Resipi
Ang resipi ay talaan ng mga tagubilin na naglalarawan kung paano maghanda ng isang bagay, lalo na ang lutuin o inumin.[1] Ang subresipi ay resipi para sa isang sangkap na kakailanganin sa paghahanda ng pangunahing resipi.
Kasaysayan
[baguhin | baguhin ang wikitext]Mga unang halimbawa
[baguhin | baguhin ang wikitext]
Pinetsahan noong 1730 BK ang mga pinakalumang kilalang resipi na nakasulat at naitala sa mga tabletang kuneiporme na matatagpuan sa Mesopotamya.[2]
Napetsahan ang mga ibang paunang nakasulat na resipi noong mga 1600 BK at nanggaling sa tabletang Akkadiyo mula sa timog Babilonya.[3] Mayroon ding mga hiroglipiko sa sinaunang Ehipto na naglalarawan ng paghahanda ng pagkain.
Kilala ang marami sa mga resipi ng sinaunang Gresya. Isang halimbawa ang panlutong aklat ni Miteko, ngunit lumaho na ang karamihan nito; nagsipi si Ateneo ng isang maikling resipi sa kanyang Deipnosophistae. Nagbanggit si Ateneo ng marami pang ibang panlutong aklat, lahat lumaho.[4]
May mga kilalang resiping Romano simula sa ika-2 siglo BK sa De Agri Cultura ni Cato ang Matanda. Inilarawan ng maraming may-akda ng panahong ito ang pagluluto ng silangang Mediteraneo sa wikang Griyego at sa wikang Latin.[4] Kilala ang ilang resiping Puniko sa mga salinwikang Griyego at Latin.[4]
Lumabas ang malaking koleksyon ng mga resipi na De re coquinaria, karaniwang pinamagatang Apicius, noong ika-4 o ika-5 siglo. Ito lang ang tanging kumpletong panlutong aklat na natitira mula sa mundong klasiko.[4] Nakalista ang mga kursong inihahain sa isang piging nang ganito: Gustatio (pampagana), Primae Mensae (pangunahing pagkain) at Secundae Mensae (panghimagas).[5] Nagsisimula ang bawat resipi sa utos Latin na "Kumuha...," "Resipi...."[6]
Mga sanggunian
[baguhin | baguhin ang wikitext]- ↑ "resipi - Diksiyonaryo". diksiyonaryo.ph. Nakuha noong 2024-01-28.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Winchester, Ashley. "The world's oldest-known recipes decoded" [Mga pinakalumang kilalang resipi sa mundo, nadekodipika]. www.bbc.com (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 2020-06-04. Nakuha noong 2020-06-17.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Jean Bottéro, Textes culinaires Mésopotamiens, 1995. ISBN 0-931464-92-7; commentary at "Society of Biblical Literature". Inarkibo mula sa orihinal noong 2021-09-30.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 Andrew Dalby, Food in the Ancient World from A to Z [Pagkain sa Sinaunang Mundo mula A pa-Z], 2003. ISBN 0-415-23259-7 pa. 97-98.
- ↑ "Roman food in Britain" [Pagkaing Romano sa Britanya] (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 2010-07-20. Nakuha noong 2007-05-10.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Colquhoun, Kate (2008) [2007]. Taste: The Story of Britain through its Cooking [Lasa: Ang Kuwento ng Britanya sa Pagluluto Nito] (sa wikang Ingles). Bloomsbury. p. 25. ISBN 978-0-747-59306-5.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)