Tingnan ang wikitext ng Timog Korea

Wala kang pahintulot na baguhin ang pahinang ito dahil sa sumusunod:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪Hasley‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected: .

Start of block: 01:21, 7 Setyembre 2022
Expiry of block: 01:21, 7 Setyembre 2027

Your current IP address is 79.170.44.78. The blocked range is 79.170.40.0/21.

Pakisama ang lahat ng mga detalye sa taas sa kahit anong mga katanungan na gagawin mo. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.

Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Makikita at makokopya mo ang wikitext ng pahinang ito.

{{Infobox country
|native_name=대한민국 <br />大韓民國 <br />''Daehan Minguk''
|conventional_long_name=Republika ng Korea
|common_name=Timog Korea
|image_flag=Flag of South Korea.svg
|image_coat=Coat of arms of South Korea.svg
|symbol_type = Emblem
|image_map=<!--Do not change without discussing at the Talk page-->Locator map of South Korea.svg<!--Do not change without discussing at the Talk page-->
|motto={{lang|ko|(홍익인간)}} <br> "Kabutihan sa lahat ng sangkatauhan"
|national_anthem=''[[Aegukga]]'' {{lang|ko|(애국가)}} <br> "Makabayang awit"<center>[[Talaksan:National anthem of South Korea, performed by the United States Navy Band.wav]]</center>
|official_languages=[[Wikang Koreano|Koreano]]
|languages_type=Opisyal na sistemang pansulat
|languages=[[Hangul]]
|demonym=Timog Koreano, Koreano
|ethnic_groups=
|capital=[[Seoul]]
|government_type= [[Republika]]ng [[pangulo|pampanguluhan]]
|leader_title1=[[Pangulo ng Timog Korea|Pangulo]]
|leader_title2=[[Punong Ministro ng Timog Korea|Punong Ministro]]
|leader_name1=[[Yoon Suk-yeol]]
|leader_name2={{#statements:P1308|from=Q15407843}}
|legislature=[[Pambansang Asemblea ng Timog Korea|Pambansang Asemblea]]
|largest_city=[[Seoul]]
|area_rank=Ika-108
|area_km2 = 100210
|area_sq_mi = 38691 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
|percent_water=0.3
|population_estimate= 48,875,000<ref>{{cite web|url=http://www.index.go.kr/egams/stts/jsp/potal/stts/PO_STTS_IdxMain.jsp?idx_cd=1009&bbs=INDX_001 |title=총인구, 인구성장률 : 지표상세화면 |publisher=Index.go.kr |date= |accessdate=2010-10-29}}</ref>
|population_estimate_year=2010
|population_estimate_rank=Ika-24
|population_density_km2=491
|population_density_sq_mi=1,271 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
|population_density_rank=Ika-21
|GDP_nominal=$986.256 bilyon<ref name=imf2/>
|GDP_nominal_rank=
|GDP_nominal_year=2010
|GDP_nominal_per_capita=$20,165<ref name=imf2/>
|GDP_nominal_per_capita_rank=
|GDP_PPP=$1.457 trilyon<ref name=imf2>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2010/02/weodata/weorept.aspx?sy=2010&ey=2010&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=542&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=&pr.x=50&pr.y=14|title=South Korea|publisher=International Monetary Fund|accessdate=2010-04-21}}</ref>
|GDP_PPP_rank=
|GDP_PPP_year=2010
|GDP_PPP_per_capita=$29,790<ref name=imf2/>
|GDP_PPP_per_capita_rank=
|sovereignty_type=[[Kasaysayan ng Timog Korea|Bumuo]]
|established_event3=[[Gojoseon|Pambansang Araw ng Pundasyon]]
|established_event4=[[:en:March 1st Movement|Pagpahayag ng Kasarinlan]]
|established_event5=[[Probisyonal na Gobyerno ng Republika ng Korea|Pamahalaang Probisyonal]]
|established_event6=[[Pagkakahati ng Korea|Pagpapalaya]]
|established_event7=[[Saligang Batas ng Republika ng Korea|Saligang Batas]]
|established_event8=[[Kasaysayan ng Timog Korea#Unang Republika|Ipinahayag ang pamahalaan]]
|established_date3=3 Oktubre 2333 BCE
|established_date4=1 Marso 1919
|established_date5=13 Abril 1919
|established_date6=15 Agosto 1945
|established_date7=17 Hulyo 1948
|established_date8=15 Agosto 1948
|HDI_year=2010
|HDI=0.877
| HDI_change = {{increase}} <!-- increase/decrease/steady -->
| HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2010_EN_Table1.pdf|title=Human Development Report 2010|year=2010|publisher=United Nations|accessdate=5 Nobyembre 2010|archive-date=2010-11-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20101121150504/http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2010_EN_Table1.pdf|url-status=dead}}</ref>
|HDI_rank=Ika-12
|Gini=31.3
| Gini_ref = <ref name=ciagini>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html Gini index] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070613005439/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html |date=2007-06-13 }} CIA World Fact Book</ref>
|Gini_year=2007
|currency=[[Won ng Timog Korea]] (₩)
|currency_code=KRW
|time_zone=[[Pamantayang Oras sa Korea]]
|utc_offset=+9
|time_zone_DST=''hindi inoobserba''
|utc_offset_DST=+9
|date_format=yyyy년 mm월 dd일<br />yyyy/mm/dd ([[Common Era|CE]])
|drives_on=kanan
|cctld=[[.kr]]
|calling_code=[[Telephone numbers in South Korea|82]]
|footnote1=Mobile phone system CDMA, WCDMA, HSDPA and WiBro
|footnote2=Domestic power supply 220V/60 Hz, CEE 7/7 sockets
}}
Ang '''Timog Korea'''<ref name=CRI>Andrea (tagapagsalin). [http://filipino.cri.cn/104/2008/11/12/2s72302.htm "Korea," "Hilagang Korea," "Timog Korea," "Koreano,"] mga salitang ginamit sa balitang "H.Korea, puputulin ang daang panlupa nila ng T.Korea," China Radio International - Filipino, Filipino.CRI.cn</ref>, pantungkulin '''Republika ng Korea'''<ref name=CRI/> ([[Wikipedia:Tulong#Mga pangalang internasyonal ng bansa|Internasyonal]]: ''Republic of Korea'', [[Hangul]]: 대한민국,  ''Daehan Minguk''), ay isang [[bansa]] na matatagpuan sa [[Silangang Asya]], sa katimugang kalahati ng [[Tangway ng Korea]].  Karaniwang tinatawag na ''Hanguk'' (bansang Han; 한국) o ''Namhan'' (Timog Han; 남한) ng mga taga-Timog Korea. Tingnan ang [[mga pangalan ng Korea]].

[[Seoul]] (서울) ang [[kapital na lungsod]] nito. Sa hilaga, matatagpuan ang [[Hilagang Korea]], na nabuo bilang [[Korea|isang bansa]] hanggang noong 1945.

Ang Korea ay may mahabang kasaysayan na umaabot ng 4,000 taon, kasama na ang pagbagsak ng mga kaharian at dinastiya. Simula nang sumibol muli bilang isang republikang bansa noong 1948 pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], ay naharap ito sa maraming mga pagsubok: ang [[Digmaang Korea]], and deka-dekadang pamamahalang awtoritaryan, at pagpapalit ng saligang batas nang limang beses.

Ang ekonomiya ng Timog Korea ay mablis na umangat simula noong 1961 at ngayon ay [[Tala ng mga bansa ayon sa GDP (nominal)|ika-15 na pinakamalaki sa buong mundo (halagang nominal)]].

== Pangalan ==

Sa [[wikang Koreano]], ang Timog Korea ay tinatawag na ''Daehan Min-guk'' (Hangul:대한민국 pakinggan (help·info), Hanja:大韓民國, kahulugan "Dakilang Bansa ng Mamamayang Han"), o Hanguk (한국) kung paiikliin.
 
Sa [[Wikang Ingles]], ang bansang ito ay kadalasang tinatawag bilang "Korea", na nagmula sa Dinastiyang Goryeo (minsan ay nakabaybay na Koryo), na nanggaling naman sa pangalan ng sinaunang Kaharian ng Goguryeo.

== Pamahalaan ==
Ang [[pamahalaan]] ng Timog Korea ay nahahati sa tatlong sangay, ang ehekutibo, lehislatibo at hudikatura. Pangunahing operasyon ng ehekutibo at lehislatibo ang pambansang pamahalaan, ngunit ang ibang sangay ng ehekutibo ay maaari rin magkaroon ng operasyon sa mga lokal na pamahalaan.

== Kasaysayan ==
=== Bago ang Pagkakahati ===
{{main|Kasaysayan ng Korea}}
[[Talaksan:Baitou Mountain Tianchi.jpg|left|thumb|200px|Ang [[Lawa ng Kalangitan]] ng [[Bundok Baekdu]], kung saan sinabing bumaba mula sa langit ang ama ni [[Dangun]].]]

Ang mga tuklas ng mga arkeolohiko ay nagsasabi na ang [[Tangway ng Korea]] ay tinitirahan na ng mga tao noong pang panahon ng [[Unang Paleolitiko]].

Ang Korea ay nagsimula nang mabuo ang Joseon (ang pangalang [[Gojoseon]] ay mas kadalasang ginagamit upang hindi malito sa isa pang Dinastiyang Joseon na nabuo noong ika-14 na dantaon; ang unlaping Go- ay nangangahulugang 'Luma' o 'Sinauna') noong 2333 [[BCE]] ni [[Dangun]].<ref>[http://www.asianinfo.org/asianinfo/korea/history.htm Kasaysayan ng Korea (Ko-Choson, Ang Tatlong Kaharian, Kaharian ng Parhae, Pinag-isang Shilla, Dinastiyang Koryo, Panahong Kolonyal, Pakikipaglaban sa Kalayaan, Pamahalaang Probisyunal ng Korea, Hukbong Sandatahng Pangkalayaan, Republika ng Korea,)<!-- Bot generated title -->]</ref> Ang Gojoseon ay lumawak hanggang sa makontrol na nito ang kabuuan ng tangway ng Korea at ilang bahagi ng [[Manchuria]]. Pagkatapos ng maraming mga digmaan laban sa Tsinong [[Dinastiyang Han]], ang Gojoseon ay bumagsak, at nagsimula ang Panahon ng [[Tatlong Kaharian ng Korea]].

[[Talaksan:Three Kingdoms of Korea Map.png|thumb|right|220px|Ang mapa ng [[Tatlong Kaharian ng Korea]] noong huling bahagi ng ika-5 dantaon.]]

Sa unang dantaon ng Pangkaraniwang Panahon, ang [[Kaharian ng Buyeo]], [[Okjeo]], [[Dongye]], at ang konpederasyon ng [[Samhan]] ay ang mga sumasakop sa tangway ng Korea at sa katimugang bahagi ng Manchuria. Sa mga maliit na mga estado nito, ang [[Goguryeo]], [[Baekje]], at ang [[Silla]] ang lumago at kumontrol sa tangway bilang [[Tatlong Kaharian ng Korea]]. Ang pag-iisa ng Tatlong kaharian sa pamamagitan ng [[Pinag-isang Silla]] noong 676 ang nagpasimula ng Panahong Hilagag-Timog Estado, kung saan ang karamihan sa tangway ng Korea ay kontrolado ng [[Pinag-isang Silla]], samantalang ang [[Balhae]] ang sumakop sa hilagang bahagi ng Goguryeo. Sa Pinag-isang Silla, ang tula at sining ay pinaunlad, at ang kulturang Budhista ay pinalaganap. Ang relasyon sa pagitan ng Korea at Tsina ay nanatiling mapayapa sa mga panahong ito. Subalit ang Pinag-isang Silla ay humina dahil sa mga panloob na kaguluhan, at sumuko sa [[Goryeo]] noong 935. Ang [[Balhae]], Ang kalapit ng Silla sa hilaga, ang sumakop dito at naging Goguryeo. Noong panahon ng kanilang kaunlaran, kontrolado ng Balhae ang halos lahat ng bahagi ng Manchuria at ilang bahagi ng Rusya. Ito ay bumagsak sa mga Khitan noong 926.

Pagkatapos ng Hilaga-Timog na Panahon, ang mga sumunod na estado dito ay lumaban para sa pamamahala noong huling bahagi ng panahon ng Tatlong Kaharian. Ang tangway ay lumaong pinag-isa ni [[Taejo ng Goryeo|Wan Geon]] ng [[Goryeo]]. Gaya ng Silla, ang Goryeo ay isang mataas na estadong kultural at nabuo ang [[Jikji]] noong 1377, gamit ang pinalumang bakal na gumagalaw na palimbagan.<ref>[http://portal.unesco.org/ci/en/ev.php URL_ID=3946&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html World's oldest printed Doc]</ref>

[[Talaksan:Korea-Gyeongbokgung-Guard.ceremony-08.jpg|thumb|left|200px| Ang [[Gyeongbokgung|Palasyo ng Gyeongbok]] ang pinakamalaki sa [[Limang Malalaking Palasyo]] na ginawa noong [[Dinastiyang Joseon]].]]

Ang [[Pananakop ng mga Mongol sa Korea|pananakop ng mga Mongol]] noong ika-13 dantaon ay labis na nagpahina sa Goryeo. Subalit, ang Goryeo ay napanatiling mamuno sa Korea bilang alyadong sangay ng mga Mongol. Pagkatapos ng pagbagsak ng Emperyong Mongolia ([[Dinastiyang Yuan]]), ang Goryeo ay nagpatuloy sa pamumuno. Pagkatapos ng maraming kaguluhan at mga sumunod na pananakop, Ang Goryeo ay pinalitan ng [[Dinastiyang Joseon]] noong 1388 pagkatapos ng rebelyon ni Heneral [[Taejo ng Joseon|Yi Seong-gye]]. Inihayag ni Heneral Yi na ang bagong pangalan ng Korea ay Joseon bilang pagkilala sa [[Gojoseon]], at inilipat ang kabisera sa [[Seoul]]. Ang unang 200 taon ng Dinastiyang Joseon ay kinakitaan ng kapayapaan at ang pagkabuo ng [[hangul]] ni Haring [[Dakilang Sejong ng Joseon|Sejong]] noong ika-14 na dantaon at ang paglaki ng impluwensiya ng [[Confucianismo]].

Sa huling bahagi ng ika-16 na dantaon, ang bagong nagkakaisang Hapon ay sinakop ang Joseon. Noong panahon ng [[Pananakop ng mga Hapon sa Korea (1592–1599)]], ang ilang dantaon ng kapayaan ay nagdulot sa dinastiya ng hindi kahandaan sa pananakop, at ang kakulangan sa teknolohiya at mahinang pamumuno mula sa [[Seonjo ng Joseon|pamahalaang Joseon]] at ng mga heneral ang nagdulot ng pagkawasak ng Tangway ng Korea. Subalit, ang patuloy na pagiging dominante ng mga Koreano sa karagatan na pinamumunuan ni [[Yi Sun-Sin|Admiral Yi]], ang paglakas ng mga lokal na sandatahan, at ang pakikialam ng [[Dinastiyang Ming|Tsinang Ming]] ay nagdulot sa Hapon ng matinding agam agam at pagsuko noong 1598.

Ngayon, Si Admiral Yi ay pinagdiriwang bilang isa sa pinakadakilang bayani ng Korea at ang kanyang mga barkong pagong, ay matagumpay na nagamit laban sa mga Hapones, at kinonsidera bilang pinakaunang labanang barkong may baluting bakal sa buong daigdig, subalit ang kakulangan sa matibay na katibayan ukol sa mga bakal ay nagdulot ng maraming debate.

Noong huling bahagi ng Dinastiyang Joseon, ang polisiyang isolasyonista ang umani ng pangalang "[[Hermit Kingdom]]", bilang proteksiyon laban sa kanluraning [[imperyalismo]] bago ito napilitang magbukas ng kalakalan na nagpasimula rin sa panahon nang pamumunong Kolonyal ng Hapon.

=== Pagkatapos ng Pagkakahati ===
{{main|Kasaysayan ng Timog Korea}}

Pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], ang mga tropa ng [[Unyong Sobyet]] at [[Estados Unidos]] ay kinontrol ang kalahating hilaga at kalahating timog ng bansa.Ang dalawang magkalaban sa [[Cold War]] ay bumuo ng pamahalaang simpatetiko sa kanilang mga sariling mga ideyolohiya, na nagdulot sa Korea upang mahati sa dalawang pampolitika na bansa; ang [[Hilagang Korea]] at Timog Korea.

Kahit na nagkaroon ng planong pag-isahin ang Korea noong 1943 ayon sa [[Deklarasyon ng Cairo]], ang tumitinding [[Cold War]] ang nagdulot upang mabuo ang dalawang magkahiwalay na pamahalaan: ang komunistang Hilaga at kapitalistang Timog. Sa Hilaga, isang dating gerilyang laban sa Hapon at mga aktibistang komunista, si [[Kim Il-Sung]]<ref>{{Cite web |title=Kim Il Sung. The Columbia Encyclopedia, Sixth Edition. 2001-07<!-- Bot generated title --> |url=http://www.bartleby.com/65/ki/KimIlSun.html |access-date=2009-03-07 |archive-date=2009-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090604202205/http://www.bartleby.com/65/ki/KimIlSun.html |url-status=dead }}</ref> at sa Timog, isang  pinunong pampolitika na Koreano, si [[Syngman Rhee]], ang inilagay bilang mga pangulo.<ref>{{Cite web |title=Rhee, Syngman. The Columbia Encyclopedia, Sixth Edition. 2001-07<!-- Bot generated title --> |url=http://www.bartleby.com/65/rh/Rhee-Syn.html |access-date=2009-03-07 |archive-date=2009-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090604201211/http://www.bartleby.com/65/rh/Rhee-Syn.html |url-status=dead }}</ref>

[[Talaksan:Looking east along the north bank of the Han from Seogang Bridge.jpg|thumb|right|220px| [[Ang himala ng Ilog Han]] pagkatapos ng digmaan ang nagdulot sa Timog Korea upang mapabilang sila sa [[G20]] at isa sa pinakamayamang bansa sa Asya.]]

Noong 25 Hunyo 1950, nilusob ng [[Hilagang Korea]] ang Timog na nagdulot ng [[Digmaang Koreano]]. Binoykot ng Unyong Sobyet ang [[Nagkakaisang mga Bansa]] noon, kaya walang veto, ay nakapagpahintulot sa UN na pumagitna ito nang maging malala na ang malakas na sandatahang kommunista na maaring madaling masakop ang buong bansa. Ang Unyong Sobyet at ang Tsina ay tumangkilik sa [[Hilagang Korea]], at noong huli ay ang pagsali ng angaw na mga tropang sandatahang Tsino. Pagkatapos ng malaking paglusob ng magkadalawang panig, ang digmaan ay lumaon at walang nagwagi. Ang kasunduan noong 1953, na hindi nilagdaan ng Timog Korea, na humati sa tangway sa gitna ng isang pook na walang sandahatang lakas o ''demilitarized zone'' na malapit sa orihinal na hangganan ng dalawang bansa. Wala talagang kasunduang pangkapayapaan ang nilagdaan, at ang dalawang bansa ay masasabi pa ring na sa digmaan.<ref>{{cite web |url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/2800.htm |title=South Korea |work=US Department of State |accessdate=2006-09-16}}</ref>

Noong 1960, [[Himagsikang Abril|isang pagkilos ng mga mag-aaral]] ang nagdulot sa pagbitiw ng autokrata at mandarambong na Pangulong si [[Syngman Rhee]]. Sinundan ito ng panahon ng pagkagulo sa politika, na dulot ng [[Kataastaasang Konseho para sa Pambansang Pag-sasaayos|kudeta]] na pinumunuan ni Heneral [[Park Chung-hee]] laban sa mahina at hindi mabisang pamahalaan noong taong iyon. Si Park ang naging pangulo hanggang siya ay pinaslang noong 1979. Sa kanyang pamumuno,  kinakitaan ng mabilis na pag-unlad ng ekonomiya sa sektor ng ''export'' ang Timog Korea at pati na rin ang matinding pagsupil sa kalayaang pampolitika. Matindi ang naging pagbatikos kay Park bilang isang walang awang militar na diktador, subalit umunlad ang ekonomiyang Koreano noong panahon ng kanyang pamumuno.

Ang mga taon pagkatapos paslangin sa Park ay muling kinakitaan ng kaguluhang pampolitika dahil ang mga dating pinuno ng tagasalungat ay nangampanya upang maging pangulo. Noong 1980, nagkaroon muli ng kudeta, na pinamunuan naman ni Heneral [[Chun Doo-hwan]] laban sa pamahalaan transisyunal ni Choi Gyu Ha, ang pangulong pansamantala at ang dating punong ministro sa ilalim ni Park. Si Chun ay naging pangulo, at ang kanyang kudeta noong Disyembre 12 ay ang nagpasiklab ng mga protesta sa buong bansa na nagnanais ng [[demokrasya]] lalo na Lungsod ng Gwangju.

== Ugnayang panlabas ==
[[Talaksan:Bushes greet South Korean President Lee Myung-bak.jpg|thumb| Si Pangulong [[Lee Myung-bak]], kasama si dating Pangulong [[George W. Bush]].]]

Pinapanatili ng Timog Korea ang relasyong diplomatiko nito sa mahigit 188 na mga bansa. Ang bansa ay naging kasapi ng [[mga Nagkakaisang Bansa]] simula noong 1991, nang ito ay naging estadong kasapi kasabay ng Hilagang Korea. Noong 1 Enero 2007, ang Ministro panlabas ng Timog Korea na si [[Ban Ki-moon]] ay tinalagang [[Kalihim Panlahat ng Nagkakaisang mga Bansa|Kalihim Panlahat]]. Bumuo rin ito ng ugnayan sa [[Samahan ng mga Bansa sa Timog-Silangang Asya]] bilang kasapi ng ''ASEAN Plus Three,'' isang tagapagmasid na kinatawan, at sa [[East Asia Summit]].
=== Tsina ===
Ayon sa kasaysayan, ang Korea ay may malapit na ugnayan sa [[Tsina]]. Bago mabuo ang Timog Korea, ang mga lumaban para sa kalayaan ng Korea ay nakipagtulungan sa mga hukbong Tsino noong panahon ng pananakop ng mga Hapon. Subalit, pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], niyakap ng [[Republikang Popular ng Tsina]] ang [[Maoismo]] samantalang pinili ng Timog Korea ang maging malapit sa Estados Unidos. Tinulungan ng Tsina ang Hilagang Korea sa pagkakaroon ng suplay at sandatahan noong panahong ng [[Digmaang Koreano]], at ito ang naging dahilan ng pagkakahinto ng diplomatikong relasyon ng Timog Korea at Tsina. Unti unting nanumbalik ang relasyon ng Timog Korea at Tsina nang pormal na buuin muli ito noong 24 Agosto 1992. HInangad ng dalawang bansa na pagbutihin ang relasyong bilateral at inalis ang apatnapung taong pagpipigil sa kalakalan, at <ref name="autogenerated2">{{cite web |url=http://www.atimes.com/atimes/Korea/FI11Dg03.html |title=Asia Times – News and analysis from Korea; North and South |publisher=Atimes.com |date=2004-09-11 |accessdate=2010-04-25 |archive-date=2009-04-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090402045330/http://www.atimes.com/atimes/korea/FI11Dg03.html |url-status=dead }}</ref> ang relasyong Timog Korea-Tsina ay napabuti simula noong 1992.<ref name="autogenerated2" /> Pinutol ng Timog Korea ang opisyal na relasyon nito sa [[Republika ng Tsina]] (Taiwan) nang makuha nito ang opisyal na relasyon sa [[Republikang Popular ng Tsina]] (Tsina).<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ks.html South Korea] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150703194347/https://www.cia.gov/Library/publications/the-world-factbook/geos/ks.html |date=2015-07-03 }} CIA World Factbook</ref>

== Pagkakahating Administratibo ==
{{see also|Talaan ng mga lungsod sa Timog Korea}}
Ang Timog Korea ay hinahati sa walong [[lalawigan]], isang espesyal na [[lalawigan]], anim na lungsod, at isang espesyal na lungsod. Ang pangalan sa baba ay naka [[Ingles]], [[Hangul]], at [[Hanja]].

{| class="wikitable"
! !! Pangalan<sup>a</sup> !! Hangul !! Hanja
|-
!colspan="4"| Espesyal na Lungsod (''Teukbyeolsi''&nbsp;<sup>a</sup>)
|-
|   1 || [[Seoul]]   || 서울특별시 || 서울特別市
|-
!colspan="32"| Lungsod Metrepolitan (''Gwangyeoksi''&nbsp;<sup>a</sup>)
|-
|   2 || [[Busan]]   || 부산광역시 || 釜山廣域市
|-
|   3 || [[Daegu]]   || 대구광역시 || 大邱廣域市
|-
|   4 || [[Incheon]] || 인천광역시 || 仁川廣域市
|-
|   5 || [[Gwangju]] || 광주광역시 || 光州廣域市
|-
|   6 || [[Daejeon]] || 대전광역시 || 大田廣域市
|-
|   7 || [[Ulsan]]   || 울산광역시 || 蔚山廣域市
|-
!colspan="4"| Lalawigan
|-
|   8 || [[Gyeonggi-do]]       || 경기도 || 京畿道
|-
|   9 || [[Gangwon-do (Timog Korea)|Gangwon-do]]|| 강원도 || 江原道
|-
|  10 || [[Chungcheongbuk-do]]|| 충청북도 || 忠淸北道
|-
|  11 || [[Chungcheongnam-do]]|| 충청남도 || 忠淸南道
|-
|  12 || [[Jeollabuk-do]]|| 전라북도 || 全羅北道
|-
|  13 || [[Jeollanam-do]]|| 전라남도 || 全羅南道
|-
|  14 || [[Gyeongsangbuk-do]]|| 경상북도 || 慶尙北道
|-
|  15 || [[Gyeongsangnam-do]]|| 경상남도 || 慶尙南道
|-
!colspan="4"| Espesyal na nagsasariling pamamahalang lalawigan (''Teukbyeoljachi-do''&nbsp;<sup>a</sup>)
|-
|  16 ||  [[Lalawigan ng Jeju|Jeju]]             || 제주특별자치도 || 濟州特別自治道
|-
|}

== Demograpiya ==

{{Main|Demograpiya ng Timog Korea}}

Kilala ang Timog Korea sa densidad ng populasyon nito, na nasa 487 bawat kilometro parisukat na 10 ulit na mas mataas kaysa sa pandaigdigang pamantungan. Karamihan ng mga Timog Koreano ay nakatira sa mga pook urban, dahil sa mabilis na migrasyon mula sa kayanunan noong mabilis na pagpapalawak ng ekonomiya noong dekada '70, '80 at '90.<ref>{{cite web |url=http://countrystudies.us/south-korea/33.htm |title=South Korea |work=CIA Country Studies |accessdate=2006-04-22}}</ref>  Ang kabiserang lungsod, pinakamalaking lungsod at pangunahing sentro ng industriya ay ang [[Seoul]]. Ayon sa senso noong 2005, Ang Seoul ay may populasyon na 9.8 milyon. Ang [[Kalakhang Seoul]] ay may 24.5 milyon nananahan na naging dahilan upang ito ay maging ikalawang pinakamalaking pook metropolitan sa buong daigdig. Ang iba pang pangunahing lungsod ay ang [[Busan]] (3.5 milyon),  [[Incheon]] (2.5 milyon), [[Daegu]] (2.5 milyon), [[Daejeon]] (1.4 milyon), [[Gwangju]] (1.4 milyon) at [[Ulsan]] (1 milyon).<ref>Populations for all cities as of 2005, {{cite web|url=http://www.kosis.kr/eng/e_stat_OLAP.jsp?tbl_id=DT_1IN0001&org_id=101&vwcd=MT_ETITLE&path=&oper_YN=Y&lang_mode=eng|title=Summary of Census Population (by administrative district/sex/age)|work=NSO Database|accessdate=2009-05-11}}{{Dead link|date=Oktubre 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>

Ang populasyon ay hinubog din ng migrasyong internasyunal. Pagkatapos ng pagkakahati ng tangway ng Korea pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, may tinatayang apat na milyon katao mula Hilagang Korea ang tumawid sa hangganan patungong Timog Korea. Ang kalakarang ito ay nabaligtad naman pagkatapos ng apatnapung taon dahil naman sa paglabas ng mga nananahan dito patungo sa ibang bansa, lalo na sa [[Estados Unidos]] at [[Canada]]. Ang populasyon ng Timog Korea noong 1960 ay nasa 25 milyon.<ref>[http://esa.un.org/unpp/p2k0data.asp World Population Prospects: The 2006 Revision] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200421172734/http://esa.un.org/unpp/p2k0data.asp |date=2020-04-21 }}. Source: ''Population Division of the Department of Economic and Social Affairs of the United Nations Secretariat.''</ref> Ang kasalukuyang populasyon ng Timog Korea ay tinatayang nasa 49,540,000.<ref>{{cite web |url=http://ups.kosis.kr/upload/Magazine/NEW/AC/AC10_2008.xls |title=2008년 12월 31일 기준 주민등록인구 및 세대 |work=Korea National Statistical Office |accessdate=2009-04-08 }}{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>

Ang lipunang Timog Koreano ay magkakatulad na may 98 bahagdan ng mga nananahan dito ay may etnisidad na [[Koreano (pangkat etniko)|Koreano]].<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ks.html#People South Korea] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150703194347/https://www.cia.gov/Library/publications/the-world-factbook/geos/ks.html#People |date=2015-07-03 }}. CIA – The World Factbook.</ref> Datapwat maliit, ang bahagdan ng mga hindi Koreano ay tumataas.<ref>"[http://www.nytimes.com/2009/11/02/world/asia/02race.html?_r=3 South Koreans Struggle With Race]". The New York Times. 1 Nobyembre 2009.</ref> Noong 2009, mayroong 1,106,884 banyagang residente ang Timog Korea, doble kung ihahambing sa kabuuang bilang noong 2006. 56.5% ng mga ito ay mula sa [[Republikang Popular ng Tsina|mga migranteng galing sa Republikang Popular ng Tsina]], ngunit karamihan sa kanila ay mga ''Joseonjok'', o mga mamamayan ng RPT na may lahing Koreano.<ref name="ChosunIlbo20090806">{{citation|periodical=Chosun Ilbo|date=2009-08-06|accessdate=2009-10-18|title=More Than 1 Million Foreigners Live in Korea|url=http://english.chosun.com/site/data/html_dir/2009/08/06/2009080600243.html}}</ref> Ang tinatayang 33,000 mga [[Mongolia|migranteng Mongolian]] ay pinaniniwalaang pinakamalaking komunidad ng mga mamamayang Mongolian sa ibang bansa<ref name="TaipeiTimes">{{citation|url=http://www.taipeitimes.com/News/world/archives/2003/10/13/2003071505|periodical=Taipei Times|date=2003-10-13|accessdate=2007-08-17|title=Mongolians, Koreans share ancient bonds}}</ref><ref name="Seabreeze">{{citation|url=http://english.chosun.com/w21data/html/news/200503/200503290013.html|date=2005-03-29|accessdate=2007-09-05|periodical=The Chosun Ilbo|title=Sea Breeze Helps Korea's Mongolians Speak with One Voice|archive-date=2008-05-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20080529213801/http://english.chosun.com/w21data/html/news/200503/200503290013.html|url-status=dead}}</ref> Isa pang kilalang pangkat ay ang mga babae mul sa [[Timog Silangang Asya]] na bumubuo sa 41% ng bagong kasal sa mga magsasakang Koreano noong 2006.<ref>[http://joongangdaily.joins.com/article/view.asp?aid=2880519 INSIDE JoongAng Daily<!-- Bot generated title -->]</ref> Mayroon din 31,000 tauhang militar ng Estados Unidos sa Timog Korea.<ref>US military figures as of 2005, from [http://www.heritage.org/Research/NationalSecurity/troopMarch2005.xls] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100209230227/http://www.heritage.org/Research/NationalSecurity/troopMarch2005.xls|date=2010-02-09}} ([[Microsoft Excel|Excel]] file) Tim Kane Global US Troop Deployment, 1950–2003</ref> Dagdag pa dito, may 43,000 mga guro ng Ingles mula sa Estados Unidos, Canada, Australia, New Zealand, United Kingdom, Ireland, at Timog Aprika na pansamantalang naninirahan sa Korea.<ref>{{cite web|url=http://www.koreatimes.co.kr/www/news/nation/2009/11/117_56212.html |title=Foreign Teachers Unenthusiastic Over Culture Course |publisher=Koreatimes.co.kr |date=2009-11-26 |accessdate=2010-02-18}}</ref>

Ang antas ng panganganak sa Timog Korea ay pinakamababa sa buong mundo.<ref>[http://www.koreatimes.co.kr/www/news/nation/2009/05/113_45496.html South Korea's birthrate world’s lowest - koreatimes.co.kr]</ref> Kung ito ay magpapatuloy, ang populasyon ay inaasahang bumaba ng 13 bahagdan at aabot sa 42.3 milyon pagdating ng 2050,<ref>[http://www.lifesitenews.com/ldn/2006/aug/06082802.html South Korea: Lowest Birthrate in the World - LifeSiteNews.com]</ref> Ang taunang antas ng panganganak sa Timog Korea ay halos nasa 9 na pinapanganak sa bawat 1000 katao.<ref>{{cite web | url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/KS.htm | title=South Korea | work=[[CIA World Factbook]] | date=26 Hunyo 2009 | accessdate=4 Hulyo 2009 }}{{Dead link|date=Septiyembre 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Oktubre 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Ang pamantungan inaasahang haba ng buhay noong 2008 ay nasa 79.10 gulang,<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2102.html CIA – The World Factbook 2008] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140528191952/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2102.html |date=2014-05-28 }} – Rank Order – Life expectancy at birth</ref> kung sa an ika-40 sa buong mundo<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2102rank.html |access-date=2010-04-06 |archive-date=2018-12-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181226011822/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2102rank.html%20 |url-status=dead }}</ref>

{{Mga pinakamalaking lungsod ng Timog Korea}}

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

{{East Asia}}
{{Mga rehiyon at dibisyon administratiba ng Timog Korea}}
{{Authority control}}

[[Kategorya:Mga bansa sa Asya]]
[[Kategorya:Timog Korea| ]]

Mga padron na ginamit sa pahinang ito:

Padron:!! (baguhin)
Padron:Asia topic (baguhin)
Padron:Asya (baguhin)
Padron:Authority control (baguhin)
Padron:Both (baguhin)
Padron:Br separated entries (baguhin)
Padron:Citation (baguhin)
Padron:Cite web (baguhin)
Padron:Color (baguhin)
Padron:Convert (tingnan ang wikitext) (medyo-nakaprotekta)
Padron:Convinfobox (baguhin)
Padron:Convinfobox/pri2 (baguhin)
Padron:Convinfobox/prisec2 (baguhin)
Padron:Country data South Korea (baguhin)
Padron:Country data Timog Korea (baguhin)
Padron:Dead link (baguhin)
Padron:East Asia (tingnan ang wikitext) (medyo-nakaprotekta)
Padron:Fix (tingnan ang wikitext) (medyo-nakaprotekta)
Padron:Flagicon (baguhin)
Padron:Flagicon/core (baguhin)
Padron:Hlist/styles.css (baguhin)
Padron:ISO 3166 code (baguhin)
Padron:Icon (baguhin)
Padron:If empty (baguhin)
Padron:Increase (baguhin)
Padron:Infobox (tingnan ang wikitext) (nakaprotekta)
Padron:Infobox country (baguhin)
Padron:Infobox country/imagetable (baguhin)
Padron:Infobox country/multirow (baguhin)
Padron:Infobox country/styles.css (baguhin)
Padron:Iso2country (baguhin)
Padron:Lang (baguhin)
Padron:Largest cities (baguhin)
Padron:Main (baguhin)
Padron:Main other (baguhin)
Padron:Mga pinakamalaking lungsod ng Timog Korea (baguhin)
Padron:Mga rehiyon at dibisyon administratiba ng Timog Korea (baguhin)
Padron:Mga rehiyon at dibisyong administratibo ng Timog Korea (baguhin)
Padron:Navbar (baguhin)
Padron:Navbox (tingnan ang wikitext) (nakaprotekta)
Padron:Nowrap (baguhin)
Padron:Pangunahin (baguhin)
Padron:Reflist (baguhin)
Padron:Reflist/styles.css (baguhin)
Padron:See also (tingnan ang wikitext) (medyo-nakaprotekta)
Padron:Tooltip (baguhin)
Padron:Webarchive (baguhin)
Padron:Yesno (baguhin)
Padron:· (tingnan ang wikitext) (medyo-nakaprotekta)
Module:Arguments (baguhin)
Module:Authority control (baguhin)
Module:Authority control/auxiliary (baguhin)
Module:Authority control/config (baguhin)
Module:Check for unknown parameters (baguhin)
Module:Citation/CS1 (baguhin)
Module:Citation/CS1/COinS (baguhin)
Module:Citation/CS1/Configuration (baguhin)
Module:Citation/CS1/Date validation (baguhin)
Module:Citation/CS1/Identifiers (baguhin)
Module:Citation/CS1/Utilities (baguhin)
Module:Citation/CS1/Whitelist (baguhin)
Module:Citation/CS1/styles.css (baguhin)
Module:Convert (baguhin)
Module:Convert/data (baguhin)
Module:Convert/text (baguhin)
Module:EditAtWikidata (baguhin)
Module:Exponential search (baguhin)
Module:Format link (baguhin)
Module:Hatnote (baguhin)
Module:Hatnote list (baguhin)
Module:ISO 3166 (baguhin)
Module:ISO 3166/data/National (baguhin)
Module:If empty (baguhin)
Module:Infobox (baguhin)
Module:Infobox/styles.css (baguhin)
Module:InfoboxImage (baguhin)
Module:Labelled list hatnote (baguhin)
Module:Lang (baguhin)
Module:Lang/ISO 639 synonyms (baguhin)
Module:Lang/data (baguhin)
Module:Language/data/ISO 639-3 (baguhin)
Module:Language/data/iana languages (baguhin)
Module:Language/data/iana regions (baguhin)
Module:Language/data/iana scripts (baguhin)
Module:Language/data/iana suppressed scripts (baguhin)
Module:Language/data/iana variants (baguhin)
Module:Language/data/wp languages (baguhin)
Module:Language/name/data (baguhin)
Module:Main (baguhin)
Module:Navbar (baguhin)
Module:Navbar/configuration (baguhin)
Module:Navbar/styles.css (baguhin)
Module:Navbox (baguhin)
Module:Navbox/configuration (baguhin)
Module:Navbox/styles.css (baguhin)
Module:String (baguhin)
Module:TableTools (baguhin)
Module:Unicode data (baguhin)
Module:Unicode data/scripts (baguhin)
Module:Webarchive (baguhin)
Module:Yesno (baguhin)

Magbalik sa Timog Korea.

Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/wiki/Timog_Korea"