| dbo:abstract
|
- Djebé o Jebe (? - 1225) fou un general mongol de la primera meitat del segle xiii. Pertanyia a la tribu mongola dels tayitchi'ut (yesut) i al clan besud. Quan Genguis Khan va fer una campanya contra aquesta tribu a l'entorn del 1200, el cavall del gran kan va caure mort per una fletxa d'un arquer tayitchi'ut (o yesut) al que Genguis va perdonar. Fou conegut en endavant com a Djebé (la fletxa), arquer molt precís que va esdevenir un dels principals generals del gran kan. El 1211 Genguis Khan va fer operacions contra els jurchen (dinastia Jin), en què foren saquejats alguns districtes fronterers al Shansi i al nord del Hopei. Un dels prínceps kitan vassall dels jurchen, Ye-li Liu-ko, de l'antic clan reial de Ye-liu, es va revoltar el 1212 a favor de Genguis Khan a la regió del Leao-ho al sud-oest de Manxúria, zona d'origen dels kitan, i va fer jurament de fidelitat al gran kan, i aquest li va enviar un exèrcit de socors dirigida pel general Djebé. El gener de 1213 Djebe i Liu-ko van ocupar Leao-yang als Jin i el príncep es va instal·lar als antics dominis dels seus ancestres com a rei de Leao sota sobirania del gran kan. El 1218 Genguis va decidir enviar contra Kutchlug kan dels kara khitai, al general Djebé, amb 20.000 homes. En principi fou enviat per protegir Almaligh, regne vassall de Genguis Khan que estava sent atacat per Kutchlug, però quan Djebé hi va arribar ja Kutchlug s'havia retirat cap a la Kashgària. Balasagun i totes les ciutats de l'actual regió de Semirechie, van obrir les portes al general mongol. Djebé es va dirigir a Kashgària on la població musulmana el va acollir com a alliberador. Djebé va impedir el pillatge amb amenaces de càstigs severs i fou saludat com una benedicció. Kutchlug va fugir cap al Pamir però fou atrapat i mort a la vora del riu Sariq-qol. Així tot el Turkestan oriental i el país de l'Ili, Issiq Qul, Tchu i Tales va passar a Genguis Khan. El prestigi de Djebé era tan alt que van córrer rumors, i Genguis Khan va tener una revolta del seu general però aquest li va oferir cent cavalls blancs i li va garantir la seva lleialtat i en endavant el gran kan ja no en va a tornar a dubtar. El 1220 Muhammad de Khwarizm va fugir a Balkh i d'allí cap al Khurasan occidental refugiant-se a Nishapur primer i després a Qazwin. Genguis va enviar en persecució seva als generals Djebé i Subotai amb uns 25000 homes. Balkh va obrir les portes als mongols i fou perdonada rebent un governador, però Muhammad ja havia sortit de la ciutat. Nishapur també es va rendir i va enviar una delegació i Djebé anava despresa i no es va aturar, acceptant la submissió. Subotai en canvi va saquejar , Damghan i Semnan. Els dos generals van arribar a Ray (Rayy, Rai, Reyy, Reiy) on van massacrar tots els homes i van fer esclaus les dones i criatures. Després del saqueig de Rayy amb la massacra de tota la població el 1220 i a petició dels musulmans, van anar a destruir el focus xiïta de Qum, on van matar a la població sembla que en part obligats per motius polítics. Van passar al costat de Hamadan que es va sotmetre espontàniament i els generals es van acontentar amb un fort tribut, i finalment van atrapar a Muhammad a Qarun, però aquest va fugir al darrer moment i en van perdre el rastre. Llavors van tirar enrere i en venjança van destruir i segurament van conquerir a l'assalt Kazwin (Qazwin) on tota la població fou massacrada com a càstig. El darrer atabeg turc de l'Azerbaidjan, el vell Ozbeg, va comprar la seva retirada del país de Tauris (Tabriz). Per la plana de , els generals van anar l'hivern a fer una incursió a Geòrgia on era rei Giorgi IV de Geòrgia (el Brillant, 1212-1223); l'exèrcit georgià fou derrotat completament prop de Tblisi (febrer del 1221). Tot i la victòria els mongols no van restar al país i després de l'èxit van tornar a l'Azerbaidjan i van saquejar Maragha utilitzant la tàctica dels escuts humans, i amb massacra de la població al final (mars del 1221). Ara els generals podien anar cap a Bagdad per destruir el califat, al mateix moment que els croats envaïen Egipte i recuperaven Damiata, però finalment van decidir anar a Hamadan on van voler cobrar altre cop tribut; la ciutat, sense recursos, va resistir, i fou presa a l'assalt, i tota la població massacrada; Hamadan fou cremada; seguidament van passar a Ardebil on igualment van saquejar la ciutat. Llavors van retornar cap a Geòrgia; un altre cop els generals van derrotar els georgians, fent caure a la cavalleria georgiana en un parany en el que fou destruïda; els mongols van saquejar el sud del país però Tblisi o Tiflis es va salvar. Tot seguit els mongols van anar cap a Xirvan, van saquejar Shamakha, i després, per Derbend, van descendir cap a les estepes del nord del Caucas on es van trobar enfront d'una coalició dels pobles de la regió: alans d'ètnia sàrmata i religió cristiana de ritu grec; lesguians, circassians, ambdós pobles caucàsics; turcs qiptxaq (cumans) (en vies d'esdevenir cristians) i altres menors. Djebé i Subotai van obtenir la defecció dels qiptxaq invocant la fraternitat turcomongol i van derrotar els altres col·ligats en combats per separats amb cadascun. Llavors van atacar als qiptxaq, als que van derrotar i els van arrabassar el botí que els havien donat. Un dels seus cap (mort pels mongols el 1223) era Yuri Kontchakovitch, que portava per tant un nom cristià. Abans de ser derrotat els qiptxaq havien cridat als russos. Un dels kans, de nom Kutan, la filla del qual estava casada amb el príncep Mstislav de Galitzia o Halicz, va aconseguir del seu gendre i d'altres prínceps, una intervenció col·lectiva contra els mongols. Un exèrcit rus de 80.000 homes conduït pels prínceps d'Halicz, de Kíev, de Vladímir, de Txernigov i de Smolensk va baixar pel Dnièper i es va reagrupar prop de Khortitsa a la vora d'Alexandrov; els mongols van recular sense acceptar el combat fins que van veure a l'enemic cansat i que els diferents cossos d'exèrcit s'havien separat prou un de l'altra. Llavors es va lliurar la , petit riu que desaigua a la mar d'Azov prop de Mariupol. El príncep d'Halicz i els qiptxaq van atacar sense esperar als contingents de Kíev i foren derrotats i posats en fuita; Mstislav de Kíev, atacat al seu campament, es va defensar durant tres dies, i finalment va capitular en condicions honorables, però els mongols no van respectar l'acord i els van matar a tots. Aquesta derrota no va tenir conseqüències greus, ja que el gran príncep de Vladímir, Yuri, que no havia arribat a temps, va conservar intacte el seu exèrcit; i els mongols no van avançar cap a Rússia i es van acontentar de saquejar les factories genoveses de Sudak o Soldaja a Crimea, dependència políticament de l'Imperi de Trebisonda. Després Djebé i Subotai van creuar el Volga i van anar cap a Tsaritsin, derrotant els búlgars del Kama, i als turcs de l'Ural, i finalment es van reunir amb l'exèrcit mongol a les estepes al nord del Sirdarià. Va morir el 1225 poc temps després del seu retorn. (ca)
- جبه نویان (- 1225م)، كان قائدًا تحت قيادة جنكيز خان. أرسله جنكيز إلى تركستان الشرقية وتمكن من هزيمة کوتشلك خان. بعدما استولى جبه علي تركستان الشرقية تعامل برفق مع مسلمي تركستان وأعطاهم الحرية الدينية. وثم هاجم جنكيز الخوارزميين. وانسحب السلطان محمد برفقة جيشه إلى مدينة أترار والمدن الواقعة في ضفة نهر جيحون سنة 616 هـ. وبعد هزيمته في اشتباكات طفيفة مع المغول، دبّ الخوف من المغول في قلبه. أدرك جنكيز ضعف السلطان محمد وارتباكه، لذلك عزم على هزيمته نهائيًا قبل وصول أي إمدادات إليه، فأرسل جبه نويان لاعتقال السلطان محمد. (ar)
- J̌ebe oder J̌ebe Noyan (mittelmongolisch: ᠵᠡᠪᠡ ᠨᠣᠶᠠᠨ, J̌ebe Noyan; mongolisch (modern): Зэв ноён, Zev Noyon; chinesisch: 哲別 那顏, Zhébié Nuóyán; * um 1180 in der heutigen Mongolei; † vermutlich 1223 in der heutigen Ukraine) war einer der bedeutendsten Generale des frühen Mongolischen Reichs unter Dschingis Khan. Sein Geburtsname war J̌irqo'adai, den Spitznamen J̌ebe (mongolisch für Waffe, Pfeil), unter dem er berühmt wurde, verlieh ihm Dschingis Khan selbst. Als Führer eines Tümen (Zehntausenderschaft der mongolischen Armee), bekleidete er den Rang eines Noyan (wörtlich: Prinz, Herr; vergleichbar dem englischen Sir) und führte diesen Titel als Beinamen. J̌ebe gilt als einer der fähigsten Feldherren Dschingis Khans, der sich durch zahlreiche erfolgreiche Kampagnen, vor allem während der Eroberungsfeldzüge gegen China und Zentralasien, hervortat und 1223 zusammen mit Sube'etai Ba'atur bis nach Osteuropa vordrang. (de)
- Jebe (or Jebei, Mongolian: Зэв, Zev; birth name: Jirqo'adai (Modern Mongolian: Zurgadai), Mongolian: Зургаадай, Chinese: 哲别) (death: approximately 1224) was one of the most prominent Noyans (generals) of Genghis Khan. He belonged to the Besud clan, part of the Taichud tribe, which was under Targudai Khiriltug's leadership at the time of Genghis Khan. Even though Jebe was originally an enemy soldier, Genghis Khan recruited him and turned him into one of his greatest generals. Jebe played an important role in helping to expand the territory of Genghis Khan's empire. Despite playing a large role as a general for Genghis Khan, there are relatively few sources or biographies about his life. Jebe has been described as "the greatest cavalry general in history" for his unorthodox and daring maneuvers. (en)
- Jebe, Djebe o Dschebe-Noion (del mongol bichig: ᠵᠡᠪᠡ, cirilico: Зэв, (Zev), literalmente «punta de flecha»), igualmente llamado Zev janjin (ᠵᠡᠪᠡᠵᠠᠩᠵᠤᠨ, Зэв жанжин, general Zev), fue uno de los cuatro perros feroces de Gengis Kan, con , y Subotai. Formaba parte de la tribu antes de su inclusión en el ejército de Gengis Khan. (es)
- Djebé (du mongol bichig : ᠵᠡᠪᠡ, cyrillique : Зэв, (Zev), littéralement « pointe de flèche »), également appelé 'Zev janjin (ᠵᠡᠪᠡᠵᠠᠩᠵᠤᠨ, Зэв жанжин, Général Zev), fut l'un des quatre chiens féroces de Gengis Khan, avec Qubilai, Djelmé et Subötai. Il faisait partie de la tribu Tayitchi'out avant son inclusion dans l'armée de Gengis Khan. Cet excellent combattant fut, dans un premier temps, un ennemi de Gengis Khan. Il devint son lieutenant après une bataille particulièrement féroce où il fut fait prisonnier par le grand khan. Djebé lui avoua alors avoir blessé sa monture à l'aide de son arc pendant le combat. Le grand khan, impressionné, préféra l'incorporer dans ses troupes au lieu de l'exécuter comme les autres hommes de sa tribu. L'Histoire secrète des Mongols nous donne un aperçu de leur discussion : L'Empereur Cinggis reprit :Quand nous nous sommes livré bataille à Froidure {...} une flèche du haut de la montagne frappa net la première vertèbre cervicale de mon destrier. Du haut de la montagne...À ces mots, Djebé répondit :C'est moi qui ai tiré du haut de la montagne. À présent, si le roi me fait mettre à mort, je pourrirai; s'il m'accorde sa faveur,Pour lui je galoperais (fr)
- Jebe, noto anche come Jebe Noyan, Jebei, Jebei Noyan, Chepe o Chepe Noyan (... – 1225), fu un grande generale mongolo che fece parte del seguito di Gengis Khan. Durante una rappresaglia tra tribù mongole, uccise, grazie alla abilità di arciere, il destriero di Gengis Khan. Al termine dello scontro, vinto dall'orda dei Borjigin condotta dal Khan, fu da questi perdonato e affiliato tra le proprie schiere, quando con coraggio e lealtà ammise di essere stato proprio lui a scoccare la freccia con mortale precisione. Pur tentato di ottenere un suo regno indipendente, fu sempre fedele al Gran Khan; si narra che quando Gengis Khan ammonì Jebe di non lasciarsi andare a bramosie di potere assoluto, questi per dimostrare la sua fedeltà, mandò in dono a Gengis Khan un branco di cavalli col muso bianco che ricordavano la fisionomia del destriero del principe da lui ucciso. (it)
- 제베(몽골어: ᠵᠡᠪ ᠡ ǰebe, 한국 한자: 哲別 철별, 1137년 ~ 1223년 5월 23일)는 사구 중 한명으로 베수트씨족 출신이며 몽골 제국의 개국공신이다. 제베라는 이름은 칭기즈칸에게 하사받은 것이며 본명은 지르고가타이이다. 제베라는 이름은 몽골어로 화살이라는 뜻이다. 나이는 많았지만 궁술 실력이 매우 뛰어났다. (ko)
- ジェベ（モンゴル語：ᠵᠡᠪᠡ Jebe、? - 1224年もしくは1225年）は、モンゴル帝国の初代皇帝であるチンギス・カンに仕えた千人隊長(ミンガン)の一人。ベスト氏族の出身で、はじめタイチウト氏に属する隷属民だった。『元朝秘史』では者別(zhĕbié)、『元史』では哲別(zhébié)などと漢語表記され、『集史』などのペルシア語資料ではجبه نويان (Jebe Nūyān)と表記される。書籍によってはジュベとも表記される。 (ja)
- Dżebe (w formie tur. Jeme, właściwie Dżirko’adaj, dosł. "szósty") (ur. ? – zm. 1223) – jeden z najważniejszych dowódców armii Czyngis-chana. Pochodził z rodu Besüt, wchodzącego w skład plemienia Mongołów. Besüt byli klientami walczącego z Czyngis-chanem rodu . Kiedy w roku 1201 Czyngis-chan pokonał w bitwie Tajcziutów, Dżirko’adaj, walcząc po ich stronie, zastrzelił z łuku jednego z ulubionych koni chana Mongołów. Po bitwie przyznał się do swojego czynu i obiecał Czyngisowi, że jeśli ten daruje mu życie, będzie walczył równie dzielnie dla niego. Czyngisowi spodobała się ta odpowiedź i przyjął go na służbę, zmieniając jego imię na „Dżebe”, czyli „broń”. W nowej służbie Dżebe stopniowo awansował od dziesiętnika aż do dowódcy tümenu. Od czasów bitwy pod skałami Keltegej w roku 1204 Czyngis-chan powierzał mu funkcję dowódcy swojej ciężkiej kawalerii w straży przedniej. Zgodnie z Tajną historią Mongołów Czyngis-chan miał nazwać Dżebe jednym ze swoich „czterech psów”, obok Kubiłaja, Dżelme i Sübeeteja. W roku 1209 Dżebe i Sübeetej zostali wysłani za rozbitymi wcześniej Merkitami i w pościgu za nimi dotarli na terytoria Ujgurów w Turkiestanie Chińskim, którzy podporządkowali się Mongołom. Merkici zostali rozbici w bitwie z połączoną armią Ujgurów i Mongołów, jednak syn ich wodza, Kudu, uciekł na ziemie i Kipczaków. W tej sytuacji Dżebe i Sübeetej ruszyli dalej, dopadając uciekinierów późną jesienią lub zimą 1209 roku i dopełniając zniszczenia Kudu oraz jego Merkitów, wraz z niektórymi sprzymierzonymi z nimi Kangły. Pościg za Merkitami doprowadził do pierwszej bitwy pomiędzy Mongołami a wojskami chorezmszaha Ala ad-Dina Mohammada (1200–1220), który zaatakował siły Dżebe dzień po bitwie z siłami Kudu. Starcie pomiędzy Mongołami a chorezmszahem było nierozstrzygnięte i Mongołowie wycofali się, pozostawiając za sobą ogniska rozpalone w celu zasugerowania, że będą walczyć także dnia następnego. Dżebe odznaczył się szczególnie podczas wojny z dżurdżeńską dynastią Jin. Zarówno podczas bitwy na Przełęczy Czabczijalskiej (październik 1211), jak i w trakcie oblężenia Dongjing (dzis. Liaoyang) (5 stycznia 1213) Dżebe wyprowadził dżurdżeńskich obrońców z ich pozycji, pozorując odwrót, a następnie zmiażdżył ich swoim uderzeniem i zajął fortyfikacje przeciwnika. Zimą 1216/1217 roku Czyngis-chan wysłał Dżebego przeciwko najmańskiemu księciu Küczlükowi, który kilka lat wcześniej przejął władzę w chanacie Kara Kitajów. Dżebe umiejętnie wyzyskał wrogość miejscowej ludności wobec najmańskiego władcy i przyjął kapitulację dawnego baskaka Kara Kitajów, . Działając już pod rozkazami Dżebego, Hosimaili zaatakował główną siedzibę Küczlüka w Kaszgarze, a kiedy ten uciekł na południe – ścigał go dalej, by ostatecznie w roku 1218 pojmać i zabić go na terenie Badachszanu. Hosimaili następnie okazał głowę Küczlüka w Kaszgarze, Chotanie i Jarkendzie, które wszystkie się poddały. W tym samym czasie Dżebe spacyfikował wschodnią część dawnego państwa Kara Kitajów. Zajęcie tych terenów sprawiło, iż Mongołowie stanęli na granicy państwa Chorezmszahów i wkrótce wybuchła wojna pomiędzy dwoma potęgami. Prawdopodobnie jeszcze w tym samym roku Dżebe zaatakował należącą do Chorezmu Kotlinę Fergańską i by mu się przeciwstawić Ala ad-Din Mohammad, skoncentrował na tym kierunku wiele wojsk ściągniętych z innych regionów, osłabiając całościową obronę. To ułatwiło Czyngis-chanowi i jego synom zajęcie Mawarannahru. W maju 1220 roku Dżebe i Sübeetej zostali wysłani w pościg za chorezmszahem, który uciekł w kierunku wybrzeża Morza Kaspijskiego. Posuwając się szybko przez północny Iran Dżebe, odebrał kapitulację Balchu, Niszapuru, Reju i Hamadanu, jednak splądrował miasta stawiające mu opór, takie jak Zawa, Amol i Ardabil. W regionie Kaukazu Mongołowie dwukrotnie rozbili wojska gruzińskie, a potem różne plemiona kaukaskie oraz Alanów i Kipczaków. Po przekroczeniu Kaukazu mongolscy wodzowie wkroczyli na stepy dzisiejszej południowej Rosji, gdzie w 1223 roku pokonali koalicję książąt ruskich i Kipczaków w bitwie nad Kałką. Po tym zwycięstwie mongolska armia wycofała się na wschód w kierunku Mongolii. Zgodnie z Dżebe zmarł pod koniec tej ekspedycji. Odosobniona wzmianka w Tajnej historii Mongołów, zgodnie z którą brał on udział w kampanii w północnych Chinach w roku 1231, ma prawdopodobnie charakter anachronistyczny. (pl)
- Джэбэ-нойон (Чжебе от монг. «Зэв»?, ᠵᠡᠪ? — «стрела»; собственное имя — Джиргоадай; монг. Зургаадай) (ок. 1165 — между 1223 и 1225, вероятно, 23 мая 1223) — монгольский военачальник, темник, один из лучших полководцев Тэмуджина-Чингисхана. (ru)
- Jebe Noyon (哲别) (morto em 1225) foi um dos maiores generais de Genghis Khan, junto com Subedei, , e outros. Oriundo do clã Besud, o qual vinha da tribo Taichud, que se encontrava sob liderança de Targutai Khiriltug na época de Genghis Khan. Foi um dos lendários "cães de guerra" de Genghis Khan. (pt)
- Jebe (eller Jebe eller Jebei) (mongoliska: Зэв, Zev), död 1225, en av de framstående Noyan (generaler) hos Djingis Khan. Han tillhörde klanen , vilken tillhörde stammen, som under Djingis Khans tid var under ledning. År 1201, under , skadades Djingis Khan av en pil i nacken. Efter skadan tog general Jelme hand om och vårdade Djingis. Efter slaget frågade Djingis Khan de slagna om vem som sköt hans häst i nacken. Genom att omskriva sin egen skada som hästens försökte han dölja sin egen skada, kanske också för att få falska erkännanden. Jebe, som tillhörde de slagna, erkände att han skjutit Djingis, inte hästen och tillade: "Om Djingis Khan hade önskat döda honom, så var det hans beslut, men om han lät honom leva, skulle han tjäna Djingis Khan lojalt."Djingis Khan, som uppskattade ärlighet och lojalitet hos sina underställda, lät därför benåda och belöna honom såsom sed var bland mongolerna. Han gav honom sedan namnet Jebe som betyder pil och rost på mongoliska. Jebe var inte hans födelsenamn utan det var Zurgadai. Men efter denna händelse blev han känd under det namn som Djingis givit honom. Jebe blev senare känd som en av de mest lojala och framstående ladarna under Djingis under hans kommande erövringar. Hans färdigheter som general placerar honom tillsammans med Tsubotai och och gav honom graden baatur. Sedan Jebe vunnit ett flertal slag bl.a. över Kuchlug av Kara-Khitan, sägs Djingis Khan ha blivit avundsjuk och börjat frukta att han skulle göra uppror. När dessa rykten nådde Jebe återvända han omedelbart till Djingis och skänkte honom 100 vita hästar som ett tecken på sin lojalitet. Hästarna var av samma sort som Djingis ridit när Jebe sköt honom. Efter detta ifrågasatte Djingis aldrig mer Jebes lojalitet. Sannolikt avled Jebe på vägen tillbaka efter erövringen av Kiev. Han hade gjort en legendarisk räd runt Kaspiska havet där han och Subotai slog Kiev i grunden och kumanerna vid . Dessa tillsammans med hans insatser i Kina, Centralasien och övriga Europa lämnade outplånliga intryck i historien. (sv)
- 哲別（蒙古语：ᠵᠠᠪ，鲍培转写：ǰebe，西里尔字母：Зэв，12世纪－1223年），别速惕氏，《蒙古秘史》作者别，原名只儿豁阿歹，臣服於铁木真後被赐名哲别，意為“箭頭”。蒙古第47位开国功臣（千户）。並有蒙古帝国第一猛将稱號，亦是四狗（四勇、四虎将、四先锋）之一。 (zh)
- Джебе або Чжебе (кит. 哲别, 哲伯; власне ім'я — «Джиргоадай») (1181–1224) — монгольський полководець, нойон, темник Чингізхана. Належав до переліку тих, кого Чингізхан шановливо характеризував як «моїх чотирьох Псів війни». Походив з клану Бесуд, що входив до наближеного до монголів роду . Походив із звичайного люду, хоча за деякими версіями був сином тайджиутського правителя. За легендою, Чингізхан особисто запросив Джиргоадая до свого війська, після того як той, — потрапивши у полон до монголів, — хоробро визнав, що це саме його стріла майже вразила самого Чингізхана під час минулої битви (відповідно до «Таємної історії монголів», стріла Джиргоадая поцілила коня під Чингізханом). На відзнаку такої відвертості та майстерності Чингізхан наказав звільнити Джиргоадая, і надав йому псевдо «Джебе» («стріла»). Хоча Джебе починав свою військову діяльність у якості десятника, лише за 5 років він вже отримав посаду командира цілого тумена (10-тисячного корпуса). Через звитягу, видатні досягнення та подвиги під час розгрому держав каракитаїв, китайців та персів, Чингізхан цінував Джебе як полководця майже на рівні з видатним Субедем. З останнім Джебе керував також і походом монгольського авангарду на Захід, кульмінацією якого став розгром русько-половецького війська на річці Калці у 1223 р. Обставини та дата смерті Джебе-нойона достеменно невідомі, проте за припущеннями він вірогідно загинув у битві з волзькими булгарами в ході зворотнього руху тумена Субедея до Монголії через Причорноморські степи у 1224 р. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- جبه نویان (- 1225م)، كان قائدًا تحت قيادة جنكيز خان. أرسله جنكيز إلى تركستان الشرقية وتمكن من هزيمة کوتشلك خان. بعدما استولى جبه علي تركستان الشرقية تعامل برفق مع مسلمي تركستان وأعطاهم الحرية الدينية. وثم هاجم جنكيز الخوارزميين. وانسحب السلطان محمد برفقة جيشه إلى مدينة أترار والمدن الواقعة في ضفة نهر جيحون سنة 616 هـ. وبعد هزيمته في اشتباكات طفيفة مع المغول، دبّ الخوف من المغول في قلبه. أدرك جنكيز ضعف السلطان محمد وارتباكه، لذلك عزم على هزيمته نهائيًا قبل وصول أي إمدادات إليه، فأرسل جبه نويان لاعتقال السلطان محمد. (ar)
- Jebe, Djebe o Dschebe-Noion (del mongol bichig: ᠵᠡᠪᠡ, cirilico: Зэв, (Zev), literalmente «punta de flecha»), igualmente llamado Zev janjin (ᠵᠡᠪᠡᠵᠠᠩᠵᠤᠨ, Зэв жанжин, general Zev), fue uno de los cuatro perros feroces de Gengis Kan, con , y Subotai. Formaba parte de la tribu antes de su inclusión en el ejército de Gengis Khan. (es)
- 제베(몽골어: ᠵᠡᠪ ᠡ ǰebe, 한국 한자: 哲別 철별, 1137년 ~ 1223년 5월 23일)는 사구 중 한명으로 베수트씨족 출신이며 몽골 제국의 개국공신이다. 제베라는 이름은 칭기즈칸에게 하사받은 것이며 본명은 지르고가타이이다. 제베라는 이름은 몽골어로 화살이라는 뜻이다. 나이는 많았지만 궁술 실력이 매우 뛰어났다. (ko)
- ジェベ（モンゴル語：ᠵᠡᠪᠡ Jebe、? - 1224年もしくは1225年）は、モンゴル帝国の初代皇帝であるチンギス・カンに仕えた千人隊長(ミンガン)の一人。ベスト氏族の出身で、はじめタイチウト氏に属する隷属民だった。『元朝秘史』では者別(zhĕbié)、『元史』では哲別(zhébié)などと漢語表記され、『集史』などのペルシア語資料ではجبه نويان (Jebe Nūyān)と表記される。書籍によってはジュベとも表記される。 (ja)
- Джэбэ-нойон (Чжебе от монг. «Зэв»?, ᠵᠡᠪ? — «стрела»; собственное имя — Джиргоадай; монг. Зургаадай) (ок. 1165 — между 1223 и 1225, вероятно, 23 мая 1223) — монгольский военачальник, темник, один из лучших полководцев Тэмуджина-Чингисхана. (ru)
- Jebe Noyon (哲别) (morto em 1225) foi um dos maiores generais de Genghis Khan, junto com Subedei, , e outros. Oriundo do clã Besud, o qual vinha da tribo Taichud, que se encontrava sob liderança de Targutai Khiriltug na época de Genghis Khan. Foi um dos lendários "cães de guerra" de Genghis Khan. (pt)
- 哲別（蒙古语：ᠵᠠᠪ，鲍培转写：ǰebe，西里尔字母：Зэв，12世纪－1223年），别速惕氏，《蒙古秘史》作者别，原名只儿豁阿歹，臣服於铁木真後被赐名哲别，意為“箭頭”。蒙古第47位开国功臣（千户）。並有蒙古帝国第一猛将稱號，亦是四狗（四勇、四虎将、四先锋）之一。 (zh)
- Djebé o Jebe (? - 1225) fou un general mongol de la primera meitat del segle xiii. Pertanyia a la tribu mongola dels tayitchi'ut (yesut) i al clan besud. Quan Genguis Khan va fer una campanya contra aquesta tribu a l'entorn del 1200, el cavall del gran kan va caure mort per una fletxa d'un arquer tayitchi'ut (o yesut) al que Genguis va perdonar. Fou conegut en endavant com a Djebé (la fletxa), arquer molt precís que va esdevenir un dels principals generals del gran kan. Va morir el 1225 poc temps després del seu retorn. (ca)
- J̌ebe oder J̌ebe Noyan (mittelmongolisch: ᠵᠡᠪᠡ ᠨᠣᠶᠠᠨ, J̌ebe Noyan; mongolisch (modern): Зэв ноён, Zev Noyon; chinesisch: 哲別 那顏, Zhébié Nuóyán; * um 1180 in der heutigen Mongolei; † vermutlich 1223 in der heutigen Ukraine) war einer der bedeutendsten Generale des frühen Mongolischen Reichs unter Dschingis Khan. Sein Geburtsname war J̌irqo'adai, den Spitznamen J̌ebe (mongolisch für Waffe, Pfeil), unter dem er berühmt wurde, verlieh ihm Dschingis Khan selbst. Als Führer eines Tümen (Zehntausenderschaft der mongolischen Armee), bekleidete er den Rang eines Noyan (wörtlich: Prinz, Herr; vergleichbar dem englischen Sir) und führte diesen Titel als Beinamen. (de)
- Jebe (or Jebei, Mongolian: Зэв, Zev; birth name: Jirqo'adai (Modern Mongolian: Zurgadai), Mongolian: Зургаадай, Chinese: 哲别) (death: approximately 1224) was one of the most prominent Noyans (generals) of Genghis Khan. He belonged to the Besud clan, part of the Taichud tribe, which was under Targudai Khiriltug's leadership at the time of Genghis Khan. Even though Jebe was originally an enemy soldier, Genghis Khan recruited him and turned him into one of his greatest generals. Jebe played an important role in helping to expand the territory of Genghis Khan's empire. Despite playing a large role as a general for Genghis Khan, there are relatively few sources or biographies about his life. Jebe has been described as "the greatest cavalry general in history" for his unorthodox and daring maneu (en)
- Djebé (du mongol bichig : ᠵᠡᠪᠡ, cyrillique : Зэв, (Zev), littéralement « pointe de flèche »), également appelé 'Zev janjin (ᠵᠡᠪᠡᠵᠠᠩᠵᠤᠨ, Зэв жанжин, Général Zev), fut l'un des quatre chiens féroces de Gengis Khan, avec Qubilai, Djelmé et Subötai. Il faisait partie de la tribu Tayitchi'out avant son inclusion dans l'armée de Gengis Khan. (fr)
- Jebe, noto anche come Jebe Noyan, Jebei, Jebei Noyan, Chepe o Chepe Noyan (... – 1225), fu un grande generale mongolo che fece parte del seguito di Gengis Khan. Durante una rappresaglia tra tribù mongole, uccise, grazie alla abilità di arciere, il destriero di Gengis Khan. Al termine dello scontro, vinto dall'orda dei Borjigin condotta dal Khan, fu da questi perdonato e affiliato tra le proprie schiere, quando con coraggio e lealtà ammise di essere stato proprio lui a scoccare la freccia con mortale precisione. (it)
- Dżebe (w formie tur. Jeme, właściwie Dżirko’adaj, dosł. "szósty") (ur. ? – zm. 1223) – jeden z najważniejszych dowódców armii Czyngis-chana. Pochodził z rodu Besüt, wchodzącego w skład plemienia Mongołów. Besüt byli klientami walczącego z Czyngis-chanem rodu . Kiedy w roku 1201 Czyngis-chan pokonał w bitwie Tajcziutów, Dżirko’adaj, walcząc po ich stronie, zastrzelił z łuku jednego z ulubionych koni chana Mongołów. Po bitwie przyznał się do swojego czynu i obiecał Czyngisowi, że jeśli ten daruje mu życie, będzie walczył równie dzielnie dla niego. Czyngisowi spodobała się ta odpowiedź i przyjął go na służbę, zmieniając jego imię na „Dżebe”, czyli „broń”. W nowej służbie Dżebe stopniowo awansował od dziesiętnika aż do dowódcy tümenu. Od czasów bitwy pod skałami Keltegej w roku 1204 Czyngis-ch (pl)
- Jebe (eller Jebe eller Jebei) (mongoliska: Зэв, Zev), död 1225, en av de framstående Noyan (generaler) hos Djingis Khan. Han tillhörde klanen , vilken tillhörde stammen, som under Djingis Khans tid var under ledning. År 1201, under , skadades Djingis Khan av en pil i nacken. Efter skadan tog general Jelme hand om och vårdade Djingis. Jebe blev senare känd som en av de mest lojala och framstående ladarna under Djingis under hans kommande erövringar. Hans färdigheter som general placerar honom tillsammans med Tsubotai och och gav honom graden baatur. (sv)
- Джебе або Чжебе (кит. 哲别, 哲伯; власне ім'я — «Джиргоадай») (1181–1224) — монгольський полководець, нойон, темник Чингізхана. Належав до переліку тих, кого Чингізхан шановливо характеризував як «моїх чотирьох Псів війни». Походив з клану Бесуд, що входив до наближеного до монголів роду . Походив із звичайного люду, хоча за деякими версіями був сином тайджиутського правителя. Обставини та дата смерті Джебе-нойона достеменно невідомі, проте за припущеннями він вірогідно загинув у битві з волзькими булгарами в ході зворотнього руху тумена Субедея до Монголії через Причорноморські степи у 1224 р. (uk)
|