Biyelina
| Biyelina Bijeljina | |
|---|---|
        | |
 | |
| Ülke |  Bosna-Hersek |
| Nüfus | |
| • Toplam | 130.000−140,000 |
| Zaman dilimi | UTC+02.00 (DAS) |
| • Yaz (YSU) | [[UTCUTC+03.00]] (DAS) |
| Alan kodu | 55 |
Resmî site www.sobijeljina.org | |
Biyelina veya Belene (Sırp Kiril alfabesi: Бијељина Bijeljina, Sırp-Hırvatça telaffuz: [bîjɛʎina][1]) Kuzeydoğu Bosna-Hersek'te bulunan bir şehir ve belediyedir. Şehir Banja Luka'dan sonra Sırp Cumhuriyeti'nin ikinci ve Bosna-Hersek'in ise beşinci en büyük şehridir. Semberija'nın zengin toprakları üzerindedir. Bijeljina, 140,000-150,000 civarında nüfus ile Sırp Cumhuriyeti'nin Doğu bölümünün gayri-resmi merkezi halindedir. Bijeljina konum olarak Sırbistan'dan 6 km (4 mi) ve Hırvatistan'dan ise 40 km (25 mi) uzaklıktadır. Üretken toprakları ile bölgenin gıda üretimi ve ticaretinde önemli yer almaktadır. Bijeljina geniş şehir merkezi ile dikkat çekmektedir.
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Antik Çağ
[değiştir | kaynağı değiştir]Bijeljina şehrinin bulunduğu bölgeye ait en eski yaşam kalıntıları Cilalı Taş Çağı'na aittir. (M.Ö. 5000 ila 3000 yılları). Ayrıca bölgede Neolitik Çağ, Tunç Çağı ve Demir Çağı'na ait kalıntılar da mevcuttur. Bazı kalıntılar arasında Gradac'da bulunan antik köy, Batkovic, Glavičicav ve Kučerina ile Kojčinovac'daki köy ile Triješnici'da bulunmuş sal sayılabilir.
Eski Slav dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Bölgede bulunmuş en önemli tarihi kalıntılar arasında Batkovic Ostojićevo ile kent arasında kalan Bistrika bulunmaktadır ve 7. ile 12. yüzyıl arasındaki döneme denk gelen 4 siteden oluşmaktadır. Özellikle Chelopek'deki kalıntılar oldukça önem aksetmekte, metal işçiliğin ne kadar gelişmiş olduğunun görülmesinde önemlidir. Burada erimiş demir ve bununla yapılmış demir aletler ile "Bijeljina Müzesi"'nde sergilenen grafit potlar bulunmuştur. Bu dönemde Bistrik'de bulunan köy ki büyük ihtimalle Bistrica olarak anılıyordu, Bijeljina'dan önce tüm vadideki yerleşimin merkezi konumundaydı.
Bijeljina ismi ilk olarak 1446 yılı kayıtlarınde geçmesine rağmen, kullanıma geçmesi 1918 yılından sonrası gelir. Avusturya-Macaristan dönemi boyunca, şehre Bjelina denmekteydi. Bundan önce ise Belina ve Bilina isimleri de kullanılmıştır.
1838 yılında şehirde ilk papaz okulu açıldı. Modern okul binası 1902 yılında açıldı. Bu okulda 1893-1895 yılları arasında Jovan Dučić çalışt.[2] Jovan Dučić, ünlü bir Hersek'li Sırp şair, yazar ve diplomattır. Günümüzde Bijeljina'nın en merkezi caddesi ismini taşımaktadır.
Şehrin Belediye binası öncesi önünde 1903-1918 yıllarında hüküm sürmüş Sırp Kralı Petar Karađorđević'in heykeli bulunmaktadır. II. Dünya Savaşı döneminde Ustaşa heykeli kaldırdı ve Savaş sonrası komünist yönetim heykelin tekrar sergilenmesi taleplerini reddetti. 1990'ların ilk döneminde yerel yönetim heykeli tekrar şehir meydanına getirdi.
Yugoslavya'nın kurulması ile, özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısında Bijeljina önemli gelişmeler göstermiş, ekonomik ve kültürel konularda yeni yapılanmalar gerçekleşmiştir.
Tavna Manastırı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Tavna Manastırı, Bijeljina Belediyesi'nin güneyinde yer almaktadır. Manastısın tarih yazarları Tronosha ve Pech'e göre, Manastır Dragutin'ün çocukları Vladislav ve Urosic tarafından inşa edilmiştir. Stefan Dragutin, 1276 ile 1282 yılları arasında Serbistan Kralı; 1282 ile 1316 yılları arasında ise Sirem Kralı'dır. Tavna Manastırı'nın günümüzdeki kilisesi, aynı yere orijinalinin yerine yapılmıştır. Tavna Manastırı; Ozrena, Liplja, Vozuce ve Gostovica gibi bölgenin en eski manastırları arasında yer almaktadır. Tavna Osmanlı Dönemi'nin ilk yıllarında hasar görmüş ancak daha sonra halk tarafından restore edilmiştir. Daha sonra gerek Osmanlı Dönemi, gerekse II. Dünya Savaşı'nda defalarca hasar görmüştür. 1941 ve 1945 yıllarında Ustaşa tarafından bombalanmıştır. Mezar taşlarının birinde "Zdravko Jovacnovic, 1943 yılında manastırı korumak için Ustaşa tarafından öldürüldü" yazmaktadır. İkinci Dünya Savaşı sonrası Manastır tekrar restore edildi.[3]
Bosna Savaşı
[değiştir | kaynağı değiştir]1991-1992 yıllarında Bijeljina, yerel Sırp Otonom Yönetimi'nin merkeziydi.
Bijeljina, stratejik konumu nedeniyle Bosna Savaşı'nın ilk başladığı yerlerden biridir. 1992 yılı Nisan ayının ilk günlerinde, şehir Arkan tarafından yönetilen Sırp öncü birliklerinin akınına uğradu. O güne ait haber kaynaklarına göre, 1000'e yakın sivil öldürüldü ve Sırp olmayan halk uzaklaştırıldı.[4] Bu Bosna-Hersek'teki etkin temizliğin ilk örneklerinden biridir. Bijeljina'ya ilk olarak saldırılmasının sebebi olarak Bosna'nın Kuzeydoğusu'nda Sırp sınırına yakın olmasından kaynaklanan stratejik konumu olduğu tahmin edilmektedir.[5] Bijeljina, daha sonra Sırplar tarafından Sırp Cumhuriyeti'ne katıldığı iddia edilmiştir.
Savaş süresince, Bijeljina'ya Bosna-Hersek'in diğer bölgelerinden yoğun Sırp mülteci akını olmuştur.
Coğrafi konum
[değiştir | kaynağı değiştir]Bosna-Hersek'in kuzeydoğusunda yer alan şehir Saraybosna'ya 210, Belgrad'a 139 km. uzaklıktadır. Bijeljina'nın bulunduğu Semberija; Sava Nehri, Drina Nehri kıyılarında bulunan ve Majevica Dağları arasında bulunan düzlük bir bölgedir. Tüm Semberija Bölgesi verimli toprakları ve uygun hava koşulları ile uygun tarım alanlarından oluşmaktadır.
Semberija, Bosna-Hersek'e bağlı Sırp Cumhuriyeti'nin en gelişmiş tarım bölgesidir. Bölgede ağırlıklı olarak mısır, sebzeler, lahana, biber, domates ve karpuz yetişmektedir. Ayrıca hayvancılık ve meyve yetiştiriciliği de yapılmaktadır.
Demografisi
[değiştir | kaynağı değiştir]1991
[değiştir | kaynağı değiştir]1991 yılında sayıma göre, Bijeljina Belediyesi'nin nüfusu 96,796'dur. Bunların dağılımı:[6]
Günümüz
[değiştir | kaynağı değiştir]2005 yılı itibarıyla, şehirde 105,000 kişi yaşamaktadır[7]
Bijeljina, bölgesel olarak her geçen gün daha çok gelişmektedir ve buna paralel olarak nüfusu sürekli olarak artmaktadır. 2010 yılı tahminlerine Bijeljina merkezinde 65,000-70,000 kişi yaşamakla beraber belediye genelinde 140,000 kişiden fazla yaşamaktadır. Bu sayede Bijeljina Şehri Banja Luka'dan sonra Sırp Cumhuriyeti'nin en büyük ikinci kenti olmuştur.
Kardeş şehirler
[değiştir | kaynağı değiştir]Bijeljina, aşağıdaki yerleşim merkezleri ile kardeşi şehir statüsündedir:
Önemli kişiler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Savo Milošević, futbolcu
- Elez Dervišević, asker
- Frenkie, Boşnak rap şarkıcısı
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Resmî site
- Bijeljina danas19 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Pravopisna komisija (1960). Pravopis srpskohrvatskoga književnog jezika. Novi Sad, Zagreb: Matica srpska, Matica hrvatska.
- ^ "Bijeljina na Internetu - skolstvo". 11 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2012.
- ^ Tavna monastery 12 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- ^ Report by Anne McElvoy in The Times, 20 Nisan 1992, Noel Malcolm belirtildi - Bosnia - a short history (Macmillan, 1994), s. 236.
- ^ Noel Malcolm - Bosnia - a short history (Macmillan, 1994) s. 236
- ^ [1] 27 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Bosnia and Herzegovina 1991 census.
- ^ Prostorni plan Republike Srpske do 2015. Banja Luka, Nisan 2008. s. 69
