Kneževska država

Kneževska država (engleski: Princely state; hindi: ब्रिटिश भारत में रियासतें; urdu: نوابی ریاستیں; arapski: ولاية أميرية‎; pendžapski: ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਸਮੇਂ ਰਿਆਸਤਾਂ; bengalski: দেশীয় রাজ্য) je historijski termin koji se u kontekstu britanske imperijalne nad Indijskim potkontinentom koristio za dijelove britanske Indije koji su nominalno bili pod vlašću lokalnih suverenih monarhija ali u savezu sa velikim zapadnim kolonijalnim silama. Odnos kolonijalne sile prema Kneževskim državama bio je srodan odnosu uspostave protektorata. Iako sam termin kneževska država potiče još iz perioda pretkolonijalne klasične indijske istorije, postao je relevantniji u britanske kolonijalne uprave kada se odnosio na formalno suverene kneževine kojima nisu direktno upravljali Britanci, već su to činili lokalni vladari koji su sami bili podložni neizravnoj kolonijalnoj upravi. Slični su pravni okviri postojali i u Arabiji, Africi i Maleziji koje su imale podjednak status u okviru Britanske imperije sizerenstvo i unutarnju podjelu nadležnosti britanskim vladarima. Oman, Zanzibar i Ugovorni Oman su također bili pod nadležnošću vicekralja Indije koji je sa njima upravljao na isti način kao i sa kneževskim državama kao sa protektoratima sa različitim stepenima autonomije.

U trenutku britanskog povlačenja i stjecanja neovisnosti Indije, na potkontinentu je bilo ukupno 565 priznatih kneževskih država, ne računajući pri tome hiljade džagira i zamindara koji su bili feudalni posjednici. Najprominentnije među kneževskim državama bile su poznate kao takozvane saluterske kneževine čiji su vladari u svečanim prigodama bili pozdravljani sa od devet do 21 počasnih hitaca. Kneževi počasnih kneževina kojima se čast odavala sa 11 ili više počasnih hitaca od britanskih su kolonijalista dobijali počast Visočanstvo dok je Nizam od Hajderabada imao čast da ga se oslovljava sa Uzvišeno visočanstvo.

Kneževske države su se u velikoj mjeri razlikovale u statusu, površini koju su zauzimale i bogatstvu. Glavne saluterske države sa po dvadeset i jednim počasnim hitcem, Hajderabad, Jammu i Kašmir, su svaka za sebe poktivale preko 200,000 km² što ih je površinski činilo većima od samoga ostrva Britanije. Hajderabad je 1941. godine imao više od 16 miliona stanovnika što je bilo uporedivo sa populacijom Rumunije u tome periodu, dok su Jammu i Kašmir imali nešto preko 4 miliona stanovnika, upredivo sa tadašnjom populacijom Švicarske. Na drugom kraju spekrta nalazile su se kneževske države bez saluterskih počasti kao što je Lawa Thikana koja je imala nešto manje od 3,000 stanovnika i pokrivala svega 49 kilometara² čime se mogla po površini usporediti sa Bermudima. Oko dvije stotine manjih kneževskih država imalo je površinu manju i od 25 kilometara².^[1][2] U trenutku kada je Indija stekla svoju nezavisnost 1947. godine, godišnji proračun prinčevske države Hajderabad iznosio je preko 9 krora Rs. (kror-indijski broj koji označava 10 miliona, piše se kao 1,00,00,000). 9 krora imalo je vrijednost od 6.75 miliona britanskih funti ili 27.2 miliona američkih dolara u tadašnjoj vrijednosti ili 240 miliona britanskih funti i 290 miliona američkih dolara po vrijednostima iz 2014. godine. Hajderabad je uz to imao i vlastitu vojsku, aviokompaniju, telekomunikacijski sistem, željeznice, poštanski sistem, valutu, radio servis i veliki javni univerzitet. Na drugoj je strani već spomenuta Lawa imala ukupni godišnji proračun od svega 28,000 Rs. ili 2,100 funti/8,463 dolara u tadašnjem, odnosno 73,360 funti/89,040 dolara u novcu iz 2014. godine.