Baskak

Baskak, Moğol hanının fethedilen topraklardaki temsilcisi, vergi tahsildarı ve icra memurudur. "Baskak" terimi Türkçeden gelme bir kelimedir. "Baskak"ın Moğolca karşılığı ise "darugaçi"dir.^[1]

Bas- fiilinin şu anlamları vardır: 1. basmak; 2. baskı; 3. bastırmak, üstesinden gelmek; 4. saldırı. Baskak, Moğolca aydınger kağıdı, "belgeleri mühürleyen bir memur" anlamına gelir. A. A. Semyonov, Juvaini'nin Buhara Baskakları hakkındaki raporuna dayanarak, terimin anlamının “koruyucu”, “Han valisi” olduğunu savundu.^[2]

Altın Orda'da Mengü Timur dönemi dışında “Baskak” terimi kullanılmadı. "Baskak"ın yerine kelimenin Moğolca karşılığı olan “daruga” adı verildi. I.I. Sreznevsky, Plano Carpini'ye atıfta bulunarak, Baskakların fethedilen topraklarda Moğol şefleri olarak adlandırıldığını söylüyor.^[3]

Rusya'da Baskizm 1250-1260'larda kuruldu. Her prensliğe özel bir Baskak atandı. "Büyük Baskak"ın Vladimir'de bir ikametgâhı vardı. Baskaklar yerel makamları kontrol etti, XIII-XIV yüzyıllarda Rus topraklarından Altın Orda için haraç topladılar. Baskaklar ayrıca fethedilen topraklardaki nüfusun kayıtlarını da tutarlardı. Baskaklar, haraçların zamanında toplanmasını sağlamak için ellerinde büyük silahlı müfrezelere sahip olabilir.^[4]

1262'de Suzdal, Yaroslavl ve Rostov'da haraç ödenmesine karşı ayaklanmalar oldu. 1327'de Tver ayaklanması gerçekleşti. Daha sonra, Baskaklar Altın Orda'nın büyükelçileri gibi oldular. XIV. yüzyılın Rus belgelerinde (Kiev ve Tüm Rusya metropollerinin mektupları), Baskaklar, prens yönetiminin diğer temsilcileriyle birlikte aynı listede listelenmeye başlanmıştır. Bu durum prenslerin yavaş yavaş Moğol yetkililerinin işlevlerini elinden aldıklarını gösterir.^[2]