Käldeekoodi siijđon Algeria

Tust ij lah vuoigâdvuotâ mutteđ taam siijđo čuávuváá suujâ tiet:
IP-osoitteesi on alueella, joka on estetty kaikissa Wikimedia-säätiön wikeissä.
Eston asetti ‪Hasley‬. Annettu syy on Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected: .
Esto alkoi: 7. čohčâmáánu 2022 tme 03.21
Esto päättyy: 7. čohčâmáánu 2027 tme 03.21
Tämänhetkinen IP-osoitteesi on 79.170.44.78. Estetty alue on 79.170.40.0/21.
Siskálmit puoh paijeen leijee tiäđuid ko rááhtáh koijâdâlmijd. Jos uskot, että sinut estettiin vahingossa, löydät lisätietoja ja ohjeita Ei avoimia välityspalvelimia -käytännöstä.
Muussa tapauksessa keskustellaksesi estosta lähetä tarkistuspyyntö Meta-Wikissä. Voit myös lähettää sähköpostia ylivalvojien VRT-jonoon osoitteeseen stewards@wikimedia.org. Kerro viestissäsi kaikki yllä mainitut tiedot.
Puávtáh keččâđ já kopijistiđ taan siijđo käldeeteevstâ.
{{Staatâ tiäđuh
 | nommâ                       = Algeria demokraatlâš aalmugtäsiväldi
 | noomah_virgálijn_kielâin    = 'الجمهورية الجزائرية الديمقراطية الشعبية <small>([[arabiakielâ]]n)</small>'
 | lippu                       = Flag of Algeria.svg
 | vaakun                      = Emblem_of_Algeria.svg
 | nommâ-genetiivist           = Algeria
 | sajadâh                     = Location Algeria AU Africa.svg
 | sajadâh-čielgiittâs         = 
 | staatâhäämi                 = [[täsiväldi]]
 | staatâjođetteijee-tittel    = President
 | tááláš-staatâjođetteijee    = {{#statements:P35}}
 | haldâttâhjođetteijee-tittel = Uáiviminister
 | tááláš-haldâttâhjođetteijee = {{#statements:P6}}
 | uáivikaavpug                = [[Alger]]
 | uáivikaavpug-kordinaatih    = 
 | eres-kaavpugeh              = [[Oran]]<br>[[Constantine]]
 | vijđodâh                    = 2 381 741
 | sisčääci_%                  = 1,1
 | ässeeloho_ihe               = 2020
 | ässeeloho                   = 43,8 miljovn
 | ässeelovo sajeloho          = 
 | ässeesaahâdvuotâ            = 15,9
 | aalmugstuárrum              = 1,85
 | aalmugstuárrum_ihe          = 2020
 | virgáliih-kielah            = [[arabiakielâ]] já [[berberkielâ]]
 | vaaluut                     = [[Algeria dinaar]]
 | vaaluut-tubdâldâh           = DZD
 | bap                         = 277 400 miljovn
 | bap-per-ässee               = 7 600
 | äigi                        = UTC+1
 | kesiäigi                    = ij kiävtust
 | jiečânâsvuotâ-kiäst         = [[Ranska]]ast
 | jiečânâsvuotâ               = 5. syeinimáánu 1962
 | uánádâs                     = {{ISO 3166|Algeria}}
 | fiävruin                    = 
 | kirdemmašinijn              = 
 | jotolâh                     =
 | sundenummeer                = +213
 | internet TLD                =
 | motto                       =
 | aalmuglaavlâ                = [[Kassaman]]
 | aalmuglaavlâ_tiätuvuárkká   = National anthem of Algeria, by the U.S. Navy Band.oga
 | luuhâmmáttu                 =
 | oovdiš-staatah              =
}}
'''Algeria''', virgálávt '''Algeria demokraatlâš aalmugtäsiväldi''', lii [[staatâ]] [[Afrik]]ist. Ton uáivikaavpug lii [[Alger]]. 

== Historjá ==
Algeria lii ain lamaš kiäinu [[Euroop]], [[Afrik]] já [[Aldanuorttâ|Aldanuortâ]] koskâsii kaavpâšmist. Nuuvtpa Algeria aalmugist kávnojeh maaŋgah eres tuávááh. Vuosmuuh, kiäh Algeria kuávlun láá asâttum aassâđ, láá [[berbereh]], mutâ 600-lovvoost arabeh väldidii kuávlu. Ko 1500-lovvoost [[espanja]]liih irâttii väldidiđ Algeria, te pottii Ottomaaneh algerialij išán, já nuuvt Algeriast šoodâi uási Ottomaan väldikode.<ref name="Globalis">[https://web.archive.org/web/20200928162115/https://www.globalis.fi/Maat/algeria Algeria] Globalis <small>(suomâkielân)</small></ref> 

Algeria saje lii kuittâg tommit vaigâd, ete tot ij lah kuássin lamaš älkkee haldâšiđ. Algeria viestârpele lâi eenâb ohtâvuođâst [[Marokko]]n já nuorttiipele [[Tunisia]]n. Tobbeen assii meid tommit ennuv berberkielâ (teikâ tamazight) sárnooh, ete arabisaatio ij luhostum nuuvt älkkest ko maaŋgâin eres enâmijn Algeria nuorttiibeln. Ton tááhust 1800-lovo aalgâst Algeria ij meidgin lamaš nuuvt herkki ovdediđ politiiklâš nationalism ko ovdâmerkkân [[Tunisia]].<ref name="Britannica">[https://www.britannica.com/place/Algeria Algeria] Britannica <small>(eŋgâlâskielân)</small></ref>

Ive 1830 [[Ranska]] väldidij uási Algeriast já haldâšij tom. 18 ihheed maŋeláá, ive 1848, Algeriast šoodâi Ranska eennâmkodde.<ref name="Globalis" /> Puoh aalgij ive 1827, ko [[Husayn Dey]] čooskij Ranska tallaa konsul [[Pierre Deval]] muáđoid kiärpášfááškuin, ko sunnust lâi vižže Ranska mävsihánnáá lemin veelgist Algerian. Siämmáá ive minister Ranskaast čaalij, ete Algeria väldidem išedičij adeliđ pargo [[Napoleon suáđih|Napoleon soođij]] veteraanáid. Nuuvtpa kulmâ ive maŋeláá aalgij paijeel ihečyeđe paje, ko Algeria lâi Ranska vääldi vyelni.<ref name="Britannica" />

Jiečânâsvuođâsuáti Ranska vuástá aalgij ive 1954. Ráávhusopâmuš šoodâi käävci ive maŋeláá, já nuuvtpa [[syeinimáánu 5.]] peeivi [[1962]] Algeria finnij jiečânâsvuođâs.

== Eennâmtiätu ==
[[Tiätuvuárkká:Tassili Sahara 74.jpg|thumb|left|Ävđineennâm [[Tassili n’Ajjer]] pirrâsist]]
Algeria vijđodâh lii 2,4 miljovn km²<!--, mast Z km² lii čääci-->. Vijđoduv mield Algeria lii <!--maailm Q. stuárráámus staatâ já -->Afrik stuárráámus staatâ, mutâ paijeel nelji viiđâduási tast kuleh [[Sahara ävđineennâm|Sahara ävđinenâmân]]. 

=== Sajadâh já rääjih ===
Algeria lii [[staatâ]] [[Tave-Afrik]]ist. <!--Ton ránnjástaatah láá A, B, C já D. X:st staatârääjih láá ohtsis S km. Kuhemus rääji lii rääji H[+sg.kom], mii lii U km. Uánihumos rääji vist lii V km rääji J[+sg.kom]. X rájášuvá G[+sg.ill]. Merâriddo lii ohtsis E km (F km suolluin).

=== Suolluuh ===
X stuárráámuuh suolluuh láá A ( km²), B ( km²), C ( km²) já D ( km²). 

=== Jäävrih já juuvah ===
D lii X stuárráámus jävri vijđoduv/saijaavuođâ mield. Ton vijđodâh lii C km².

X kuhemuuh juuvah láá A ( km), B ( km), C ( km) já D ( km).

=== Geologia ===-->
=== Morfologia ===
<!--[[Tiätuvuárkká:|thumb|left|[[Mont Tahat]] lii Algeria alemus vääri.]]-->
Algeria alemus saje lii [[Mont Tahat]], mii paijaan 2 918 meetter alodâhân. Ton čohe alne lii koskâttuvvâi muotâ. <!--Ton vyeligumos saje vist lii Q riddo ( m).-->

=== Šoŋŋâdâh ===
Ävđineennâm oovtâst [[Atlasväärih|Atlasvaarijn]] kulá maadâ-Algerian, kost šoŋŋâdâh lii kume já koške. Riddokuávlust, kost luáháh já váráduvah haldâšeh enâduv, šoŋŋâdâh lii koskâmerâšoŋŋâdâh. Várádâhkuávluin täälvih sättih-uv leđe hirmâd kolmâseh. Keessiv láá távjá piegah, main láá kume kovjâ já čunoi.<ref name="Globalis"/>

=== Biodiversiteet ===
Algeriast láá maaŋgah aalmuglâšmeecih, main [[Tassili n’Ajjer]] lii [[Unesco]] maailmärbičuosâttâh. Unesco luvâttâlmist láá ohtsis čiččâm čuosâttâhhâd, moh láá algerialiih.
<!--== Haldâttâh já politiik ==
X staatâhäämi lii Z. X staatâhovdâ lii Q. 

=== Kuávlulâš jyehim ===
=== Staatâhäämi ===
=== Vuáđulaahâ ===
=== President ===
=== Parlament ===

=== Tuámustoovlih === 
=== Aalmugijkoskâsâš koskâvuođah ===
=== Piäluštâsvyeimih ===
=== Sosiaaltorvo ===
=== Olmoošvuoigâdvuođah ===
-->
== Ekonomia ==
=== Iäláttâsah ===
Tuše kulmâ prooseent Algeria vijđoduvvâst heivee viljâlmân. Merhâšitteemuuh eennâmtuálu pyevtittâsah láá niisu, ohra, haavvâr, oliiveh, sitrusheđâlmeh já šivettijn kussâ já savzâ.<ref>[https://www.aventura.fi/algeria Algeria] aventura.fi</ref>
<!--=== Energia ===
=== Ráhtulâšvuotâ ===
=== Tuuriism ===

== Jotolâh ==
=== Maađijjotolâh===
=== Ryevdirađejotolâh ===
=== Kirdemjotolâh ===
=== Čäcijotolâh ===
-->

== Viehâdâh ==
Eenâb ko kulmâ niäljáduási algerialijn láá etnisávt [[arabeh]]. Maaŋgâi madduuh láá kuittâg tovláin [[Berbereh|berberijn]], moh láá talle tuše siävuttum [[Aldanuorttâ|Aldanuortâ]] arabijguin, maadâeurooplijguin já [[Sahara máddáápiälááš Afrik|Sahara máddáápiälái afriklijguin]]. 

=== Ässeeloho ===
Algeriast ääsih ohtsis paijeel 43,8 miljovn olmožid já mediaaniahe tobbeen lii 28,9 ihheed. Algeria olmoošloho šadda suulân 1,85 % jyehi ive. Tot lii kuittâg ohtâ maailm härvimusávt asâiduttum staatâin – oovtâ neljihâškilomeetter siste ääsih suulân tuše 15,9 olmožid. Kuittâg ton uáivikaavpugist [[Alger]]ist ääsih ain oovtâ neljihâškilomeetter siste suulân 10 150 olmožid. Kulmâ niäljáduási algerialijn ääsih-uv kaavpugkuávluin.<ref>[https://worldpopulationreview.com/countries/algeria-population/ Algeria Population 2020] World Population Review</ref><ref>[https://www.worldometers.info/world-population/algeria-population/ Algeria Population] worldometer</ref> 
[[Tiätuvuárkká:Population pyramid of Algeria 2016.png|thumb|left|Algeria olmoošloho pyramid 2016]]

=== Kielah ===
Virgáliih kielah Algeriast láá kyehti: [[arabiakielâ]] já [[berberkielâ]]. Toi lasseen [[ranskakielâ]] lii ennuv kiävtust. [[Arabiakielâ]] lii Algeria stuárráámus kielâ. Stuárráámus uási berberijn láá kuittâg kyevtkielâliih já mättih sehe berber- já arabiakielâ. 

<!--=== Kaavpugeh ===-->
=== Oskoldâh ===
Staatâ stuárráámus oskoldâh lii [[islam]], já 99 % algerialijn láá [[sunnimuslimeh]].<ref name="BBC">[https://www.bbc.com/news/world-africa-14118852 Algeria country profile] BBC News <small>(eŋgâlâskielân)</small></ref><ref>[https://web.archive.org/web/20120930183539/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ag.html The World Factbook : Algeria] CIA</ref>
<!--=== Tiervâsvuotâ ===
=== Škovlim ===
=== Tieđâ ===

== Kulttuur ==
=== Kirjálâšvuotâ ===
=== Kovetaaiđâ, design já arkkitehtuur === 
=== Muusik === 
=== Elleekoveh já TV ===
=== Media ===
=== Valastâllâm ===
=== Purrâmâš já juhâmâš ===
=== Almoliih rijjâpeeivih ===
=== Aalmuglâšsymboleh ===
-->

== Fáádást eres soojijn ==
{{Commonscat-raddalâs}}

== Käldeeh ==
<small>{{Käldeeh|sárgáttuvah}}</small>


{{Afrik staatah}}

[[Luokka:Algeria|*]]
Maacâ siijđon Algeria.
Viežžum saajeest "https://smn.wikipedia.org/wiki/Algeria"