Xiamen
Xiamen 厦门市 Amoy | |
|---|---|
 CBD ng Xiamen | |
| Bansag: 温馨城市·海上花园 (Maginhawang lungsod, harding sa tabi ng karagatan) | |
 | |
 Kinaroroonan ng nasasakupan ng Lungsod ng Xiamen City sa Fujian | |
  Xiamen Kinaroroonan sa Tsina | |
| Mga koordinado: 24°28′47.41″N 118°05′21.91″E / 24.4798361°N 118.0894194°E | |
| Bansa |  Tsina |
| Lalawigan | Fujian |
| Antas-kondado na mga paghahati | 6 distrito |
| Pamahalaan | |
| • Kalihim ng CPC | Hu Changsheng |
| • Alkalde | Zhuang Jiahan |
| Lawak | |
| • Antas-prepektura & Sub-probinsiyal na lungsod | 1,699.39 km2 (656.14 milya kuwadrado) |
| • Urban | 281.6 km2 (108.7 milya kuwadrado) |
| • Metro | 3,217.98 km2 (1,242.47 milya kuwadrado) |
| Populasyon (2010) | |
| • Antas-prepektura & Sub-probinsiyal na lungsod | 3,531,347[1] |
| • Urban | 1,861,289[2] |
| • Metro | 5,114,758 |
| • Pangunahing mga kabansaan | Han: 96% Manchu: 2% Hui: 2% Mongol: 0.3% |
| Sona ng oras | UTC+8 (China Standard) |
| Kodigong postal | 361000 |
| Kodigo ng lugar | 592 |
| Kodigo ng ISO 3166 | CN-FJ-02 |
| GDP | 2018 |
| - Kabuuan | CNY 479.141 bilyon (US$69.22 bilyon) |
| - Sa bawat tao | CNY 109,740 (US$16,253) |
| - Paglago |  7.7% |
| Mga unlapi ng plaka ng sasakyan | 闽D |
| Wika | Pamantayang Mandarin (kinikilala), Xiamen Min Nan (Bernakularyong pampook) |
| Websayt | www.xm.gov.cn |
| Xiamen | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 "Xiamen" sa Pinapayak (itaas) at Tradisyonal (ibaba) na mga panitik na Tsino | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Pinapayak na Tsino | 厦门 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Tradisyunal na Tsino | 廈門 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Hokkien POJ | Ē-mn̂g or Ē-mûi | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Postal | Amoy /əˈmɔɪ/[4] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kahulugang literal | "Tarangkahang Mansiyon"[3] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ang Xiamen (厦门) maaaring tawagan sa pagbigkas na Hokkien bilang Amoy [e˨˩ bŋ̍˨˨ ʨʰi˨˨], ay isang sub-probinsiyal na lungsod sa timog-silangang bahagi ng lalawigan ng Fujian, Republikang Bayan ng Tsina, sa tabi ng Kipot ng Taiwan. Nahahati ito sa anim na mga distrito: Huli, Siming, Jimei, Tong'an, Haicang, at Xiang'an. Magkasamang sumasaklaw ang mga ito sa lawak na 1,699.39 square kilometer (656.14 mi kuw) na may populasyon ng 3,531,347 katao noong 2010. Lumawak ang urbanisadong pook ng lungsod mula sa orihinal na pulo nito upang masama ang mga bahagi ng lahat ng anim na mga distrito, na may kabuuang populasyon na 1,861,289 katao. Ang lugar na ito ay nakaugnay sa Quanzhou sa hilaga at sa Zhangzhou sa kanluran, kaya bumubuo ito sa isang daklungsod na may higit na limang milyong katao. Ang Jinmen o Kapuluang Kinmen na pinamamahalaan ng Republika ng Tsina ay nasa layong hindi hihigit sa 6 kilometro (4 mi) mula rito.
Ang Pulo ng Xiamen ay may isang likas na daungan sa Look ng Yundang, ngunit ang pandaigdigang kalakalan ng Fujian ay matagal nang pinahintulutan lamang sa Quanzhou o sa Guangzhou sa lalawigan ng Guangdong. Dahil sa pagbabanlik (ang pag-ipon o pagdami ng banlik o silt) sa daungan ng Quanzhou, iginiit ng mga Briton na buksan ang Xiamen bilang isa sa mga pantalan para sa pandaigdigang kalakalan sa isang kasunduang nagwakas sa Unang Digmaang Opyo noong 1842. Sa ilalim ng Qing, kapuwa bago at kasunod ng digmaan, mayroon malakihang pangingibang-bayan ng mga Tsino mula katimugang Fujian na nagpalaganap ng mga pamayanang Hokkien sa Singgapur, Malaysia (lalo na sa Penang), Indonesya (Medan at Lalawigan ng Riau) at sa Pilipinas. Ang mga Tsino sa ibayong-dagat ay patuloy na sumusuporta sa mga institusyong pang-edukasyon at pangkalinangan ng Xiamen. Bilang bahagi ng Opening Up Policy sa ilalim ni Deng Xiaoping, ang Xiamen ay naging isa sa unang apat na mga special economic zones ng Tsina na binuksan para sa dayuhang pamumuhunan at kalakalan noong unang bahagi ng dekada-1980. Ang dating daungan nito ay sinara gamit ang lupang hinukay noong pagpapalawak ng lungsod. Ngunit nananatiling isang pulo ang lungsod na ini-uugnay ng mga, tulay papunta sa ibang bahagi ng kalupaang Tsina.[5]
Kilala ang lungsod sa katamtamang klima nito, kulturang Hokkien at Pulo ng Gulangyu, gayon din sa mababang polusyon nito. Noong 2006, pumapangalawa ang Xiamen sa Tsina bilang "pinaka-angkop na lungsod para sa pamumuhay." Nangunguna rin ito bilang "pinakaromantikong libangang lungsod" sa Tsina noong 2011.
Mga sanggunian
[baguhin | baguhin ang wikitext]- ↑ "Communiqué of the National Bureau of Statistics of People's Republic of China on Major Figures of the 2010 Population Census (No. 1)". National Bureau of Statistics of China. 28 Abril 2011. Inarkibo mula sa orihinal noong 8 Nobyembre 2013. Nakuha noong 12 Pebrero 2014.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ senso 2010
- ↑ Dating "Ibabang Tarangkahan" (下門).
- ↑ "Amoy". Oxford English Dictionary (sa wikang Ingles) (ika-3 (na) edisyon). Oxford University Press. Setyembre 2005.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Hot Terms in China's Reform". CRI English. 31 Oktubre 2008. Inarkibo mula sa orihinal noong 17 Agosto 2018. Nakuha noong 17 Agosto 2018.
{{cite news}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)