Siçilia

 

Siçilia ka shumë katunde të banuar me Arbëreshë. Fillimisht, në shekullin e pesëmbëdhjetë, shqiptarët në Siçili ishin në nëntë vende, por vetëm ata që janë në krahinën e Palermos (pesë vende) qëndruan shqiptarë. Tre janë vendet më të vlera sot, ndër të cilat edhe janë arbëreshë dhe shqiptarë, ku flitet gjuha arbëreshe, mbahen zakonët, veshjet tradicionale dhe riti krishterë bizantin-ortodoks. Këta janë: Hora e Arbëreshëvet (Piana degli Albanesi), qyteti kryesor më i madh dhe populluar arbëreshë në Itali, Kundisa (Contessa Entellina), ndër katundët më të lashtë, Shëndastina (Santa Cristina Gela), vendi më i vogël dhe i ri ndërtuar nga shqiptarët e Horës së Arbëreshëvet. Kanë qënë asimiluar Munxifsi dhe Pallaci. Hora e Arbëreshëvet ka 15.135 banorë arbëreshë, shumica shpërndar në Palermo.

 

Në veri-lindje, ndahet nga Kalabria dhe pjesa tjetër e kontinentit italian nga Ngushtica e Mesinës, rreth 3 km e gjerë në veri dhe rreth 16 km e gjerë në pjesën jugore.^[8] Brigjet veriore dhe jugore janë secili rreth 280 km (170 mi) i gjatë i matur si një vijë e drejtë, ndërsa bregdeti lindor është rreth 180 km (110 mi); Gjatësia totale e bregdetit vlerësohet në 1,484 km (922 mi). Sipërfaqja e përgjithshme e ishullit është 25,711 km2 (9,927 milje katrorë), ^[9] ndërsa Rajoni Autonom i Sicilisë (i cili përfshin ishujt më të vegjël përreth) ka një sipërfaqe prej 27,708 km2 (10,698 milje katrorë).^[10]

Terreni i Siçilisë në brendësi është kryesisht kodrinor dhe kultivohet intensivisht kudo që është e mundur. Përgjatë bregut verior, vargmalet e Madonie, 2,000 m (6,600 ft), Nebrodi, 1,800 m (5,900 ft) dhe Peloritani, 1,300 m (4,300 ft), janë një shtrirje e Apenineve kontinentale. Koni i Malit Etna dominon bregun lindor. Në juglindje shtrihen malet e poshtme Hyblaean, 1000 m (3300 ft).^[11] Minierat e distrikteve Enna dhe Caltanissetta ishin pjesë e një zone kryesore të prodhimit të squfurit gjatë gjithë shekullit të 19-të, por kanë rënë që nga vitet 1950.

Siçilia dhe ishujt e vegjël përreth saj kanë disa vullkane shumë aktive. Kjo është për shkak se Sicilia është gjeografikisht në skajin verior të pllakës kontinentale afrikane.^[12] Mali Etna është vullkani më i madh aktiv në Evropë dhe hedh hirin e zi mbi ishull me shpërthimet e tij të përsëritura. Ai qëndron 3,329 metra (10,922 ft) i lartë, megjithëse kjo ndryshon me shpërthimet e majave; mali është 21 m (69 ft) më i ulët tani se sa ishte në 1981. Është mali më i lartë në Itali në jug të Alpeve. Etna mbulon një sipërfaqe prej 1,190 km2 (459 mi katrorë) me një perimetër bazal prej 140 km (87 mi). Kjo e bën atë më të madhin nga tre vullkanet aktive në Itali, duke qenë rreth dy herë e gjysmë më i madh se lartësia e tjetër më e madhe, mali Vezuv. Në mitologjinë greke, përbindëshi vdekjeprurës Typhon u bllokua nën mal nga Zeusi, perëndia i qiellit.^[13] Mali Etna konsiderohet gjerësisht si një simbol kulturor dhe ikonë e Siçilisë.

 

Siçilia ka një klimë tipike mesdhetare me dimër të butë dhe të lagësht dhe verë të nxehtë dhe të thatë me stinë të ndërmjetme të ndryshueshme. Në brigjet, veçanërisht në jugperëndim, klima ndikohet nga rrymat afrikane dhe vera mund të jetë e nxehtë.

Bora bie mbi 900-1000 metra, por mund të bjerë në kodra. Malet e brendshme, veçanërisht Nebrodi, Madonie, dhe Etna, gëzojnë një klimë malore, me reshje të mëdha dëbore gjatë dimrit. Maja e malit Etna zakonisht është e mbuluar me borë nga tetori deri në maj.

Rreth pesë milionë njerëz jetojnë në Siçili, duke e bërë atë rajonin e katërt më të populluar në Itali. Në shekullin e parë pas bashkimit italian, Siçilia kishte një nga normat më negative të migrimit neto midis rajoneve të Italisë për shkak të emigrimit të miliona njerëzve në Italinë Veriore, në vendet e tjera evropiane, në Amerikën e Veriut, Amerikën e Jugut dhe Australi. Ashtu si jugu i Italisë dhe Sardenja, imigrimi në ishull është shumë i ulët në krahasim me rajonet e tjera të Italisë, sepse punëtorët priren të shkojnë në Italinë Veriore, për shkak të punësimit më të mirë dhe mundësive industriale. Sipas shifrave të ISTAT nga 2017,^[14] tregojnë rreth 175,000 emigrantë nga gjithsej 5,029,615 popullsi.^[15] Si në pjesën tjetër të Italisë, gjuha zyrtare është italishtja dhe feja kryesore është katolicizmi romak.^[16][17]

Këto janë dhjetë qytetet më të mëdha të Siçilisë:^[18]

 

 

Ashtu si në shumicën e rajoneve italiane, katolicizmi romak është emërtimi fetar mbizotërues në Siçili, dhe kisha ende luan një rol të rëndësishëm në jetën e shumicës së njerëzve. Shumica e njerëzve ende ndjekin kishën çdo javë ose të paktën për festat fetare, dhe shumë njerëz martohen në kisha.

Ekziston gjithashtu historikisht një komunitet e dukshme arbëreshe, apo italo-shqiptare, që është katolike të ritit bizantin (Kisha Bizantine Arbëreshe), unike tek pamja rejonale fetare dhe tradicionale krishtere.

Kishte një prani të gjerë të hebrenjve në Siçili për të paktën 1400 vjet dhe ndoshta për më shumë se 2000 vjet. Disa studiues besojnë se çifutët sicilianë janë paraardhës të pjesshëm të jehudëve Ashkenazi.^[19] Megjithatë, pjesa më e madhe e komunitetit hebre u zbeh kur u dëbuan nga ishulli në vitin 1492. Islami ishte i pranishëm gjatë Emiratit të Siçilisë, megjithëse muslimanët u dëbuan gjithashtu. Sot, kryesisht për shkak të imigrimit në ishull, ka edhe disa pakica fetare, si Dëshmitarët e Jehovait, Hinduizmi, Islami, Judaizmi dhe Sikizmi. Ka edhe disa të krishterë evangjelikal që jetojnë në ishull.

•  
  Vulcano
•  
  Tindari
•  
  Cefalu
•  
  Ragusa
•  
  Segesta
•  
  Selinunte
•  
  Agrigento

• Palermo

  Commons: Sicilia – Album me fotografi dhe/apo video dhe materiale multimediale

• Prezantimi zyrtar Stampa:It
• Leksikoni i Sicilisë Stampa:De

Ky artikull me tematikë në lidhje me gjeografinë e Italisë është një faqe cung. Ju mund të ndihmoni Wikipedia-n duke e përmirësuar atë.