Babekiyye
| Makale serilerinden |
 |
Bâbekîler/Bâbek'îyye ya da Mazyâr'îyye; Hulûl ve tenasühe inanan[1] Hûrrem’îyye'nin devamı niteliğinde olan Ghulat-i Şîʿa fırka.
Hûrremîler’in hâlefleri Bâbekîler
[değiştir | kaynağı değiştir]Selefleri olan Hûrremîler’in Dünya'da dâima bir peygamberin mevcût olacağı, yeryüzünün asla peygambersiz kalamayacağı, peygamberliğin ise ancak ırsiyet ve hulûl yoluyla intikal etmesinin mümkün olacağı şeklindeki inançlarına uyumlu olarak Bâbek Hûrremî’nin peygamber olduğunu iddia etmişlerdir.[2][3]
Bâbek Hûrremî’nin ilâhlığı
[değiştir | kaynağı değiştir]
İbn Nedim’in Bâbek’in ilâhlık iddiasına[4] kalkışmış olduğu yönündeki kaydından anlaşıldığı kadarıyla Hûrrem’îyye'nin devamı niteliğinde olan Ghulat-i Şîʿa bir fırka oluşturmaktaydılar. Bâbek Hûrremî’nin, kendisinin ilâhlığı haricinde Hûrrem’îyye’den aldığı şeyler siyâsî taktik değişikliklerden ibaretti.[5][6]
| Makale serilerinden |
|
Bâbekîler’in İslâmiyet anlayış ve uygulamaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Çocuklarını Kur'an kurslarına göndermekle beraber, kendileri namaz kılmaz ve Ramazan orucu tutmazlardı. Ayrıca, kâfirler ile cihâda girmeyi de lüzumsuz olarak addeden bir topluluk oluşturmaktaydılar.[5][6][7]
Mazyâr’îyye fırkasının oluşumu ve Mazyâr İsyânı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Bâbek’îyye fırkasının en koyu tâkipçilerinden biri olan "Maz-Yâr", Bâbek İsyânı’nda Bâbek Hûrremî’ye en güçlü desteği verenlerin başında gelmekteydi. Ortaçağ tarihçilerinden "Bahâ’ed-Dîn Muhammad ibn Hasan ibn İsfendiyâr" Tarîk-i-Taberistan adlı eserinde, aslen koyu bir Zerdüştlük mensûbu olan ve Milâdî dokuzuncu asırda 839 yılında Abbâsîler Hâlifeliği’ne karşı ayaklanan Mazyâr’ın,
| “ | Afşîn Haydâr bin Kâvûs, Bâbek Hûrremî ve ben, üçümüz ülkemizi Araplar'dan geri geri alıp hükûmeti Sasaniler’e devretmeğe and içtik.[8] | „ |
dediği nakledilmektedir.
Mazyâr’ın ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Maz-Yâr ile Bâbek Hûrremî birlikte Abbâsî Hâlifesi Ebû İshâk el-Muʻtasım bi’l-Lâh tarafından üzerlerine sevkedilen orduların birçoğunu geri püskürtmeyi başarmalarına rağmen, kardeşi Kuhyâr’ın ihânetine uğrayan Mazyâr sonunda Abbâsîler tarafından ele geçirildi. Bağdat’ta infâz edilmeği beklediği bir sırada hâlifenin cellâtları tarafından halkın önünde işkencelere mâruz kalarak küçük düşürücü bir şekilde i'dam edilmekten kurrtulmak için zehir içerek yaşamına son verdi. "Maz-Yâr" ya da "Mah-Yâr" ismi "Ayın Yazatası’nca korunan", mânasına gelmekteydi.[9]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ El-Makdisî, Cilt IV, sahife 30.
- ^ El-Makdisî, Cilt III, sahife 8.
- ^ El-Makdisî, Cilt IV, sahife 30-31.
- ^ İbn Nedim, el-Fihrist, sahife 406.
- ^ a b TDV, İslâm Ansiklopedisi, Cilt II, sahife 173.
- ^ a b TDV, İslâm Ansiklopedisi, Cilt IV, sahife 376.
- ^ el-Fark, sahife 269.
- ^ Said Nefisî, Bâbek Hûrremî Dilâver-i Azerbaycan, Tabesh Publishers, Tahran 1955, sahife 57, İbn İsfendiyâr’ın eserinden naklen: من (مازیار) و افشين خيدر بن کاوس و بابک هر سه از دير باز عهد و بيعت کرده ايم و قرار داده بر آن که دولت از عرب بازستانيم و ملک و جهانداري با خاندان کسرويان نقل کنيم»
- ^ Yazata, Zentçe'de "Tapılası - Tapılmağa lâyık" mânâsına gelmekteydi.
