Kozarska Dubica

Prema nekim podacima na području današnje Dubice, 930. godine je izgrađen grad. Međutim prvi pomen grada pod imenom Dubica, datira iz 1197. godine. Naziv grada dolazi od staroslovenske riječi dub što znači hrast, jer je taj predio u prošlosti bio obrastao bogatom hrastovom šumom.

Babonići-Vodički su držali Dubicu od 12. vijeka. Grad se spominje u raznim poveljama iz 13. vijeka. Godine 1402. Dubica je pripala Slavoniji, a padom Bosne pod Osmanlijsko carstvo, Dubica postaje važna granična tvrđava. Sam grad pao je u ruke Osmanlija 1538. godine. Od tada pa do 1797. godine Dubica je više puta mijenjala vladare kao dio nemirne granice i mjesto čestih sukoba između Osmanlijskog i Austrijskog carstva. Vremenom Dubica od tvrđave postaje varošica, a 1797. godine dobija naziv Bosanska Dubica.

Drugi svjetski rat je na prostoru opštine Bosanska Dubica ostavio ogromne ljudske žrtve i velika uništenja materijalnih dobara, uglavnom usled genocida u tzv. Nezavisnoj Državi Hrvatskoj. Opština Bosanska Dubica je imala najveće poimence poznate gubitke stanovnika na tlu Jugoslavije, procentualno, ali i u apsolutnim brojkama. Tokom Drugog svetskog rata stradalo je čak 16.155 poimence poznatih stanovnika kotara/opštine Bosanska Dubica, što predstavlja stradanje oko 53% predratnog stanovništva.

Lokalni SUBNOR je 1950. sačinio vrlo detaljan popis žrtava rata sa teritorije kotara Bosanska Dubica. Ovaj popis dopunili su i u neznatnoj meri revidirali saradnici Muzeja žrtava genocida iz Beograda. Poimenični popis stradalih stanovnika kotara publikovao je istoričar Dušan D. Samardžija u monografiji Bosanskodubičko područje u NOR-u i socijalističkoj revoluciji 1941-1945. (Bosanska Dubica, 1984), dok je istoričar Dragan Cvetković, kustos Muzeja žrtava genocida, kvantifikovao rezultate SUBNOR-ovog popisa i potonje dopune i revizije i ove rezultate publikovao 2009.

Prema podacima koje je publikovao Cvetković, kotar Bosanska Dubica je imao 16.155 žrtava tokom rata.

Etnička struktura: Srbi 15.918 (98,53%) Muslimani 105 (0,65%) Hrvati 87 (0,54%)

Odgovornost za stradanje poznata je za 10.204 lica (63,16% slučajeva): Oružane snage NDH 7.424 (72,76%) Oružane snage Trećeg Rajha 2.776 (27,21%)[1]

Od 1970. godine Bosanska Dubica je doživjela značajan privredni razvoj.

Tokom rata u BiH 1992.-1995. područje je pretrpjelo velike demografske promjene. Najveći dio Bošnjaka, koji su uglavnom živjeli u samom gradu, je protjeran. Pred kraj rata, u septembru 1995. je grad teško stradao za vrijeme Operacije Una. Kasnije je, Daytonskim mirovnim sporazumom, Bosanska Dubica pripala Republici Srpskoj. U gradu i općini se naselio veliki broj srpskih izbjeglica iz Hrvatske i dijelova BiH koji su pripali Federaciji. Lokalne vlasti su ime grada promijenile u Kozarska Dubica.

Opština Kozarska Dubica nalazi se na 45°10' sjeverne geografske širine i 16°50 istočne geografske dužine. Ukupna površina općine iznosi 499 km² i geografski pripada oblasti Panonske nizije, sa prosječnom nadmorskom visinom od 200 m. Grad Bosanska Dubica nalazi se na nadmorskoj visini od 104 m. Opština je pretežno ravničarskog zemljišta, iako ima i brdovitih područja na sjeverozapadnim i sjeveroistočnim dijelovima koji se nadovezuju na planine Kozaru i Prosaru. Smještena je u donjem toku rijeke Une i srednjem toku rijeke Save. Za dubičku regiju karakteristično je obilje plodnog zemljišta. Oko 60% ukupne površine dubičke regije predstavlja obradivo zemljište.

Najplodniji dijelovi su: Dubička ravan, Knežpolje i proširenja riječnih dolina. Za dubičku opštinu karakteristično je i bogatstvo kako bjelogoričnom tako i crnogoričnom šumom. Pod šumom se nalazi 33,3% ukupne površine. Uglavnom su to šume hrasta i bukve. Najviši vrh, kosa Veliko Raskršće, nalazi se na planini Kozara na nadmorskoj visini od 672 m. Klima je umjerena kontinentalna.

Broj stanovnika na teritoriji opštine prema podacima popisa iz 2013. godine iznosio je 20.681. Nacionalna struktura: Srbi: 18.144, Bošnjaci: 1.883, Hrvati: 261, ostali 393. Na gradsko stanovništvo otpada 10.005 stanovnika, a seosko stanovništvo 10.676. Broj domaćinstava je 7.492, a broj naseljenih mjesta 61 naselje, dok gustoća naseljenosti iznosi 41,44 stanovnika na km².

Republički zavod za statistiku Republike Srpske procjenjuje da je sredinom 2017. godine Kozarska Dubica imala 19.731 stanovnika.

Aginci, Babinac, Bačvani, Bijakovac, Bjelajci, Kozarska Dubica, Božići, Brekinja, Čelebinci, Čitluk, Ćuklinac, Demirovac, Dizdarlije, Donja Jutrogošta, Donja Slabinja, Donje Parnice, Donji Jelovac, Draksenić, Drljići, Đolovi, Furde, Gornja Gradina, Gornjoselci, Gradina Donja (Donja Gradina), Gunjevci, Hadžibajir, Hajderovci, Jasenje, Johova, Jošik, Kadin Jelovac, Klekovci, Knežica, Komlenac, Košuća, Koturovi, Kriva Rijeka, Lipova Greda, Maglajci, Mali Mirkovac, Malo Dvorište, Međeđa, Međuvođe, Milića Gaj, Mirkovac, Mlinarice, Mlječanica, Morave, Moštanica, Mrazovci, Murati, Novoselci, Odžinci, Parnice, Pobrđani, Pucari, Rakovica, Sjeverovci, Sključani, Slabinja, Sreflije, Strigova, Suvaja, Ševarlije, Špilja, Tuključani, Urmovci, Ušivac, Veliko Dvorište, Verija, Vlaškovci, Vojskova i Vrioci.

Glavni članak: Nacionalni spomenici u Kozarskoj Dubici

• FK Borac - Kozarska Dubica
• RK"Kozara-Mlijekoprodukt"Kozarska Dubica
• ŽRK Knežopoljka - Kozarska Dubica
• KK "Knešpolje" - Kozarska Dubica
• KK "Wazaari" - Kozarska Dubica
• KK "Dynamic" - Kozarska Dubica

• Filip Cepter, srpski preduzetnik
• Boško Šiljegović, učesnik Narodnooslobodilačke borbe i general-pukovnik Jugoslovenske narodne armije
• Milan Tepić, major Jugoslovenske narodne armije

 

Bosanska Dubica na Wikimedijinoj ostavi

• Zvanična internet prezentacija Opštine Kozarska Dubica
• Glavna Internet Stranica Arhivirano 2011-02-07 na Wayback Machine-u
• Kozarska Dubica-Internet portal grada