada anti-faşist direnişin bir parçası olarak, programını ve ideallerini paylaştığı Partito d'Azione'ye bağlı Giustizia e Libertà tugaylarına katıldı.

Gerçekte Biagi hiç savaşmadı: Komutanı, sadakatinden şüphe etmese de silahlı çatışmalara katılması noktasında onu çok cılız buldu. Ona önce röle görevi verdi, sonra da Biagi'nin pratikte tek editörü olduğu ve insanları Gotik Hattı boyunca savaşın gerçek gidişatı hakkında bilgilendirdiği Patrioti adlı partizan gazetesinin hazırlanmasını emanet etti. Gazetenin sadece dört sayısı çıktı, matbaa Almanlar tarafından yok edildi. Biagi partizan olarak geçirdiği ayları her zaman hayatının en önemli dönemi olarak görmüştür: bunun anısına cenazesine mezarlığa kadar Bella Ciao notalarıyla eşlik edilmesini istemiştir.^[3]

Savaşın sonunda Biagi müttefik birliklerle birlikte Bologna'ya girdi ve Müttefiklerin yayın yaptığı radyonun mikrofonlarından kurtuluşun gerçekleştiğini duyurdu. Kısa bir süre sonra, o sırada adını Giornale dell'Emilia olarak değiştirmiş olan Il Resto del Carlino'da özel muhabir ve film eleştirmeni olarak işe alındı. 1946'da ünlü İtalya Bisiklet Turu Giro d'Italia'yı özel muhabir olarak takip etti. 1947'de Büyük Britanya'ya gitti ve geleceğin kraliçesi II. Elizabeth'in düğününü haber yaptı. Bu, "zamanın tanığı" olarak tüm yaşamına damgasını vuracak uzun bir dizi yurtdışı gezisi zincirinin ilkiydi.

1951 yılında Il Resto del Carlino gazetesi adına Polesine'ye gitti ve burada Rovigo şehrini vuran sel felaketini tarihe geçen bir yazıyla anlattı. Bu yazıların büyük başarısına rağmen Biagi, atom bombasına karşı Stockholm Bildirisi'ne imza atması nedeniyle komünist olmakla suçlanarak gazete içinde izole edildi, editörü tarafından "tehlikeli bir yıkıcı" olarak değerlendirildi ve gazeteden uzaklaştırıldı.

Enzo Biagi'nin Polesine'deki makaleleri, haftalık Epoca dergisinin editörü ve yazı işleri kadrosuna yeni elemanlar arayan Oriana Fallaci'nin amcası Bruno Fallaci tarafından da okundu. Fallaci onu dergide genel yayın yönetmeni olarak çalışmaya çağırdı. Biagi ve ailesi (iki kızı, Bice ve Carla çoktan doğmuştu; Anna 1956'da gelecekti) çok sevdikleri Bologna'dan Milano'ya gitmek üzere ayrıldılar.

Enzo Biagi'nin yaptığı özel haberlerle Epoca'nın tirajı patladı ve bir süre sonra Mondadori grubu derginin yönetimini Biagi'ye emanet etti. Biagi yönetimindeki Epoca, tarihsel rekabette L'Espresso ve L'Europeo'yu geride bırakarak büyük İtalyan dergileri sahnesine kendini kabul ettirdi. Epoca'nın o dönemde yenilikçi olan formülü, haftanın haberlerini ve gelişen İtalya'nın hikâyelerini özetler ve derinlemesine analizlerle anlatmayı amaçlıyordu. Bir başka özel haber de, Papa XII. Pius'u bir kanarya ile oynarken gösteren fotoğrafların yayınlanmasıydı.

1960 yılında, Cenova ve Reggio Emilia'da Tambroni hükümetine karşı çıkan çatışmalarla ilgili Biagi'nin yazdığı bir makale (10 grevci işçinin ölümüyle sonuçlanmıştı, öyle ki bu olay Reggio Emilia katliamı olarak adlandırılmıştı) hükûmetin sert tepkisine neden oldu ve Biagi Epoca'dan ayrılmak zorunda kaldı. Birkaç ay sonra La Stampa gazetesi tarafından özel muhabir olarak işe alındı.

Etkili bir gazete olan La Stampa'daki haberleri, İtalyan devlet televizyonu RAI'in haber müdürlüğünün 1 Ekim 1961'de Biagi'ye teklif edilmesinin önünü açtı. Biagi hemen işe koyuldu ve Epoca formülünü ana haber bültenine uygulayarak siyasete daha az, sistemin başarısızlıkları olarak adlandırdığı "İtalyanların sorunlarına" daha fazla yer verdi. Ventotene'de haksız yere hapsedilen müebbet mahkûmu Salvatore Gallo ile unutulmaz bir röportaj yaptı; Gallo'nun davası daha sonra İtalyan Parlamentosu'nun temyiz kararından sonra bile yargılamaların gözden geçirilmesini onaylamasına yol açacaktı. Sovyetler Birliği'nin tüm Avrupa'da paniğe yol açan nükleer denemelerine ilişkin haberlere yer verdi. Giorgio Bocca ve Indro Montanelli gibi büyük gazetecilerin RAI tarafından işe alınmasını sağladı.

İtalyan Komünist Partisi'nin kurucularından Palmiro Togliatti ve ünlü yönetmen Gianni Serra gibi isimleri programına davet ederken; birkaç yıl sonra cumhurbaşkanlığa seçilecek Giuseppe Saragat'ı programına çağırmayı reddetmesi gibi pek çok olay, Biagi'nin çok sayıda düşman edinmesine neden oldu. 1963'te RAI'den istifa ederek Corriere della Sera ve La Stampa gazeteleri için özel muhabirliğe döndü. 1967 yılında Rizzoli grubuna yayın yönetmeni olarak katıldı. Haftalık L'Europeo dergisinde çeşitli makalelere imza attı ve edebiyat dergisi Novella'yı İtalya'nın ilk magazinel haftalık yayınına (Cronoca rosa) dönüştürdü. 50 bin tirajda çakılı kalan Novella, Enzo Biagi'nin açtığı yolda yürüyerek 70'lerin başında haftalık 700 bin tiraja ulaştı. Enzo Biagi ise nihayet 1968'de, tekrar ciddi araştırmacı gazetecilik programları üretmek üzere RAI'ye geri döndü.

Enzo Biagi 1971 yılında, Il Resto del Carlino'yu ulusal bir gazeteye dönüştürmek amacıyla, 30 yıl önceki gazetesine yayın yönetmeni olarak geri döndü. Haberlere ve siyasete daha fazla önem verilmeye başlandı. Biagi ilk çıkışını, Mike Bongiorno'nun Rai 1'de yayınlanan ünlü programından esinlenerek Rischiatutto adını verdiği ve 23 gün sonra Noel arifesinde sona eren, İtalyan parlamentosunu birkaç hafta meşgul eden Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin (daha sonra Giovanni Leone seçildi) içinde bulunduğu kaosu yorumlayan bir başyazı ile yaptı.

1974 yılında Corriere della Sera'dan ayrılmadan arkadaşı Indro Montanelli ile birlikte Il Giornale gazetesini kurdu.

1977'den 1980'e dek Biagi RAI'de kalıcı olarak çalışmaya başladı ve RAI 2'de güncel olayları ele alan Proibito adlı programı sundu. Program kapsamında Douce France (1978) ve Made in England (1980) adlı iki uluslararası araştırma dosyasını yönetti. Proibito ile Biagi, ustası olacağı bir tür olan televizyon röportajlarıyla ilgilenmeye başladı. Program, Ustica uçak kazasını takip eden günlerde eski Kızıl Tugaylar lideri Alberto Franceschini, adı çeşitli mafya ve yolsuzluk soruşturmalarına karışan banker Michele Sindona ve hepsinden önemlisi Libya diktatörü Muammer Kaddafi gibi dönemin kilit isimleriyle her seferinde heyecan ve tartışma yaratan röportajlar yaptı. Libya diktatörü Kaddafi, Ustica Faciası adıyla anılan yolcu uçağı kazasının kendisine karşı ABD tarafından düzenlenen bir suikast girişimi olduğunu ve Amerikalıların o gün sadece "yanlış hedefi seçtiklerini" iddia etti. Röportaj uluslararası bir tartışmanın merkezinde yer aldı ve dönemin hükûmeti yayını yasakladı. Röportaj ancak bir ay sonra yayınlanabildi.

İtalya'da aşırı sağ ile aşırı sol terör eylemlerinin yoğun olarak yaşandığı ve İtalya'da "Kurşun Yılları" (Anni di Piombo) olarak adlandırılan dönemi aydınlatan birbirinden çarpıcı araştırma dosyaları ve röportajlara imza attı.

Enzo Biagi'nin imzasını attığı en ilginç ve ses getiren çalışmalarından biri, 1978'de yazdığı ve günümüzde ünlenmiş neredeyse tüm İtalyan çizgi romancılarının yer aldığı Storia d'Italia a Fumetti di Enzo Biagi (Enzo Biagi'nin Çizgilerle İtalya Tarihi) serisi oldu. Milo Manara, Sergio Toppi, Dino Battaglia, Hugo Pratt, Carlo Ambrosini gibi uluslararası üne sahip pek çok çizgi romancının imza attığı seri, 1986'ya dek 4 ayrı cilt şeklinde yayınlandı.

1981 yılında, Licio Gelli'nin P2 skandalının ardından, yargı soruşturmalarının ortaya çıkardığı üzere masonluk ve Gladio tarafından kontrol edilen bir gazetede çalışmak istemediğini beyan ederek Corriere della Sera'dan ayrıldı. Kendisinin de açıkladığı gibi, P2'nin lideri Gelli, gazetenin o zamanki genel yayın yönetmeni Franco Di Bella'dan Biagi'yi kovmasını ya da Arjantin'e göndermesini istemişti. Di Bella bu isteği reddetti. Enzo Biagi daha sonra La Repubblica'da köşe yazarı oldu ve 1988'de Corriere della Sera'ya dönene kadar burada kaldı.

1982'de, hedeflenen filmler aracılığıyla izleyiciyi dahil etmeyi amaçlayan bir program olan Film Dossier'in ilk serisini sundu; 1983'te Rai 3'te İkinci Dünya Savaşı'ndan bölümlere (La Guerra e Dintorni) adanmış bir programın ardından Rai 1'e döndü. Böylece en popüler programlarından biri olan ve çeşitli kahramanların katılımıyla haftanın olayının derinlemesine analizini öneren Linea Diretta'yı sunmaya başladı. Linea Diretta 1985 yılına kadar yayınlandı.

Sadece bir yıl sonra, 1986'da, yine Rai Uno'da, Biagi'nin baş röportajcı olarak işbirliği yaptığı 15 bölümlük haftalık gazetecilik programı Spot'a sıra gelir. Biagi bu programda, kendisine verilmeyen İtalyan vizesini Radikal Parti'nin elde etmeye çalıştığı yıl ünlü ve tartışmalı Hint mistik Osho Rajneesh ile yaptığı röportaj; perestroykayı başlattığı yıllarda Mihail Gorbaçov ile yaptığı röportaj; ya da Craxi hükûmetinin televizyon kanallarına yaptığı iddia edilen usulsüz ödemelerle ilgili tartışmaların yaşandığı günlerde Silvio Berlusconi ile yaptığı röportaj gibi tarihi söyleşilerin kahramanı oldu. Berlusconi, Biagi'yi Mediaset yayın grubuna katılmaya ikna etmek için boşuna uğraşıyordu; Biagi hem çalıştığı kanala sevgiyle bağlı olduğu hem de Berlusconi'nin televizyon kanallarında daha az özgürlüğe sahip olacağından korktuğu için RAI'de kaldı.

Doksanlı yılların başında, komünizmin çöküşünü konu alan Che Succede all'Est? (1990), I Dieci Comandamenti all'Italiana (1991), Mafya ile mücadeleyi konu alan ve itirafçı Tommaso Buscetta'nın ilk kez televizyonda göründüğü Una Storia (1992) gibi derinliği olan tematik programlar hazırladı. Processo al Processo su Tangentopoli (1993) ve Le Inchieste di Enzo Biagi (1993-1994) gibi programlarla Temiz Eller Skandalı'ndaki olayları yakından takip etti. Temiz Eller Operasyonu ile çürümüş politik sistemi dize getiren "kahraman" olarak görüldüğü günlerde, dönemin ünlü savcısı Antonio Di Pietro ile tanışan ve işbirliği yapan ilk gazeteciydi.

1995 yılında, Rai Uno ana haber bülteninden sonra, Biagi'nin yazarı ve sunucusu olduğu, günün önemli olayları üzerine derinlemesine bir program olan Il Fatto (Gerçek) programını sunmaya başladı. Programda yayınlanan röportajlar arasında Marcello Mastroianni, Sophia Loren, Indro Montanelli ve özellikle Roberto Benigni ile yapılan iki röportaj kayda değerdir. Temmuz 2000'de Rai, 80'inci doğum günü vesilesiyle Biagi'ye özel bir program hazırladı: Happy Birthday Mr Biagi! İyi Yazılmış Seksen Yıl, Vincenzo Mollica tarafından sunuldu. 2004 yılında Il Fatto, televizyon eleştirmenlerinden oluşan bir jüri tarafından Rai'nin ilk 50 yılında yapılmış en iyi gazetecilik programı olarak ilan edildi.^[4]

Benigni ile yapılan ilk röportaj, 1999 Akademi Ödülleri'nde aldığı Oscar'ın ardından; ikinci röportaj ise 2001 yılında, merkez ve aşırı sağ partilerin ittifakı olan Özgürlükler Evi'nin zaferiyle sonuçlanacak olan siyasi seçimlere yakın bir zamanda kaydedilmiştir. Toskanalı komedyen bu sonuncusunda, Silvio Berlusconi'nin birkaç gün önce Bruno Vespa'nın programında açıkladığı seçim bildirgesini ve Berlusconi'nin içinde bulunduğu çıkar çatışmasını alaycı ve sert bir şekilde yorumladı. Bu eleştiriler ertesi gün, Berlusconi'nin zaferini engellemek için devlet televizyonunu kullanmakla suçlanan Biagi'ye karşı hararetli polemiklere yol açtı. Fırtınanın merkezinde ünlü gazeteci Indro Montanelli'nin 27 Mart'ta Il Fatto'ya yaptığı açıklamalar da vardı. Montanelli, merkez sağa sert bir şekilde saldırmış, Berlusconi'yi İtalya için bir virüse benzetmiş ve Berlusconi yönetiminde ülkenin "kare formasyonundaki lejyonlar yerine sahtekârlıklarla çevrelenmiş kare bütçelere sahip olacağımız yumuşak bir diktatörlüğe dönüşeceğini" yani çok fazla yolsuzluk yaşayacağını iddia etmişti.

18 Nisan 2002 tarihinde Sofya'ya resmi bir ziyarette bulunan dönemin Başbakanı Silvio Berlusconi, İtalya'nın resmi haber ajansı Ansa tarafından haberleştirilen ve İtalya'da günümüzde alaycı bir şekilde "Bulgar Fermanı" olarak anılan ünlü açıklamasını yaptı. Bir gün önce kamuoyuna açıklanan yeni Rai üst yönetiminin atanmasını yorumlayan Berlusconi; gazeteci Michele Santoro, komedyen Daniele Luttazzi ve Biagi'nin tarafından yapıldığı gibi "yeni yönetimin artık kamu televizyonunun suç amaçlı kullanılmasına izin vermeyeceğini" umduğunu açıkladı. Bu açıklama, kendisi bir medya imparatorluğuna sahip olan Berlusconi'nin yönetiminde İtalya'da basın özgürlüğünün kısıtlanacağının ilk göstergesi olarak kabul edildi.

Biagi, aynı akşam Il Fatto programında basın özgürlüğüne atıfta bulunarak şu cevabı verdi:

"Başbakan üç kötü kişiyi işaret etmekten başka yapacak bir şey bulamıyor: Santoro, Luttazzi ve ben. Suç ne olabilir ki? [...] O zaman Başbakan Berlusconi, bu üç kötü karakterde tövbe ve kefaret görmediği için, gitmeleri gerektiğini ima edecektir. Sayın Başbakan, lütfen beni kovmaları için emir verin çünkü yaşım ve kendime olan saygım, sizin isteklerinize uymamı engelliyor [...]. Ben hâlâ bu kurumda bile (ki sizin de haklı olarak belirttiğiniz gibi bu kurum herkese aittir, dolayısıyla tüm görüşleri duymak isteyeceksiniz) basın özgürlüğüne yer olduğuna inanıyorum; bu Anayasa'da yazılıdır -bir göz atın-. 1961'den beri burada, Rai'de çalışıyorum ve ilk kez bir başbakan programın takvimine karar veriyor [...]. Sevgili izleyiciler, bu Il Fatto'nun son bölümü olabilir. 814 yayından sonra kendimizi anlatmaya gerek yok. Nihayetinde, birkaç gerçeği söylediğimiz için kovulmak, bazı savunma pazarlıklarının bedeli olarak kalmaktan daha iyidir."

Bu, Enzo Biagi için, RAI ile arasında önce Il Fatto'nun zaman diliminin değiştirilmesi, ardından RAI 3'e aktarılması ve son olarak da programdan çıkarılmasına tanıklık eden sayısız oyalama ve bitmek bilmeyen bir dizi müzakere ile uzun bir tartışmanın başlangıcıydı. RAI'in üst yönetimi tarafından alay edildiğini hisseden ve kendisine hiçbir programın emanet edilmeyeceğine inanan Biagi, eylül ayında kamu televizyonuyla olan sözleşmesini yenilememeye karar verdi ve 41 yıllık işbirliğinin ardından 31 Aralık 2002'de sözleşmesi fesholdu.

2002 yılı boyunca Berlusconi ile ilişkiler, Biagi için kaçınılmaz olan ahlaki kaygıları nedeniyle giderek daha da kötüleşti; hatta bu konuda şunları söyledi: "Mahkemelerde açık davaları olan bir Başbakan'ın önce yasal süreçlerini temizlemesi, sonra da kendisini ülkenin lideri olarak öne sürmesi gerekirdi. (Il Fatto, 8 Nisan 2002)"

Kasım 2002'de, Berlusconi liderliğindeki hükûmetlerin icraatlarını sıklıkla eleştiren Libertà e Giustizia adlı kültür derneğinin kurucularından ve bağımsız yönetim kurulu üyelerinden biri oldu.

Bu dönemde Enzo Biagi iki ciddi acı yaşadı: 24 Şubat 2002'de eşi Lucia Ghetti'nin ölümü ve 28 Mayıs 2003'te çok yakın olduğu kızı Anna'nın aniden kalp krizinden ölmesi. Bu ölüm onu hayatının geri kalanına damgasını vurdu.

Corriere della Sera'nın sütunlarından Berlusconi hükûmetini sert bir şekilde eleştirmeye devam etti. En sansasyonel eylemi, (Berlusconi'nin Bolzano'daki bir miting sırasında orta parmağını kaldırarak kendisini eleştirenler hakkında ne düşündüğünü ifade etmesinin ardından) "İtalyan halkı adına özür dilemesini, çünkü Başbakanımızın bir demokrasinin lideri olduğunu henüz anlamadığını" söylemesiydi.

Berlusconi, "Corriere della Sera'nın Biagi gibi hınç dolu yaşlı bir adamın hikâyelerini yayınlamasına" şaşırdığını söyleyerek karşılık verdi. Corriere della Sera'nın yayın kurulu Berlusconi'ye hitaben yazdığı açık mektupta, Enzo Biagi gibi bir gazetecinin günlük gazetelerinde çalışmasından gurur duyduğunu söyleyerek ve "Via Solferino'da gazeteciler çalışır, hizmetçiler değil" diyerek protesto etti.

• 1953: Premio Riccione - Giulia Viene da Lontano
• 1967: İtalya Cumhuriyeti Liyakat Nişanı, 2. Sınıf / Büyük Subay
• 1971: Premio Bancarella - Mondadori, Testimone del Tempo
• 1979: Premio Saint-Vincent Gazetecilik Ödülü
• 1984: Premio Satira Politica Forte dei Marmi
• 1987: Premio Bancarella - Mondadori, Il Boss è Solo
• 1995: İtalya Cumhuriyeti Liyakat Nişanı, 1. Sınıf / Şövalye Büyük Haçı^[5]
• 2004: RAI'in İlk 50 Yılının En İyi Gazetecilik Programı Ödülü, Il Fatto programı
• 2005: Premio Ilario Arpi Gazetecilik Ödülü