| dbo:abstract
|
- Akání (rusky аканье, bělorusky аканне) označuje nerozlišování [о] a [a] v nepřízvučných slabikách, které je vlastní jihoruským, běloruským a severoukrajinským nářečím. Je normou spisovné ruštiny a běloruštiny, v běloruském jazyce se odráží i v písmu. Vznik akání je možné klást do 14. století. Přímým opakem akání je tzv. okání, kdy se [о] a [a] rozlišuje ve všech pozicích. Okání je charakteristickým jevem severoruských nářečí. Přechod mezi oběma způsoby výslovnosti pak tvoří částečné okání, kde dochází k rozlišování [о] a [a] pouze v první předpřízvučné slabice. Kromě východoslovanské oblasti se lze s akáním setkat též v jihoslovanských jazycích. V bulharštině je akajícím smoljanský dialekt, kde se [о] v první předpřízvučné slabice vyslovuje jako [a]. V nářečí osad a se pak akání projevuje ve všech nepřízvučných slabikách. Akání existuje také v některých dialektech slovinštiny. (cs)
- Akanye or akanje (Belarusian: аканне, Russian: а́канье, Russian pronunciation: [ˈakənʲjɪ]), literally "a-ing", is a sound change in Slavic languages in which the phonemes /o/ or /e/ are realized as more or less close to [a]. It is a case of vowel reduction. The most familiar example is probably Russian akanye (pronounced but not represented orthographically in the standard language). Akanye also occurs in:
* Standard Belarusian (represented orthographically)
* Northern (Polissian) Ukrainian dialects
* Slovene dialects (e.g., Lower Carniolan dialects),
* Some subgroups of the Kajkavian dialect of Croatian
* Bulgarian dialects (e.g., the Rhodope dialects, including the Smolyan dialect). (en)
- Adiro (ruse а́канье [Akanje]) estas termino por priskribi en la rusa lingvo nedistingeblon de /a/ kaj /o/ en neakcentitaj pozicioj. Neakcentitaj aperoj de /o/ estas prononcataj kiel alofonoj de /a/ — ekzemple, en la vorto молоко (ĉiuj tri literoj estas „o“) la prononco estas [məlʌ'ko] (laŭ IFA). Krom la sudaj kaj mezaj dialektoj de la rusa lingvo, adiro estas specifa por la belorusa lingvo, en kiu ĝi estas ankaŭ fiksata skribe, kontraste al la rusa. Adiro renkonteblas en dialektoj de la bulgara: ekzemple, en la dialekto de Zlatograd (nur en antaŭakcentita silabo: ag'niŝte anstataŭ og'niŝte, da'bre anstataŭ do'bre ktp.). Komencantaj lernantoj de la rusa estas ofte mirigitaj de adiro, kiu malhelpas lerni skriban formon de multaj vortoj. Ĝenerale la rusa skribsistemo estas fonema kaj morfofonema, kaj adiro krude rompas regulecon de tiu sistemo. Hezitemo inter а kaj о en neakcentitaj pozicioj konsistigas oftan problemon de lernejanoj en ruslingvaj mezlernejoj. Tiun problemon preskaŭ ne havas loĝantoj de kelkaj nordaj regionoj (Arĥangelska, Vologda kaj aliaj provincoj), kie nordaj dialektoj kun odiro ankoraŭ konserviĝis, — ili povas skribi tiel, kiel ili fakte prononcas en ĉiutaga vivo. Vaste disvastiĝinta (kaj norma en literatura lingvo: en televido, radio ktp.) adiro kaŭzas por ruslingvanoj problemojn ankaŭ dum lernado de Esperanto. Neakcentita -o en radikoj kaj finaĵoj de Esperantaj vortoj tre ofte sonas kiel variaĵo de /a/, eĉ en parolo de spertaj rusaj esperantistoj (eĉ ekzistas pri tio popularaj en Esperanta medio mokŝercoj pri rusoj: „banege!“ ka.). Krom nedistingo de neakcentitaj /a/ kaj /o/ la sudaj kaj mezaj dialektoj de la rusa ne distingas neakcentitajn /i/ kaj /e/ (tamen ne tiel en peterburga prononca normo). (eo)
- Akanie – nieodróżnianie nieakcentowanych /a/, /e/ i /o/. Występuje w języku rosyjskim (коро́ва (korowa) – [kɐˈrovə] 'krowa') i w języku białoruskim (карова karowa 'ts.', Лукашэнка Łukaszenka), cechuje wszystkie gwary południowego narzecza języka rosyjskiego i znacznej części narzecza środkowego. Jest skutkiem silnego akcentu dynamicznego. Brak akania to okanie. Akanie bywa uznawane za innowację językową lub archaizm. Takie fakty jak rozwój prasłowiańskich grup typu TorT (czy raczej TărT) w TraT w językach południowosłowiańskich i niekiedy w TarT w języku kaszubskim oraz odpowiadanie litewskiego /a/ słowiańskiemu /o/ sugerują, że jest to archaizm. Mocnym argumentem przeciwko archaicznemu charakterowi tego zjawiska jest jednak obecność samogłoski /o/ w sylabach nieakcentowanych w tzw. gramotach smoleńskich z przełomu XIII i XIV wieku. (pl)
- La àkan'e (in russo: аканье?, [ˈɑːkʌnʲjə], letteralmente "pronunciare «a»") è un fenomeno fonologico delle lingue russa e bielorussa in cui la /o/ in posizione atona (specialmente nella sillaba immediatamente precedente quella tonica) si pronuncia [ʌ] (suono simile ad [a], da cui il nome). Ad esempio, in russo молоко e in bielorusso малако ("latte") vengono pronunciati [mʌɫʌˈko, məɫʌˈko] (nel caso del russo è come se la parola fosse scritta *малако). I linguisti hanno ipotizzato che questo fenomeno sia dovuto all'influenza delle lingue uraliche parlate dalle tribù che abitavano le attuali Russia europea e Bielorussia prima dell'arrivo delle popolazioni slave. La akan'e sembra, però, essere comparsa nelle lingue russa e bielorussa non prima del XV secolo e divenne una loro caratteristica ricorrente all'incirca alla metà del XIX secolo. (it)
- А́кані Акання властиве російській і білоруській літературним мовам та деяким північним говорам української мови. В українській літературній мові акання сприймається як порушення норм літературної вимови. (uk)
- А́канье — неразличение гласных /а/ и /о/ в безударных слогах. Свойственно южнорусским, части среднерусских и всем белорусским диалектам; является нормой в русском и белорусском литературных языках (в белорусском языке аканье отражается и на письме); ненормативно в некоторых диалектах украинского языка (в основном приграничных с русскими и белорусскими). Аканье противопоставлено о́канью — различению /о/ и /а/ во всех позициях; оканье свойственно говорам севернорусского наречия. В болгарском языке акающими являются родопские говоры (смолянские и златоградские), причём в говорах сёл Тихомир и Триград аканье проявляется во всех безударных слогах, а не только в предударных. Аканье существует также в некоторых диалектах словенского языка. (ru)
- A音化（白俄羅斯語：аканне，俄語：а́канье [ˈakənʲjɪ]，斯洛維尼亞語：akanje [ˈaːkanjɛ]）是一種斯拉夫語的語音變化，表現為音位/o/或/e/發生元音弱化而接近[a]。 (zh)
|
| rdfs:comment
|
- А́кані Акання властиве російській і білоруській літературним мовам та деяким північним говорам української мови. В українській літературній мові акання сприймається як порушення норм літературної вимови. (uk)
- А́канье — неразличение гласных /а/ и /о/ в безударных слогах. Свойственно южнорусским, части среднерусских и всем белорусским диалектам; является нормой в русском и белорусском литературных языках (в белорусском языке аканье отражается и на письме); ненормативно в некоторых диалектах украинского языка (в основном приграничных с русскими и белорусскими). Аканье противопоставлено о́канью — различению /о/ и /а/ во всех позициях; оканье свойственно говорам севернорусского наречия. В болгарском языке акающими являются родопские говоры (смолянские и златоградские), причём в говорах сёл Тихомир и Триград аканье проявляется во всех безударных слогах, а не только в предударных. Аканье существует также в некоторых диалектах словенского языка. (ru)
- A音化（白俄羅斯語：аканне，俄語：а́канье [ˈakənʲjɪ]，斯洛維尼亞語：akanje [ˈaːkanjɛ]）是一種斯拉夫語的語音變化，表現為音位/o/或/e/發生元音弱化而接近[a]。 (zh)
- Akání (rusky аканье, bělorusky аканне) označuje nerozlišování [о] a [a] v nepřízvučných slabikách, které je vlastní jihoruským, běloruským a severoukrajinským nářečím. Je normou spisovné ruštiny a běloruštiny, v běloruském jazyce se odráží i v písmu. Vznik akání je možné klást do 14. století. Přímým opakem akání je tzv. okání, kdy se [о] a [a] rozlišuje ve všech pozicích. Okání je charakteristickým jevem severoruských nářečí. Přechod mezi oběma způsoby výslovnosti pak tvoří částečné okání, kde dochází k rozlišování [о] a [a] pouze v první předpřízvučné slabice. (cs)
- Akanye or akanje (Belarusian: аканне, Russian: а́канье, Russian pronunciation: [ˈakənʲjɪ]), literally "a-ing", is a sound change in Slavic languages in which the phonemes /o/ or /e/ are realized as more or less close to [a]. It is a case of vowel reduction. The most familiar example is probably Russian akanye (pronounced but not represented orthographically in the standard language). Akanye also occurs in: (en)
- Adiro (ruse а́канье [Akanje]) estas termino por priskribi en la rusa lingvo nedistingeblon de /a/ kaj /o/ en neakcentitaj pozicioj. Neakcentitaj aperoj de /o/ estas prononcataj kiel alofonoj de /a/ — ekzemple, en la vorto молоко (ĉiuj tri literoj estas „o“) la prononco estas [məlʌ'ko] (laŭ IFA). Krom nedistingo de neakcentitaj /a/ kaj /o/ la sudaj kaj mezaj dialektoj de la rusa ne distingas neakcentitajn /i/ kaj /e/ (tamen ne tiel en peterburga prononca normo). (eo)
- La àkan'e (in russo: аканье?, [ˈɑːkʌnʲjə], letteralmente "pronunciare «a»") è un fenomeno fonologico delle lingue russa e bielorussa in cui la /o/ in posizione atona (specialmente nella sillaba immediatamente precedente quella tonica) si pronuncia [ʌ] (suono simile ad [a], da cui il nome). Ad esempio, in russo молоко e in bielorusso малако ("latte") vengono pronunciati [mʌɫʌˈko, məɫʌˈko] (nel caso del russo è come se la parola fosse scritta *малако). (it)
- Akanie – nieodróżnianie nieakcentowanych /a/, /e/ i /o/. Występuje w języku rosyjskim (коро́ва (korowa) – [kɐˈrovə] 'krowa') i w języku białoruskim (карова karowa 'ts.', Лукашэнка Łukaszenka), cechuje wszystkie gwary południowego narzecza języka rosyjskiego i znacznej części narzecza środkowego. Jest skutkiem silnego akcentu dynamicznego. Brak akania to okanie. (pl)
|