Pamahalaan ng Pilipinas

Pilipinas
Ang artikulong ito ay bahagi ng seryeng: Politika at pamahalaan ng Pilipinas
Saligang Batas Pagreporma Mga Batas at kodigo ligal
Tagapagpaganap Pangulo ng Pilipinas Pangulong Ferdinand Marcos Jr. (PFP) Pangalawang Pangulong Sara Duterte-Carpio (Lakas-CMD) Gabinete Mga kagawarang tagapagpaganap Lokal na Pamahalaan
Tagapagbatas Kongreso Senado Pangulo ng Senado Juan Miguel Zubiri (Malaya) Kapulungan ng mga Kinatawan Ispiker Martin Romualdez (Lakas) Mga distrito Representasyon ng lapiang-tala Mga Lokal na Tagapagpaganap Batasan ng Bangsamoro Mga Lalawigan Mga Lungsod Mga Bayan Mga Baranggay
Panghukuman Kataas-taasang Hukuman Punong Mahistrado Alexander Gesmundo Hukuman ng Pag-aapela Mga Panrehiyong Hukuman sa Paglilitis Sandiganbayan Tanodbayan Katarungang Pambarangay
Mga grupo sa saligang batas Komisyon sa Serbisyo Sibil Tagapangulo: Karlo Nograles Komisyon sa Halalan Tagapangulo: George Garcia Komisyon sa Awdit Tagapangulo: Gamaliel Cordoba
Halalan Mga nagdaang halalan Pangkalahatan: 2010 2013 2016 2019
Mga lapiang pampolitika Partido Liberal Lakas–CMD Nationalist People's Coalition Partido Nacionalista National Unity Party United Nationalist Alliance
Mga hating pampamahalaan Mga rehiyon Mga lalawigan Mga lungsod Mga bayan Mga barangay
Mga kaugnay na paksa Katiwalian sa Pilipinas Ugnayang panlabas Karapatang pantao
Atlas
t u b

Ang Pamahalaan ng Pilipinas ay ang pambansang pamahalaan ng Pilipinas. Pinamamahalaan ito bilang isang unitaryong estado sa ilalim ng sistemang presidensyal kinakatawan at demokratiko at isang republikang konstitusyunal kung saan ang Pangulo ang nagsisilbing kapwang puno ng estado at puno ng pamahalaan ng bansa sa loob ng isang sistemang multi-partidista.

Ang pamahalaan ay may tatlong magkakaugnay na sangay: ang sangay ng tagapagbatas, sangay ng tagapagpaganap, at ang sangay ng tagahukom. Ang kapangyarihan ng bawat sangay ay ibinibigay ng Saligang Batas ng Pilipinas ayon sa sumusunod: Kapangyarihan na magsagawa ng batas ay ibinibigay sa dalawang kapulungan, ang Kongreso ng Pilipinas-ang Senado ang bumubuo sa mataas na kapulungan at ang Kapulungan ng mga kinatawan ang bumubuo sa mababang kapulungan.^[1] Ang kapangyarihan ng tagapagpaganap ay ibinibigay sa pamumuno ng Pangulo. Ang kapangyarihan sa tagahukom ay ibinibigay sa mga korte kung saan ang Kataas-taasang Hukuman ng Pilipinas ang pinakamataas na katawang panghukom ng bansa.

Ang kapangyarihan sa pagbatas ay ibinibigay sa Kongreso ng Pilipinas na binubuo ng Senado ng Pilipinas at ang Kapulungan ng mga Kinatawan. Ang mataas na kapulungan ay matatagpuan sa Lungsod ng Pasay, samantala ang mababang kapulungan ay matatagpuan sa Lungsod ng Quezon, na parehong nasa loob ng Kalakhang Maynila. Ang mga kinatawan ay inihahalal para sa tatlong taong termino. Maaari silang maihalal muli subalit hindi na maaaring tumakbo sa ika-apat na magkasunod na termino. Ang senado ay inihahalal sa anim na taong termino. Maaari silang maihalal muli subalit hindi na maaaring tumakbo sa ika-tatlong na magkasunod na termino.

Ang pinakamataas na halal na pinuno ay ang Pangulo ng Pilipinas. Ang Pangalawang Pangulo ang unang hahalili sa pangulo ayon sa pagkakasunud-sunod kung sakaling magbitiw, taluwalagin o mamatay ang pangulo. Madalas ang Pangalawang Pangulo, subalit hindi sa lahat ng pagkakataon, ay bahagi ng gabinete ng Pangulo. Kung mababakante ang posisyon ng Pangulo, ang Pangulo ay pipili ng sinumang kasapi sa Kongreso (kadalasan ay mula sa kasaping partido} bilang bagong Pangalawang Pangulo. Ang pagtalaga ay dapat patunayan ng tatlong-ikaapat ng boto ng Kongreso.^[2]

Ang kapangyarihan sa paghukom ay ibinibigay sa Kataas-taasang Hukuman ng Pilipinas at sa mga mabababang hukuman itinatag ng batas. Ang Kataas-taasang hukuman, na pinamumunuan ng Punong mahistrado at binubuo ng 14 na Kasamang Mahistrado, ang bumubuo sa pinakamataas na hukom. Ang mga mahistrado ay maglilingkod hanggang 70 gulang. Ang mga mahistrado ay itinatalaga ng pangulo ayon sa mungkahi ng Panghukuman at konseho ng bar ng Pilipinas.^[3]

Ang Artikulo 9 ng Saligang Batas ng Pilipinas ay nagtatag ng tatlong malayang komisyong konstitusyonal: Ang Komisyon sa Serbisyo Sibil, Komisyon sa Halalan at Komisyon ng Pagsusuri. ^[4]

Ang pamahalaan ng Pilipinas ay may tatlong mga sangay na malayang sinusubaybayan ng Ombudsman ng Pilipinas. Ag ombudsman ay inuutusan ng saligang batas upang siyasatin at parusahan ang sinumang pinuno ng pamahalaan na sinasabing may sala sa mga krimen, higit ang mga kasong pandarambong at katiwalian. Inaalalayan ang Ombudsman ng anim na kinatawan, ang Pangkahalatang Kinatawan, ang Kinatawan para sa Luzon, Ang Kinatawan para sa Kabisayaan, ang Kinatawan para sa Mindanao, Ang Kinatawan para sa Hukbong Sandatahan, at ang Natatanging Tagapag-usig.

Ang Pilipinas ay may apat na pangunahing uri ng mga halal pagkakahating administratibo, madalas ay ang mga pinagsama-samang mga yunit ng lokal na pamahalaan. Sila ay ang, mula pinakamataas hanggang pinakamababang pagkakahati:

1. Nagsasariling Rehiyon
2. Lalawigan (lalawigan, probinsiya, kapuoran) at mga malalayang lungsod (lungsod, siyudad/ciudad, dakbayan, dakbanwa, lakanbalen)
3. Bayan (bayan, balen, bungto, banwa) at mga nakapaloob na lungsod (lungsod, siyudad/ciudad, dakbayan, dakbanwa, lakanbalen)
4. Mga Barangay (kilala rin bilang barrio)