Sveti Stefan
Za ostala značenja, vidi Sveti Stefan (razvrstavanje).
„Sveti Stjepan” preusmjerava ovdje. Za ostala značenja, v. Sveti Stjepan (razvrstavanje).Sveti Stjepan ili Sveti Stefan, nazvan ili Prvomučenik, je bio prvi kršćanski mučenik, jedan od sedam đakona izabranih u počecima crkve, prema Djelima apostolskim (Dj 6:5).
Stefanova uloga u ranom hrišćanstvu čini se da je bila jedna od bitnijih.[1]
Ime
urediNjegovo ime na grčkome jeziku znači »kruna« ili »vijenac.« Prema tradiciji iz 5. stoljeća, stefanos je grčki ekvivalent aramejskog kelil (sirsko kelila, "kruna").
Život
urediNišta se ne zna o Stjepanovom ranom životu. Zna se da je bio Židov grčkog jezika koji je živeo u Jerusalimu. U jerusalimskoj crkvi je izabran prvi među sedam đakona, kao čovek pun vere i duha, što se pominje u Djelima apostolskim:
U one dane, kako se broj učenika množio, Židovi grčkog jezika stadoše mrmljati protiv domaćih Židova što se u svagdanjem služenju zanemaruju njihove udovice. Dvanaestorica nato sazvaše mnoštvo učenika i rekoše: "Nije pravo da mi napustimo riječ Božju da bismo služili kod stolova. De pronađite, braćo, između sebe sedam muževa na dobru glasu, punih Duha i mudrosti. Njih ćemo postaviti nad ovom službom, a mi ćemo se posvetiti molitvi i službi riječi". Prijedlog se svidje svemu mnoštvu pa izabraše Stjepana, muža puna vjere i Duha Svetoga, zatim Filipa, Prohora, Nikanora, Timona, Parmenu te antiohijskog pridošlicu Nikolu.[2]
– Djela apostolska, 6, 1-5.
Nakon Isusove smrti Stjepanova otvorena propovijedanja Isusa i pripadništvo zajednici kršćanskih učenika dovela ga je do osude za bogohuljenje. Naime, naučavao je da će Isus “razoriti ovo mesto (tj. Hram) i izmeniti običaje koje nam je Mojsije predao” (Dela 6:14). U njegovoj besedi koja je sačuvana u Delima i koja rezultira mučeništvom projavljuje se specifična teološka misao čija je suština osuda bogosluženja u jerusalimskom hramu uz argument da „Svevišnji ne živi u rukotvorenim hramovima“.[1]
Stefan je od sanhedrina osuđen za blasfemiju protiv Mojsija i Boga (Dela 6:11) i govora protiv Hrama i Zakona (Dela 6:13-14), a potom kamenovan do smrti, 30-ih godina 1. veka u Jerusalimu.
Prema Eusebiju, "posle mučeničke smrti Stefana, Jevreji su podigli prvo veliko gonjenje na jerusalimsku crkvu, i svi učenici, osim onih dvanaest, razidjoše se po Judeji i Samariji."[3]
Nauk
urediJovan Zizjulas smatra da Stefan izlaže "revolucionarnu ideju distanciranja hrišćanstva od judejskog hrama" u periodu kada su prvi hrišćani još uvek nastavljali da se mole u jerusalimskom hramu. Stefan se, kao predstavnik „helenista“, pojavljuje kao prvi propovednik udaljavanja hrišćanstva od bogosluženja judejskog hrama. Zizjulas smatra da Dvanaestorica, koji su upravljali jerusalimskom hrišćanskom zajednicom, verovatno nisu delili ovo mišljenje, čime se može objasniti da su hrišćani helenisti prognani iz Jerusalima, dok ostali jevrejski hrišćani nisu.[1]
Štovanje
urediSveti Stjepan se obično prikazuje kao mladić odjeven u đakonsku dalmatiku, s mučeničkom palmom u jednoj ruci, a s kamenom u drugoj.
Blagdan sv. Stjepana slavi se u Katoličkoj Crkvi 26. prosinca, drugog dana Božića, i državni je blagdan u Republici Hrvatskoj i nizu drugih država.
U pravoslavnim crkvama slavi se 27. prosinca, a ako se koristi julijanski kalendar, onda je to po gregorijanskom 9. siječnja.
Izvori
uredi- ↑ 1,0 1,1 1,2 „Јован Зизиулас, Јелинизам и хришћанство”. Arhivirano iz originala na datum 2018-03-04. Pristupljeno 2013-03-26.
- ↑ Jeruzalemska Biblija
- ↑ Eusebije, Istorija crkve (scribd)